Ασυνήθιστη η σημερινή ανάρτηση, με συγκεκριμένο διερευνητικό στόχο, ομολογώ εξαρχής. Η μεγάλη εκλογική επιτυχία του Ποδέμος (‘Μπορούμε?’) στην Ισπανία έχει σχολιαστεί ευρύτατα και ήδη συνέβαλε στις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη. Το Ποδέμος έχει ευλύγιστη οργανωτική δομή, είναι ανοιχτό στο διάλογο, ξέρει να χρησιμοποιεί τα ΜΜΕ κι έχει ριζοσπαστικό προσανατολισμό. Ακόμη σημαντικότερη ίσως αποδειχθεί η πολύ πρόσφατη εμφάνιση του Γκουανιέμ Μπαρσελόνα (‘Ας
κερδίσουμε τη Βαρκελώνη’) που δεν έχει συζητηθεί στη χώρα μας. Το Γκουανιέμ Μπαρσελόνα είναι ριζοσπαστικότερο από το Ποδέμος κι έχει τη δυνατότητα να προσφέρει κάτι πραγματικά καινούργιο στην Ευρώπη.
Πρόκειται για πολιτικό σχηματισμό με αυθεντικά μετωπικά χαρακτηριστικά στον οποίο συμμετέχουν κινηματικές οργανώσεις, όπως η Πλατφόρμα των Πληγέντων από τα Στεγαστικά Δάνεια, με ψυχή την Άντα Κολάου, και το Παρατηρητήριο για το Χρέος και την Παγκοσμιοποίηση, όπου κεντρικό ρόλο παίζει η Τζέμα Ταράφα. Συμμετέχουν και κλασικά πολιτικά κόμματα, όπως το ΚΟΥΠ (‘Υποψηφιότητα για Λαϊκή Ενότητα’) που έχει βουλευτές στην καταλανική Βουλή. Συμμετέχουν όμως και νέοι μηχανισμοί μαζικής πολιτικής κινητοποίησης, όπως το Προσές Κονστιτουέντ (‘Συντακτική Διαδικασία’) στο οποίο ηγούνται η δυναμική καλόγρια (!) Τερέζα Φορκάδες και ο οικονομολόγος Αρκάδι Ολιβέρες. Συμμετέχει, τέλος, το ίδιο το Ποδέμος, αλλά και πολλοί πανεπιστημιακοί και άτομα με σημαντικό ειδικό βάρος στην καταλανική κοινωνία. Η διεύθυνσή του στο διαδίκτυο είναι https://guanyembarcelona.cat/es/
Η εμφάνιση του Γκουανιέμ Μπαρσελόνα, όπως και η επιτυχία του Ποδέμος, αντικατοπτρίζει την κρίση νομιμοποίησης του ισπανικού κράτους. Η λιτότητα έχει προκαλέσει τεράστια ανεργία, αποδιάρθρωση του κράτους πρόνοιας και φτώχεια στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Το δημόσιο χρέος έχει εκτοξευθεί κυρίως λόγω της διάσωσης των τραπεζών. Ο αυταρχισμός της ισπανικής ελίτ έχει πλέον δημιουργήσει πραγματικό λαϊκό κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας στην Καταλωνία. Καταλυτική από πολιτικής πλευράς είναι η κατάρρευση του Σοσιαλιστικού Κόμματος που δημιουργεί περιθώριο για μεγάλη εκλογική άνοδο.
Το Γκουανιέμ Μπαρσελόνα έχει κάθε δυνατότητα να εξελιχθεί σε μαζικό πολιτικό μόρφωμα που θα διεκδικήσει την κυβέρνηση της Καταλωνίας και θα παίξει καίριο ρόλο στα ισπανικά πράγματα. Πρόκειται για φυσική συνέχεια του κινήματος των Αγανακτισμένων και του 15Μ που ξεσήκωσαν τις ισπανικές πλατείες το 2011 και έθεσαν θέμα δημοκρατικής εκπροσώπησης τα χρόνια που ακολούθησαν. Ο νέος σχηματισμός ζητάει πραγματική δημοκρατία στα καυτά θέματα που σήμερα αντιμετωπίζει η Ισπανία και η Ευρώπη. Είναι προϊόν του αγώνα για να μη χάσουν τα σπίτια τους όσοι δε μπορούν να αντιμετωπίσουν τα στεγαστικά τους δάνεια και στηρίζεται στη λαϊκή απαίτηση για διαγραφή του απεχθούς χρέους με δημοκρατικό λογιστικό έλεγχο. Έχει βαθύτατα αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα κι επιζητεί τη διαμόρφωση εναλλακτικών προτάσεων για την κοινωνία του μέλλοντος. Παράλληλα δημιουργεί συνεχώς νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής με ευρεία κοινωνική βάση, όπως ανοιχτές συνελεύσεις και συγκεντρώσεις σε σειρά πόλεων, μακριά από τις αποστεωμένες πρακτικές των πολιτικών κομμάτων. Τέλος, ενσωματώνει τις νέες τεχνολογίες και τα κοινωνικά μέσα για να εξασφαλίσει την ενεργό δράση ιδίως της νεολαίας. Θα λάβει μέρος στις εκλογές που έρχονται με αισιοδοξία και προσβλέποντας στην ανατροπή των πραγμάτων.
Το ερώτημα είναι:
μπορεί να συμβεί κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα;
Η χώρα μας δεν είναι φυσικά Ισπανία όπου υπάρχει κινηματικός οργασμός με αυθεντική λαϊκή συμμετοχή που δεν οδήγησε σε εκλογικά κέρδη για τα παλιά κόμματα, αλλά φαίνεται να δημιουργεί νέες πολιτικές μορφές με οργανικό τρόπο, όπως το Ποδέμος και το Γκουάνιεμ Μπαρσελόνα. Στην Ελλάδα η κινηματική έκρηξη του 2010-12 κατέληξε στην εκλογική διόγκωση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία δεν ήταν οργανική εξέλιξη του κινήματος των πλατειών, του ‘Δεν πληρώνω’ και όλων των άλλων μορφών δράσης που είδαμε εκείνη την περίοδο. Απεναντίας, ακόμη και σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες πραγματικής επαφής με τα λαϊκά στρώματα. Η έκρηξη του 2010-2 σήμανε εκλογικό θρίαμβο του ΣΥΡΙΖΑ γιατί ο ίδιος δήλωσε έτοιμος να κυβερνήσει απορρίπτοντας τα Μνημόνια, αλλά και γιατί δε μπόρεσε η ελληνική κοινωνία να γεννήσει νέες μορφές πολιτικής εκπροσώπησης και οργάνωσης. Να μην ξεχνάμε όμως ότι η ίδια έκρηξη έφερε και εκλογική εκτόξευση της Χρυσής Αυγής.
Τα αποτελέσματα αυτής της πορείας είναι άκρως προβληματικά. Από τη μια, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει κυβέρνηση, πράγμα που η υπόλοιπη Ευρώπη παρακολουθεί εντυπωσιασμένη και δικαίως. Από την άλλη, η κοινωνία δύσκολα πλέον κινητοποιείται γιατί υπάρχει γενικευμένη απογοήτευση στους χώρους δουλειάς, στις γειτονιές και γενικότερα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει τους οργανικούς δεσμούς που θα έπρεπε με τα λαϊκά στρώματα κι η δυνατότητά του να εξασφαλίσει σημαντική εξωκοινοβουλευτική στήριξη είναι πολύ περιορισμένη. Υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι μετακινείται προς το κέντρο, ενώ δεν έχει συνεκτικό πρόγραμμα ούτε για την οικονομία, ούτε για την κοινωνία. Μια κυβέρνηση με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη κι αν καταφέρει να σχηματιστεί και να σταθεί, δύσκολα θα πείσει ως ριζοσπαστική προοπτική για τη χώρα.
Μπορεί, λοιπόν, να εμφανιστεί κάτι ελπιδοφόρο και αντίστοιχο της Ισπανίας στις σημερινές συνθήκες; Να υπάρξει ένας πραγματικά μετωπικός σχηματισμός στον οποίο θα συμμετέχουν και κινηματικές και πολιτικές οργανώσεις; Που θα μιλήσει στη νεολαία, η οποία πλέον δεν εμπιστεύεται τίποτε από όσα βλέπει στην πολιτική σκηνή; Που θα διαμορφώσει όντως ριζοσπαστικές θέσεις για την οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση της χώρας; Που θα καταθέσει προτάσεις για την ανάκτηση της δημοκρατίας μέσα κι έξω από τη Βουλή; Που θα χρησιμοποιήσει τα κοινωνικά μέσα και τα ΜΜΕ για να δημιουργήσει νέες μορφές οργάνωσης με άμεση λαϊκή συμμετοχή;
Μπορεί να υπάρξει ένας μετωπικός σχηματισμός που επιτέλους θα δώσει διέξοδο σε όλη την αγανάκτηση, το θυμό και την απογοήτευση που διαπερνούν την ελληνική κοινωνία; Που θα προσφέρει πραγματικό όραμα αλλαγής και δε θα είναι απλώς η λιγότερο κακή επιλογή για να ψηφίσει κανείς;
Μπορούμε να μάθουμε για μια ακόμη φορά από τους Ισπανούς κι αν ναι, με ποιον τρόπο;
κερδίσουμε τη Βαρκελώνη’) που δεν έχει συζητηθεί στη χώρα μας. Το Γκουανιέμ Μπαρσελόνα είναι ριζοσπαστικότερο από το Ποδέμος κι έχει τη δυνατότητα να προσφέρει κάτι πραγματικά καινούργιο στην Ευρώπη.
Πρόκειται για πολιτικό σχηματισμό με αυθεντικά μετωπικά χαρακτηριστικά στον οποίο συμμετέχουν κινηματικές οργανώσεις, όπως η Πλατφόρμα των Πληγέντων από τα Στεγαστικά Δάνεια, με ψυχή την Άντα Κολάου, και το Παρατηρητήριο για το Χρέος και την Παγκοσμιοποίηση, όπου κεντρικό ρόλο παίζει η Τζέμα Ταράφα. Συμμετέχουν και κλασικά πολιτικά κόμματα, όπως το ΚΟΥΠ (‘Υποψηφιότητα για Λαϊκή Ενότητα’) που έχει βουλευτές στην καταλανική Βουλή. Συμμετέχουν όμως και νέοι μηχανισμοί μαζικής πολιτικής κινητοποίησης, όπως το Προσές Κονστιτουέντ (‘Συντακτική Διαδικασία’) στο οποίο ηγούνται η δυναμική καλόγρια (!) Τερέζα Φορκάδες και ο οικονομολόγος Αρκάδι Ολιβέρες. Συμμετέχει, τέλος, το ίδιο το Ποδέμος, αλλά και πολλοί πανεπιστημιακοί και άτομα με σημαντικό ειδικό βάρος στην καταλανική κοινωνία. Η διεύθυνσή του στο διαδίκτυο είναι https://guanyembarcelona.cat/es/
Η εμφάνιση του Γκουανιέμ Μπαρσελόνα, όπως και η επιτυχία του Ποδέμος, αντικατοπτρίζει την κρίση νομιμοποίησης του ισπανικού κράτους. Η λιτότητα έχει προκαλέσει τεράστια ανεργία, αποδιάρθρωση του κράτους πρόνοιας και φτώχεια στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Το δημόσιο χρέος έχει εκτοξευθεί κυρίως λόγω της διάσωσης των τραπεζών. Ο αυταρχισμός της ισπανικής ελίτ έχει πλέον δημιουργήσει πραγματικό λαϊκό κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας στην Καταλωνία. Καταλυτική από πολιτικής πλευράς είναι η κατάρρευση του Σοσιαλιστικού Κόμματος που δημιουργεί περιθώριο για μεγάλη εκλογική άνοδο.
Το Γκουανιέμ Μπαρσελόνα έχει κάθε δυνατότητα να εξελιχθεί σε μαζικό πολιτικό μόρφωμα που θα διεκδικήσει την κυβέρνηση της Καταλωνίας και θα παίξει καίριο ρόλο στα ισπανικά πράγματα. Πρόκειται για φυσική συνέχεια του κινήματος των Αγανακτισμένων και του 15Μ που ξεσήκωσαν τις ισπανικές πλατείες το 2011 και έθεσαν θέμα δημοκρατικής εκπροσώπησης τα χρόνια που ακολούθησαν. Ο νέος σχηματισμός ζητάει πραγματική δημοκρατία στα καυτά θέματα που σήμερα αντιμετωπίζει η Ισπανία και η Ευρώπη. Είναι προϊόν του αγώνα για να μη χάσουν τα σπίτια τους όσοι δε μπορούν να αντιμετωπίσουν τα στεγαστικά τους δάνεια και στηρίζεται στη λαϊκή απαίτηση για διαγραφή του απεχθούς χρέους με δημοκρατικό λογιστικό έλεγχο. Έχει βαθύτατα αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα κι επιζητεί τη διαμόρφωση εναλλακτικών προτάσεων για την κοινωνία του μέλλοντος. Παράλληλα δημιουργεί συνεχώς νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής με ευρεία κοινωνική βάση, όπως ανοιχτές συνελεύσεις και συγκεντρώσεις σε σειρά πόλεων, μακριά από τις αποστεωμένες πρακτικές των πολιτικών κομμάτων. Τέλος, ενσωματώνει τις νέες τεχνολογίες και τα κοινωνικά μέσα για να εξασφαλίσει την ενεργό δράση ιδίως της νεολαίας. Θα λάβει μέρος στις εκλογές που έρχονται με αισιοδοξία και προσβλέποντας στην ανατροπή των πραγμάτων.
Το ερώτημα είναι:
μπορεί να συμβεί κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα;
Η χώρα μας δεν είναι φυσικά Ισπανία όπου υπάρχει κινηματικός οργασμός με αυθεντική λαϊκή συμμετοχή που δεν οδήγησε σε εκλογικά κέρδη για τα παλιά κόμματα, αλλά φαίνεται να δημιουργεί νέες πολιτικές μορφές με οργανικό τρόπο, όπως το Ποδέμος και το Γκουάνιεμ Μπαρσελόνα. Στην Ελλάδα η κινηματική έκρηξη του 2010-12 κατέληξε στην εκλογική διόγκωση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία δεν ήταν οργανική εξέλιξη του κινήματος των πλατειών, του ‘Δεν πληρώνω’ και όλων των άλλων μορφών δράσης που είδαμε εκείνη την περίοδο. Απεναντίας, ακόμη και σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πολύ περιορισμένες δυνατότητες πραγματικής επαφής με τα λαϊκά στρώματα. Η έκρηξη του 2010-2 σήμανε εκλογικό θρίαμβο του ΣΥΡΙΖΑ γιατί ο ίδιος δήλωσε έτοιμος να κυβερνήσει απορρίπτοντας τα Μνημόνια, αλλά και γιατί δε μπόρεσε η ελληνική κοινωνία να γεννήσει νέες μορφές πολιτικής εκπροσώπησης και οργάνωσης. Να μην ξεχνάμε όμως ότι η ίδια έκρηξη έφερε και εκλογική εκτόξευση της Χρυσής Αυγής.
Τα αποτελέσματα αυτής της πορείας είναι άκρως προβληματικά. Από τη μια, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει κυβέρνηση, πράγμα που η υπόλοιπη Ευρώπη παρακολουθεί εντυπωσιασμένη και δικαίως. Από την άλλη, η κοινωνία δύσκολα πλέον κινητοποιείται γιατί υπάρχει γενικευμένη απογοήτευση στους χώρους δουλειάς, στις γειτονιές και γενικότερα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει τους οργανικούς δεσμούς που θα έπρεπε με τα λαϊκά στρώματα κι η δυνατότητά του να εξασφαλίσει σημαντική εξωκοινοβουλευτική στήριξη είναι πολύ περιορισμένη. Υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι μετακινείται προς το κέντρο, ενώ δεν έχει συνεκτικό πρόγραμμα ούτε για την οικονομία, ούτε για την κοινωνία. Μια κυβέρνηση με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη κι αν καταφέρει να σχηματιστεί και να σταθεί, δύσκολα θα πείσει ως ριζοσπαστική προοπτική για τη χώρα.
Μπορεί, λοιπόν, να εμφανιστεί κάτι ελπιδοφόρο και αντίστοιχο της Ισπανίας στις σημερινές συνθήκες; Να υπάρξει ένας πραγματικά μετωπικός σχηματισμός στον οποίο θα συμμετέχουν και κινηματικές και πολιτικές οργανώσεις; Που θα μιλήσει στη νεολαία, η οποία πλέον δεν εμπιστεύεται τίποτε από όσα βλέπει στην πολιτική σκηνή; Που θα διαμορφώσει όντως ριζοσπαστικές θέσεις για την οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση της χώρας; Που θα καταθέσει προτάσεις για την ανάκτηση της δημοκρατίας μέσα κι έξω από τη Βουλή; Που θα χρησιμοποιήσει τα κοινωνικά μέσα και τα ΜΜΕ για να δημιουργήσει νέες μορφές οργάνωσης με άμεση λαϊκή συμμετοχή;
Μπορεί να υπάρξει ένας μετωπικός σχηματισμός που επιτέλους θα δώσει διέξοδο σε όλη την αγανάκτηση, το θυμό και την απογοήτευση που διαπερνούν την ελληνική κοινωνία; Που θα προσφέρει πραγματικό όραμα αλλαγής και δε θα είναι απλώς η λιγότερο κακή επιλογή για να ψηφίσει κανείς;
Μπορούμε να μάθουμε για μια ακόμη φορά από τους Ισπανούς κι αν ναι, με ποιον τρόπο;