Σε πρόσφατη δημοσίευση του έγκυρου ιατρικού περιοδικού ‘The Lancet” πού αφορά σε έρευνα των Βρετανικών πανεπιστημίων Oxford, London & Cambridge γίνεται προσπάθεια καταγρα- -φής των υγειονομικών συνθηκών πού επικρατούν στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Στην μελέτη αυτή παρουσιάζονται τα εξής στοιχεία¨:
1)Οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 45% την περίοδο 2009-2011, ενώ οι περιπτώσεις βαριάς κατάθλιψης αυξήθηκαν κατά 2,5 φορές (από 3,3% του πληθυσμού το 2008 σε 8,2% το 2011).
2)Ο αριθμός των λιποβαρών νεογνών αυξήθηκε κατά 19%, ενώ ο αριθμός των θνησιγενών αυξήθηκε περισσότερο από 20%. Η νεογνική θνησιμότητα αυξήθηκε βάσει αριθμών κατά 43%. Ως πιθανή αιτία οι ερευνητές θεωρούν την δυσκολία πρόσβασης στους ιατρούς, η οποία μπορεί να οδη- -γήσει σε επιπλοκές κατά την κύηση.
3)Ο αριθμός νέων λοιμώξεων από τον ιό HIV(AIDS) μεταξύ εκείνων πού κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών με σύριγγα, ανήλθε από 15 (2009) σε 483 (2012), ενώ επίσης παρατηρήθηκε υπερδιπλασιασμός των κρουσμάτων φυματίωσης.
4)Επανεμφάνιση κρουσμάτων ελονοσίας μετά από 40 χρόνια.
5)Η αδυναμία συμμόρφωσης στις υψηλού κόστους θεραπείες των διαβητικών και ειδικά μεταξύ των ανασφάλιστων (στην χώρα μας υπολογίζονται περί τα 2.500.000 σύμφωνα με τον καθηγητή Ιωαν. Σουλιώτη) , οδηγεί στην συχνότερη εκδήλωση των επιπλοκών της νόσου. Το ίδιο ισχύει και για τις περιπτώσεις καρκινοπαθών.
Ανάλογα άρθρα πού κάνουν λόγο για τις επικρατούσες υγειονομικές συνθήκες στη χώρα μας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Spiegel και στην εφημερίδα Independet. Χαρακτηρη- -στικό παράδειγμα αφορά στούς ανασφάλιστους διαβητικούς. Υπολογίζεται πώς το 60% αυτών θα νοσηλευθούν κάποια στιγμή στην πορεία της νόσου, λόγω των αναμενόμενων επιπλοκών πού εμφανίζονται στις περιπτώσεις παραμελημένης θεραπείας. Οι επιπλοκές δε αυτές, είναι ύπουλες και σοβαρότατες και μπορεί να καταλήξουν σε ακρωτηριαστικές επεμβάσεις στα πόδια, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και ανάγκη χρόνιας αιμοκαθάρσης, τύφλωση από αμφιβληστροειδοπάθεια, καρδιοπάθειες κ.ά. Αντιθέτως, αν οι πάσχοντες διαβητικοί έχουν πρόσβαση στο Δημ. σύστημα υγείας και άρα μπορούν να εξασφαλίσουν σωστή ρύθμιση με τακτικό έλεγχο και σωστή θεράπεια , το ποσοστό αυτό πέφτει στο 25% . Έτσι, αν το κράτος περιλάβει τους ανασφάλιστους διαβητικούς ασθενείς, εξοικονομεί περίπου 186 εκατ. EUR. από την δαπάνη των νοσηλείων που αναμένεται να προκύψουν προκειμένου να αντιμετωπισθούν νοσοκομειακά οι επιπλοκές της νόσου( στοιχεία Μητρ. Κοιν. Ιατρείου Ελληνικού). Δεν πρέπει όμως, να υποτιμηθούν και οι μελλοντικές επιπτώσεις πού έχουν σχέση με την ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών, πού σε πολλές περιπτώσεις μεγαλώνουν μέσα σε συνθήκες υποθρεψίας, πλημμελών συνθηκών υγιεινής, και αδυναμίας πρόσβασης σε προ- -γράμματα προληπτικής ιατρικής.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η επιδείνωση δύο σημαντικότατων παραμέτρων πού έχει θεσπίσει η Π.Ο.Υ σαν δείκτες του υγειονομικού επιπέδου μιας χώρας, δηλαδή, του ποσοστού νεογ- -νικής θνησιμότητας (αύξηση κατά 43%), και του προσδόκιμου επιβίωσης πού υπολογίζεται ότι έχει μειωθεί κατά 2 χρόνια. Στον αντίποδα στην Ισλανδία πού αρνήθηκε να εφαρμόσει τις οδηγίες του Δ.Ν.Τ στους τομείς της υγείας και των κοινωνικών παροχών, δεν καταγράφηκαν υγειονομικές επιπτώσεις παρά την οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα και τον λαό της.
Μετά απ’ όλα αυτά το μέλλον της Δημόσιας Υγείας δεν προδιαγράφεται ευοίωνο. Το κο- -δύλι του προϋπολογισμού για την υγεία το 2014 θα φτάσει τα 4,38 δις. έναντι 5,37 δις. πού ήταν για το 2013. Τα συνολικά έσοδα του ΕΟΠΥΥ θα είναι μειωμένα κατά 2,2 δις. περίπου (5,25 δις. έναντι 7,44 για το 2013), αλλά και η επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό θα είναι και αυτή μειωμένη κατά 350 εκ. περίπου. Όσον αφορά στη φαρμακευτική δαπάνη αυτή δεν προβλέπεται να ξεπεράσει για φέτος τα 2,02 δις. όταν για το 2013 ήταν 2,44 δις. και 2,88 δις. για το 2012.
Οι δομικές αλλαγές πού επιχειρούνται καθορίζουν και αυτές την πορεία της δημόσιας υγείας μέσα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης. Το νέο σύστημα I βάθμιας παροχής υγείας (Π.Ε.Δ.Υ) κρίνεται θετικά από τη στιγμή που θα είναι ενταγμένο μέσα στις δομές του Ε.Σ.Υ, δημιουργώντας έτσι λειτουργική ενοποίηση του συστήματος παροχής υγείας, αλλά θα επιτρέπει και την ελεύθερη, προς το παρόν τουλάχιστον, πρόσβαση στις υπηρεσίες του στους ανασφάλιστους συμπολίτες μας (από 1/1/15 πού το Π.Ε.Δ.Υ θα ενταχθεί στο Ε.Σ.Υ αναμένεται να ισχύσει το εισιτήριο των 5 EUR). Έντονος προβληματισμός υπάρχει για το κατά πόσο το νέο σύστημα θα μπορεί να καλύπτει επαρκώς γεωγραφικά απομονωμένες μεταξύ τους περιοχές, αλλά και για την ομαλή χρηματοδότηση του δεδομένου ότι αυτή μεταφέρεται από το υπουργείο στις περιφέρειες. Η περιστολή των δαπανών σε εργαστηριακές και παρακλινικές εξετάσεις αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, ειδικά δε μετά το αναμενόμενο άνοιγμα προς τις ιδιωτικές εταιρείες ( π.χ Βιοϊατρική, όμιλος Ιατρικού Κέντρου, αλλά και ξένες ασφαλιστικές εταιρείες) για την παροχή πρωτοβάθμιας περίθαλψης, οι ασφαλισμένοι θα καλύπτονται με ένα ελάχιστο «πακέτο» διαγνωστικών εξετάσεων, αναγκαζόμενοι έτσι να επωμισθούν οι ίδιοι το μεγαλύτερο μέρος του όποιου διαγνωστικού ή θεραπευτικού κόστους. Ανησυχητικό είναι επίσης και το νομοσχέδιο πού ετοιμάζεται να κατατεθεί, με το οποίο επιχειρείται άνοιγμα του Ε.Σ.Υ στην αγορά σε τομείς όπως η σίτιση, η παροχή κλινών σε ασφαλιστικές εταιρείες και η λειτουργία ( με πληρωμή) απογευματινών χειρουργείων. H εκχώρηση επίσης του ελεγκτικού έργου του κράτους σε ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρείες (Ι.Ε.Ε) πού ισχύει από φέτος ( Φ.Ε.Κ 458Β/25-2-14) για μονάδες κλειστής περίθαλψης όπως ιδιωτικές κλινικές, ψυχιατρικές κλινικές, κέντρα αποκατάστασης και μονά- -δες αιμοκάθαρσης πού έχουν σύμβαση με τον Ε.Ο.Π.Υ.Υ , αποτελεί ένα ακόμα μέτρο πού συμβάλ- -λει περαιτέρω απώλεια του δημόσιου χαρακτήρα της παροχής ιατρικής περίθαλψης. Σε δεύτερο στάδιο υπολογίζεται η επέκταση του ελεγκτικού έργου των Ι.Ε.Ε να επεκταθεί και στους μικρούς παρόχους υπηρεσιών υγείας (μικροβιολογικά και ακτ/κά εργαστήρια, ιδιώτες ιατροί), ενώ και η δαπάνη του ελέγχου μεταφέρεται στον πάροχο.
Τέλος, επιπτώσεις στην ποιότητα παροχής ιατρικών υπηρεσιών σε βάθος χρόνου μπορεί να προκύψουν και από την συνεχιζόμενη αφαίμαξη σε επιστημονικό προσωπικό λόγω της μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματος του ιατρικού δυναμικού προς το εξωτερικό σε αναζήτηση καλύτερων συνθηκών εργασίας και διαβίωσης.
Προκειμένου λοιπόν να αλλάξουν τα υγειονομικά δεδομένα που υπάρχουν τώρα στην χώρα μας, πρέπει να εξασφαλισθεί ευρύτατη κοινωνική ασφάλιση με δυνατότητα πρόσβασης σε διαγνωστικά μέσα και θεραπείες για ολόκληρο τον πληθυσμό και ταυτόχρονα να λάβει τέλος η συνειδητή και συστηματική υποβάθμιση όλων των υπηρεσιών υγείας και η υποτίμηση και απαξίωση των λειτουργών της.
Χάρης Γεωργ. Φθενάκης
Ιατρός , Χειρ/γός Ωτορινολαρυγγολόγος