Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου αλλά και αργότερα, μέχρι την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά, αρκετοί γνωστοί πολιτικοί άνδρες είχαν εμφανίσει φασιστικές εθνικοσοσιαλιστικές τάσεις. Όχι μόνο θαύμαζαν τα καθεστώτα του Μουσολίνι και του Χίτλερ, αλλά μερικοί προσπάθησαν να συγκροτήσουν παρόμοιες ιδεολογικές κινήσεις στην Ελλάδα. Ένας από τους σημαντικότερους άνδρες της κατηγορίας ήταν ο στρατηγός Νικ. Πλαστήρας. Είναι γνωστό πως ο Πλαστήρας με τη σύμφωνη γνώμη του Ελευθέριου Βενιζέλου το βράδυ των εκλογών της 5ης Μαρτίου 1933, που έφερνε νικητή τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος Παναγή Τσαλδάρη πραγματοποίησε κίνημα για να επιβάλει ένα δικτατορικό καθεστώς "τύπου Ιταλίας", όπως ο ίδιος υποστήριξε. Ο ιστορικός Δαφνής αναφέρει πως ο Ε. Βενιζέλος αμφισβητώντας τις πολιτικές ικανότητες του
"προστατευομένου"του, του είπε πως η Ελλάδα χρειάζεται έναν Μουσολίνι και όχι πραξικόπημα οπερέτα:Ο παρακάτω διάλογος είναι αποκαλυπτικός: «Περί την 2αν πρωινήν της 6ης Μαρτίου ο Ελ. Βενιζέλος απεσύρθη δια να κοιμηθή. Μόλις όμως ευρέθη εις τον κοιτώνα του ήκουσε να εισέρχονται εις το παραπλεύρως γραφείον ο υιός του Σοφοκλής και ο Β. Σκουλάς. Μετά εν τέταρτον της ώρας ενεφανίσθη προ αυτού ο στρατηγός Πλαστήρας.
"Χάνουμε τας Αθήνας", είπεν εις τον Βενιζέλον. Οι Λαϊκοί θα έχουν την απόλυτον πλειοψηφία. Τι θα γίνη; Θα παραδώσετε την εξουσίαν;". "Φυσικά, του απήντησεν ο Βενιζέλος, εκδηλώνοντας συγχρόνως την έκπληξίν του δια την ερώτησιν. Θα ΄χουμε τα ίδια της 1ης Νοεμβρίου τότε", παρετήρησεν ο Πλαστήρας. "Θα γίνουν ταραχές, συλλήψεις βενιζελικών, δολοφονίες και Κύριος οίδε τι άλλο! Γι'αυτό εγώ σκέπτομαι να πάω στους συνοίκισμους να εξεγείρω τους πρόσφυγας και να τους φέρω εις την πόλιν για να ζητήσουν την εγκαθίδρυσιν δικτατορίας. Θα κάνουμε ό,τι και στην Ιταλία, που χάρις στον φασισμό προοδεύει".
Ο Βενιζέλος του απήντησεν ότι δεν ήτο ενθουιασμένος με το κοινοβουλευτικόν καθεστώς…». Η Ιταλία, προσέθεσεν, επήγαινε καλά, διότι εκεί υπήρχε δικτάτωρ, ενώ εις την Ελλάδα δεν υπήρχε δικτάτωρ. "Εγώ", συνέχισε ο Βενιζέλος, "δεν νομίζω αγαπητέ φίλε στρατηγέ Πλαστήρα ότι είσαι ικανός να κάνεις τον δικτάτορα, ως ο Μουσολίνι. Οχι μόνο δεν είσαι ικανός, αλλά δεν έχεις και την πλειάδα, τας εκατοντάδας των εκλεκτών συνεργατών του Μουσολίνι. Μετά δύο έως τρεις μήνας θα καταπέσεις οικτρώς, διότι κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που έχεις να αντιμετώπισης δεν θα κατορθώσεις να λύσεις... Αν πείσης τον Μουσολίνι να αφήση την Ιταλία και να έλθη εδώ, τότε ίσως συμφωνήσω να γίνη δικτατορία".
Μερικά χρόνια αργότερα ο "Μαύρος Καβαλάρης"αντιτάχθηκε στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου ισχυριζόμενος ότι "υπήρχε έδαφος διευθετήσεως της ελληνοιταλικής συρράξεως τη μεσολαβήσει της Γερμανίας"και πως "...η αδεξιότης επί της εξωτερικής πολιτικής του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου οδήγησεν τον ελληνικόν λαόν εις έναν ό¬σον πόλεμον με μιαν μεγάλην δύναμιν ως η Ιταλία" (επιστολή του Πλαστήρα προς τον πρεσβευτή της Ελλάδας στο Βισύ της Γαλλίας, Π. Μεταξά, στις 16 Ιουλίου 1941).
Τρεις μήνες νωρίτερα ο στρατηγός έστελνε μια άλλη επιστολή στον συνεργάτη και φίλο του Κομνηνό Πυρομάγλου. Η επιστολή αυτή βρέθηκε τυχαία το Αρχείο του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Καθημερινή"στις 4/9/1997. Το κείμενο της αποδεικνύει ότι την ώρα που ο Ελληνικός Στρατός πολεμούσε ακόμα στα βορειο-ηπειρωτικά βουνά και στα οχυρά στη Μακεδονία ο Πλαστήρας θεωρούσε πως έπρεπε να "γίνει κυβέρνηση φιλογερμανική για να καταστήσωμεν ολιγώτερον οδυνηράν την ήτταν "(!).Το περιεχόμενο αυτής της επιστολής, που σήμερα φυλάσσεται στο ΕΛΙΑ, είναι το ακόλουθο:
"Νice, 21/4/1941
Αγαπητέ μου,
Αυτή την στιγμή έλαβα το γράμμα σου και σου απαντώ αμέσως. Η καταστροφή που ανέμενα με την ανόητον πολιτικήν που ηκολούθησαν οι ανεύθυνοι επήλθεν ήδη. Και είναι τόσο τραγική! Ο άθλιος βασιλεύς με την αθλιοτέραν σπείραν παραπαίουν, αφού αντικρύζομεν το πρωτάκουστον φαινόμενον εις την ιστορίαν των βασιλέων, να υποβιβάζη αυτός εαυτόν εις Πρόεδρον Κυβερνήσεως! Και κατέληξεν -όπως βλέπεις εις τας εφημερίδας- εις μίαν κυβέρνησιν της ελεεινοτάτης μορφής υπό τον Σακελαρίου! Και ο Τσουδερός! Τι θέλει;
Νομίζω πως εντός 4-5 ημερών θα καταληφθή και η Αθήνα γιατί δεν θα μπορέσουν να κρατηθούν ούτε στας Θερμοπύλας, αν και η θέση αυτή προσφέρεται για μια ακλόνητο άμυνα πολυχρόνιο. Φα-ιτάζομαι ότι η υποχώρηση, η κάπως εσπευσμένη, των Άγγλων από την Λάρισα προς την Λαμία δεν θα επιτρέψη την κανονικήν υποχώρησιν της Ελληνικής Στρατιάς Καλαμπάκας - Πίνδου, η οποία αναγκασθείσα να υποχώρηση δια του ορεινού όγκου ων Αγράφων θα εγκατέλειπε ολόκληρον το βαρύ υλικόν, ως και τα τροχοφόρα. Κατόπιν αυτού τι άμυνα περιμένεις να γίνη; Πρέπει το ταχύτερον να συνθηκολογήσουν και θα γίνη αυτό θέλοντας ή μη.
Ως προς την αναχώρησή σου προς την Βηρυττό, εξέφρασα τη γνώμη απλώς και μόνο διότι τα επελ-θόντα γεγονότα ματαιώνουν την εκτέλεσιν των όσων είχαμε ειπεί. Και ήθελα μάλλον να σε απαλλάξω από μια συμφωνία που εκάναμε υπό άλλας συνθήκας και να ανάκτησης πλήρη την ελευθερία της σκέψεως. Αν νομίζης ότι πηγαίνοντας στην Βηρυττό δεν θα αποκλεισθής εκεί αλλά θα μπόρεσης εν ανάγκη να πας εις την Ελλάδα χωρίς να λάβης υπ'ό¬ψιν ενδεχομένας περιπτείας, τότε καλόν θα είναι να πηγαίνης εκεί, εφ'όσον εδώ εις τίποτε δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθής. Τράβα λοιπόν και η τύχη μαζί σου. Ξέρεις τας σκέψεις μου τας οποίας τας μεταδίδεις στους φίλους.
Είμαι της γνώμης ότι πρέπει να γίνη κυβέρνηση φιλογερμανική για να καταστήσωμεν ολιγώτερον οδυνηράν την ήτταν. Αυτό πρέπει να γίνη και αν ακόμη θα ηξεύραμε ότι ο πόλεμος θα τελείωνε και μετά τινάς μόνον μήνας με τελείαν ήτταν του άξονος (όπερ απίθανον).
Πολλούς χαιρετισμούς στο ζεύγος Σαβίνη. Σου εύχομαι καλό ταξίδι και καλήν αντάμωσιν.
Με πολλήν αγάπην
Ν. Πλαστήρας
Υ.Γ. Έλαβα και τα δεύτερα αντίτυπα της μετα-φράσεως. Η μετάφραση είναι περίφημη, απέδωκες πληρέστατο πνεύμα, σε ευχαριστώ θερμότατα. Ο κ. Στεργιάδης μέχρι προχθές Σάββατον δεν έλαβε καμμίαν επιστολήν από την κ. Σάνου".
Υπάρχει ακόμα μία έκθεση ανώτατου αξιωματικού της Χωροφυλακής, του μετέπειτα αρχηγού της (1954) στρατηγού Κων. Κατσαμπή, η οποία ανέφερε στον Μανιαδάκη ότι ένας έμπιστος άνθρωπος του Πλαστήρα του διεμήνυσε ότι ο στρατηγός θεωρούσε πως "πρέπει να αποφύγωμεν πάση Θυσία τον πόλεμον εναντίον της Ιταλίας, φθάνοντες και μέχρις (ωρισμένων εδαφικών προς αυτήν παραχωρήσεων...".
Η παραπάνω αναφορά του Κατσαμπή παραδόθηκε στον Μανιαδάκη δύο μόλις ημέρες (26/10/1940) πριν από την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Ο ιστορικός συγγραφέας, ταξίαρχος ε.α. Χαράλαμπος Νικολάου, αναφέρει σε ένα άρθρο του στο περιοδικό "Στρατιωτική Ιστορία" (τεύχος 32, Απρίλιος 1999) τα παρακάτω: "...Στις αρχές του 1941, όπως προκύπτει από ιστορικά στοιχεία, ο αυτοεξόριστος στη Γαλλία αντιμοναρχικός στρατηγός Ν. Πλαστήρας πλησίασε τους Γερμανούς. Πρότεινε σ'αυτούς να επέμβουν για τον τερματισμό των εχθροπραξιών στην Αλβανία και ζήτησε βοήθεια για να ανατρέψει τον I. Μεταξά και τον βασιλιά Γεώργιο.
Ο Β. Πίκοτ της Γερμανικής Υπηρεσίας Ασφαλείας ανέφερε πως ο Ν. Πλαστήρας "υπογράμμισε πάλι ότι η Ελλάδα, όταν περιέλθει υπό την ηγεσία του, θα συνεργαστεί στενά με τη Γερμανία υπό τον Φύρερ για τη δημιουργία της Νέας Τάξεως στην Ευρώπη". Όμως οι Γερμανοί, θεωρώντας ότι ο Πλαστήρας δεν είχε επιρροή στην Ελλάδα, αγνόησαν την έκκληση του".
Στις αρχές της δεκαετίας του ΄30 η ιταλική διείσδυση στον ελλαδικό χώρο λάμβανε τη μορφή πολιτιστικής "χιονοστιβάδας". Χαρακτηριστικοί είναι οι τίτλοι και οι υπότιτλοι του «Ελεύθερου Βήματος»: « η Ελλάς, ο Φασισμός και ο τρόπος της θεραπείας της κρίσεως... Ο Φασισμός δεν είναι εμπόρευμα προς εξαγωγή... Οποιος μελετήσει βαθύτατα το φασιστικό κίνημα θα πεισθεί ότι δεν υπάρχουν εις ημάς τάξεις ευνοουμένων ή τάξεις λησμονημένων. Δεν υπάρχουν δυστυχείς αφημένοι εις την δυστυχίαν των. Εζητήσαμεν θυσίας από όλους και συνεισέφερον όλοι δια την δημιουργίαν του" ("Ελεύθερο Βήμα", 9/11/1932).
Το "Ελεύθερο Βήμα"ακόμα μας πληροφορεί στις 7/11/1932 ότι "...εις την χθεσινήν διάλεξιν του προέδρου της εταιρείας των Ιταλών συγγραφέων και διευθυντού της Τριμπούνας"κ. Ροβέρτου Φόρτζες Νταβαντζάτι, παρέστη ο κ. και η κα Σ. Βενιζέλου, πλείστοι επιστήμονες και καθηγητές, οικονομικοί παράγοντες, λογοτέχναι, ακαδημαϊκοί, κ.ά.».Οσο παράξενο και αν ακούγεται στον πολύ κόσμο, ακόμα και ο Ελ. Βενιζέλος ήταν ένθερμος θιασώτης του ιταλικού φασισμού και φορέας δικτατορικών αντιλήψεων. Στις 22/5/1932, απογοητευμένος από τις αδυναμίες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αγόρευε στη Βουλή τονίζοντας με έμφαση πως τα λεγόμενα ατομικά δικαιώματα και αι προσωπικαί ελευθέριαι πρέπει να περιορίζονται".
Ο Κρητικός πολιτικός, χολωμένος από την αντιβενιζελική στάση των Εβραίων της συμπρωτεύου- σας, τροφοδοτούσε συχνά το κύμα αντισημιτισμού στη βόρεια Ελλάδα με δηλώσεις του τύπου: «Η στάσις του ισραηλιτικού στοιχείου, ψηφίσαντος ομαδικώς και κατ'εντολήν της ραββινείας το κύβερνητικόν ψηφοδέλτιον, αποτελεί πράξιν εχθρότητος εναντίον του ημίσεος της Ελλάδος" (εφημερίδα «Ελεύθερο Βήμα», 5/7/1933).
Ο Κωνσταντίνος Ζαβιτσάνος, μία από τις κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες της εποχή στέλεχος των φιλελευθέρων, περιγράφει τον αρχηγό του στις αναμνήσεις του ως εξής: "...Μίαν και μόνον μίαν (σ.σ. ιδιότητα) δεν ηδύνατο να προσλάβει και αυτή ήτο εκείνη που προσέλαβε, δηλαδή την ονομασίαν του Φιλελευθέρου, διότι αν είναι κάτι που δεν ηγάπησε ποτέ το κόμμα τούτο και το οποίον δεν εσεβάσθη, ήσαν αι ελευθερίαι, τας οποίας εις μεν τους αντιπάλους του συχνά ηρνήθη εις δε τους οπαδούς του πάντοτε, διότι ουδέποτε επέτρεψεν εις αυτούς να έχουν ιδίαν γνώμην...".
Ο Ζαβιτσάνος αργότερα προσχώρησε στον εθνικοσοσιαλισμό και ίδρυσε το 1935 πολιτικό κόμμα παρεμφερών αρχών. Κατά τη διάρκεια της δικταοτορίας έγινε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μεταξά, ενώ κατά την Κατοχή ανέλαβε τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας. Ο Κερκυραίος πολιτικός, που διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής και υπουργός του Βενιζέλου, πέθανε το 1946, αφού αμνηστεύθηκε πρώτα από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων.
Ο κεντρώος πολιτικός Α. Μιχαλακόπουλος δήλωνε στο «Ελεύθερο Βήμα» στις 15/4/1934, ότι «η Ελλάς έχει ανάγκη μιας πενταετούς αν όχι δεκαετούς σταθεράς και παγίας διακυβερνήσεως» και ότι «ένας πρέπει να είναι ο κυβερνών και ο διευθύνων νους με αυστηράν επιλογήν του πολιτικού και υπαλληλικού του επιτελείου... Η διαφθορά έχει εισδύσει βαθύτερον απ'ότι ηδύνατο κανείς να φαντασθεί. Είναι κοινό μυστικό η αγοραπωλησία της ψήφου…».
Ένας ακόμα από τους "φασίζοντες"άνδρες της περιόδου εκείνης ήταν ο στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης. Ο Κονδύλης ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία από τη ριζοσπαστική πτέρυγα των Φιλελευθέρων, συγκρούστηκε με τον θρόνο, για να περάσει σταδιακά στην αντίπερα όχθη και να επαναφέρει το 1935 τη μοναρχία.
Η κυβερνητική αστάθεια, η πολιτική ένταση και συνεχόμενες ταραχές και απεργίες που μάστιζαν την ελληνική κοινωνία του Μεσοπολέμου, διαμόρφωσαν την πολιτική σκέψη του Κονδύλη και τον ώθησαν να προχωρήσει σε οριστική ρήξη με το παρελθόν του και να οδηγηθεί σε πιο ακραίες θέσεις επιζητώντας την επιβολή δικτατορίας και τη διάλυση των πολιτικών κομμάτων.
Στις 7 Απριλίου 1934 ο στρατηγός παραχώρησε συνέντευξη στην εφημερίδα «Volkischer Beobachter» (Λαϊκός Παρατηρητής) της Γερμανίας, το επίσημο δημοσιογραφικό βήμα του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος. Μεταξύ των άλλων είπε: "... ο κοινοβουλευτισμός είναι ανίκανος να κυβερνήσει. Κάθε Γερμανός ασπάζεται τας υψηλάς κρατικάς ιδέας του Χίτλερ -το κοινόν συμφέρον υπεράνω του ατομικού συμφέροντος -και πας το αισθάνεται ακόμη προσωπικώς. Εις την Γερμανίαν υπάρχη λαϊκή θέλησις. Αλλά ακριβώς όταν εννοώ την ιστορικήν δύναμιν του Χίτλερ πρέπει να αναγνωρίσω την μεγάλην διαφοράν μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας... Ο Έλλην ενθουσιάζεται δια την προσωπικήν ελευθερίαν και ανεξαρτησίαν. Είναι απολύτως ατομικιστής. Ίσως και το κλίμα να συντελή εις αυτό. Οπωσδήποτε χρειαζόμεθα ακόμη πολύν χρόνον δια να προπαρασκευάσομεν την λαϊκήν οργάνωσιν των μαζών, όπως συμβαίνει εις τον Γερμανικόν και τον Ιταλικόν λαόν, και όπως προαχθούν μόνοι των οι λαοί εις την μεγάλην Εθνικήν Ευτυχίαν... Το σύστημα διευθύνσεως του Χίτλερ είναι μία θαυμάσια ιδέα η οποία πρέπει να αποβή καρποφόρος...".
Το 1935 ο Κονδύλης επισκέφθηκε έπειτα από επίσημη πρόσκληση του Μουσολίνι την Ιταλία, μαζί με τον Σταμάτη Μερκούρη. Ακόμα και ο Π. Κανελλόπουλος ερωτοτρόπησε για ένα διάστημα με τη δικτατορία, γράφοντας πως «ο Θεσμός της πλειοψηφίας, ο οποίος είναι αναγκαίον στοιχείον της πολιτικής ελευθερίας, οφείλεται εις μίαν εκ των μεγαλυτέρων ουτοπιών της νέας εποχής...", ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου έδωσε «πόρισμα» του για τη δικτατορία στην "Καθημερινή της 1/7/1934: "Πιστεύω ότι η δικτατορία ημπορεί εις ορισμένας περιστάσεις να αποτελέσει ιστορικήν ανάγκην δι΄ έναν τόπον, όταν την επιβάλη ο υπέρτατος νόμος της σωτηρίας της πατρίδος...".
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, πρωτοπόρος και υπέρμαχος της σημερινής σοσιαλδημοκρατίας, με άρθρο του στον "Ανεξάρτητο Τύπο"της 11/10/1926 στράφηκε κατά της ελευθεροτυπίας επειδή παρατηρούσε «εκτραχηλισμό του Τύπου πέραν των ορίων τα οποία επιτρέπει ο θεμιτός κομματικός ανταγωνισμός».
Ένας ακόμα από τους μεγαλύτερους θιασώτες του ιταλικού φασισμού ήταν ο τρίτος στρατηγός της "Τριανδρίας"της επανάστασης του 1923, ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Ο Πάγκαλος ποτέ δεν έκρυψε τις φιλοδικτατορικές του διαθέσεις. Η βραχύβια "δημοκρατική"του δικτατορία το απέδειξε άλλωστε. Λίγους μήνες μετά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου ο στρατηγός-δικτάτορας συνελήφθη από τον Μανιαδάκη (Φεβρουάριος 1941) και εκτοπίστηκε στην Ελευσίνα επί έναν χρόνο επειδή κρίθηκε "επικίνδυνος δια την δημοσίαν ααφάλειαν"και "επειδή αρέσκεται να δημιουργείται θόρυβος περί του ονόματος του, τον οποίον καταλλήλως καλλιεργεί, εις στιγμάς κατά τας οποίας το Έθνος αγωνίζεται τον ωραιότερον αλλά και σκληρότερον αγώνα της ιστορίας του και υπάρχει ανάγκη αδιατάρακτου ησυχίας ".
Ο Πάγκαλος ξέσπασε λέγοντας: "Συλλαμβάνεται την χαραυγήν ένας πρώην Γεν. Επιτελάρχης, Αρχιστράτηγος, Πρωθυπουργός, Πρόεδρος της Δημοκρατίας, διότι αρέσκεται να γίνεται λόγος για το όνομα του. Και ποιος ρωμιός δεν αρέσκεται να ομιλούν ευφήμως περί αυτού;". Ο στρατηγός βέβαια παρέλειψε να αναφέρει ότι καθ΄ όλη τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου είχε αποκτήσει επαφές τόσο με την ιταλική όσο και με τη γερμανική πρεσβεία.
Αργότερα, κατά την Κατοχή, πρωταγωνίστησε στην ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας μαζί με τους Βουλπιώτη, Γονατά κ.ά. Μετά την απελευθέρωση συνελήφθη και κρατήθηκε στις φυλακές Αβέρωφ ως δοσίλογος, έπειτα από απαίτηση των εαμικών υπουργών Ζέβγου και Τσιριμώκου της κυβέρνησης Παπανδρέου. Ύστερα από προφυλάκιση δέκα μηνών με απόφασή του το Συμβούλιο Εφετών αποφυλάκισε τον Πάγκαλο, απαλλάσσοντάς τον από τις κατηγορίες με τις οποίες βαρυνόταν.
http://eleftheriakos.blogspot.com/