Οι διακηρύξεις από δημάρχους της συγκυβέρνησης για "ανατροπή"στην Αυτοδιοίκηση δεν έχουν αντίκρισμα όταν δεν συνοδεύονται με ρήξεις με τα Μνημόνια και τον "Καλλικράτη". Η αναβάθμιση του αυτοδιοικητικού θεσμού, όπως ισχυρίζεται το Κίνημα Ανατροπής στην Αυτοδιοίκηση μέσα από την αναβάθμιση της λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης, δεν μπορεί να υπάρξει με την καθοδήγηση του Φούχτελ και του Ράιχενμπαχ. Ο στόχος της κίνησης τους δεν αποσκοπεί στην αναδιάρθρωση της Αυτοδιοίκησης, αλλά στον έλεγχο της, μέσω των ΠΕΔ και της ΚΕΔΕ σε πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και της αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση της Αριστεράς.
Στο νέο τοπίο της Αυτοδιοίκησης, όπως αυτό διαμορφώθηκε στις τελευταίες εκλογές, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ενισχύθηκε σημαντικά, οι συσχετισμοί δεν ευνοούν να ξεπεραστεί η κρίση και να υλοποιήσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις σε έναν κατεξοχήν θεσμό άσκησης λαϊκής εξουσίας και κοινωνικού ελέγχου. Με άλλα λόγια, καλούμαστε να απαντήσουμε με καθαρό τρόπο πως θα πορευτούμε στην Αυτοδιοίκηση και ποιες θα είναι οι στοχεύσεις μας.
Ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης στο κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την κοινωνική και οικονομική ανόρθωση της χώρας είναι σημαντικός. Η προσπάθεια να βγούμε από την κρίση δεν είναι μόνο οικονομική είναι και πολιτική. Η υλοποίηση της εναλλακτικής πρότασης στην οργάνωση και λειτουργία της Αυτοδιοίκησης αποτελεί μια δύσκολη και βαθιά ιδεολογική μάχη με την ίδια την κοινωνία αλλά και με τον ίδιο το θεσμό.
Έχει να κάνει με την ενεργή παρουσία του λαού, την αποτελεσματική υλοποίηση του σχεδίου κοινωνικής σωτηρίας και ανάπτυξης, με Δημοκρατία και συμμετοχή. Έχει να κάνει με κρίσιμες παραμέτρους του κυβερνητικού προγράμματος, στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, την αποκέντρωση του κράτους, την επίτευξη της κοινωνικής συνοχής, την παραγωγική ανάκαμψη, την ανακατανομή του πλούτου και τη μείωση της ανεργίας. Χρειαζόμαστε επομένως συγκεκριμένο πρόγραμμα της Τ.Α., πρόγραμμα άμεσων ενεργειών και συγχρόνως κυβερνητικό πρόγραμμα ριζοσπαστικών αλλαγών με ρεαλισμό και όραμα.
Στις προτεραιότητες της επόμενης ημέρας προέχει ένα άμεσο πρόγραμμα στήριξης της κοινωνίας. Προέχει η αλληλεγγύη, η παροχή κρίσιμων κοινωνικών υπηρεσιών και η στήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Προέχει προπάντων η έμπρακτη αμφισβήτηση των μνημονιακών μέτρων μέσα από ένα αυτοδιοικητικό κίνημα αντίστασης, λαϊκής στήριξης και συνολικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση. Προέχει η αμφισβήτηση των ληστρικών συμβάσεων σε βάρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του κοινωνικού συνόλου. Άρα είναι αναγκαίο περισσότερο από ποτέ να συνταχτεί πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το οποίο θα συνδέεται με την ανασυγκρότηση της δημόσιας διοίκησης σε επίπεδο κεντρικού κράτους, με τον δημοκρατικό προγραμματισμό και τον κοινωνικό έλεγχο. Οφείλουμε ωστόσο να κατανοήσουμε περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν τις δυσκολίες μιας εφαρμοζόμενης εναλλακτικής πρότασης για τη λειτουργία της Τ.Α. Χρειαζόμαστε καταστατικό σάρτη της Τ.Α., οδικό χάρτη, χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και χρόνο προσαρμογής.
Ο καταστατικός χάρτης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα περιλαμβάνει όλα όσα έχουμε προτείνει και επεξεργαστεί, την απλή αναλογική, τη διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας, την αποκέντρωση με μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος, σύγχρονων και λειτουργικών δήμων, με γνώμονα την εξυπηρέτηση του πολίτη, αλλά και με πρωταγωνιστικό ρόλο στην τοπική ανάπτυξη. Το πρόγραμμα για την Αυτοδιοίκηση της κυβέρνησης της Αριστεράς απαιτεί επίσης και πρόσθετες επεξεργασίες στα παραπάνω θέματα αλλά και σε θέματα τεχνικής στήριξης των ΟΤΑ, της ανάπτυξης, της επιχειρηματικότητά τους (θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας), της φορολογικής αποκέντρωσης στο πλαίσιο της συνολικότερης φορολογικής μεταρρύθμισης. Θα απαιτηθεί επίσης η εκπόνηση ενός "Εθνικού Σχεδίου Τοπικής Ανάπτυξης", χωροθετημένου σε περιφερειακό επίπεδο, όπου θα βάζει τα θεμέλια και το πλαίσιο για την εκπόνηση των "Τοπικών Αναπτυξιακών Σχεδίων".
Η δημοκρατική αναδιάρθρωση δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει επίσης την ενεργή συμμετοχική διαδικασία. Η θεσμοθέτηση της συμμετοχικής διαδικασίας μέσα από τους αντίστοιχους θεσμούς θα πρέπει να επιλύει προβλήματα και ταυτόχρονα να εκπαιδεύει μια κοινωνία στην από κοινού διαχείριση. Θα πρέπει να υπάρξουν νέες μορφές διαβούλευσης και συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων, θέματα δύσκολα στην υλοποίησή τους και την αποτελεσματικότητά τους, αλλά αναγκαία στην εποχή μας. Στην αντίληψή μας είναι η αξιοποίηση της συλλογικής ικανότητας, όλου του ανθρώπινου δυναμικού. Είναι αναγκαίο, σε μια περίοδο οικονομικής δυσπραγίας, να στηριχθούμε σε ισχυρές κινητήριες δυνάμεις, σε συνεργασίες με την επιστημονική κοινότητα, με τους εργαζόμενους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους κοινωνικούς φορείς αλλά και την κοινωνία των πολιτών, για να ενισχύσουμε τον κινηματικό χαρακτήρα της Αυτοδιοίκησης και να καθιερώσουμε τη συμμετοχή από τα κάτω.
Οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. από τη δεκαετία του ‘90 και στη συνέχεια συνεργάστηκαν στη νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση για την Αυτοδιοίκηση. Σήμερα, μπροστά στον κίνδυνο της ανάληψης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, οι δυνάμεις της συντήρησης επιδιώκουν να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στην άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, σε κάθε αλλαγή του κοινωνικού και πολιτικού συσχετισμού.
Οι στοχεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ, σε ένα περιβάλλον νεοφιλελεύθερης αντίληψης και αντιπαράθεσης, προϋποθέτουν ευρύτερες συγκλήσεις και υποστηρικτές. Ένα αριστερό σχέδιο αναδιάρθρωσης χρειάζεται συμμαχίες αντίβαρο των συντηρητικών καθεστωτικών μηχανισμών. Πρέπει να υποστηρίζεται από ιδεολογική ηγεμονία, ρήξεις με το παρελθόν, αλλά και προωθητικούς συμβιβασμούς. Η τακτική μας προϋποθέτει να παίρνουμε υπόψη κάθε φορά τις πραγματικές δυνατότητες, τις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση, ανάμεσα στα ατομικά θέλω και τα συλλογικά παλεύω.
Οι αποφάσεις της Κ.Ε. στις 31.8/1.9.2013 για "τη συνεργασία με αυτοδιοικητικά σχήματα με αντιμνημονιακά, ριζοσπαστικά, δημοκρατικά, οικολογικά και αντιφασιστικά χαρακτηριστικά, με αιχμή την ανατροπή της πολιτικής των Μνημονίων και του 'Καλλικράτη'", παραμένει σε ισχύ. Επίσης, τα συμπεράσματα από την εκλογική μάχη της Κ.Ε. του Ιουνίου μπορούν να μας δώσουν μια νέα δυναμική ώθηση. Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει, και εν όψει των εκλογών σε ΠΕΔ και ΚΕΔΕ, ένα μεγάλο ανοιχτό πλειοψηφικό μέτωπο συμμαχιών, για αλλαγή των συσχετισμών σε κάθε δήμο, σε κάθε περιφέρεια, σε κάθε συνδικαλιστικό όργανο της Αυτοδιοίκησης. Η υλοποίηση της λαϊκής Αυτοδιοίκησης δεν είναι υπόθεση ενός πολιτικού φορέα, αλλά των ανθρώπων της Αυτοδιοίκησης, των εργαζόμενων και της κοινωνικής συμμαχίας της μεγάλης πλειονότητας του λαού.
Οι συμμαχίες στην Αυτοδιοίκηση είναι αναγκαίος όρος για να λειτουργήσει η απλή αναλογική και να εμπεδωθεί η συμμετοχική διοίκηση και η ενεργοποίηση των κοινωνικών δυνάμεων. Ο από κοινού σχεδιασμός με τους πολίτες για τη χάραξη στρατηγικής μιας πόλης ή μιας ολόκληρης περιοχής, για την ανάπτυξη του κάθε τόπου. Η ενεργοποίηση των ομάδων πολιτών ως παράγοντας οργάνωσης και διαχείρισης, για την κοινωνική οικονομία και την αειφόρο ανάπτυξη. Στις επικείμενες εκλογές των συλλογικών οργάνων της Τ.Α, καλούμαστε να διαμορφώσουμε αυτό το πλειοψηφικό μέτωπο αντίστασης, αλληλεγγύης, το οποίο θα προετοιμάσει το έδαφος για την Αυτοδιοίκηση που η κυβέρνηση της Αριστεράς οραματίζεται και περιγράφει στο πρόγραμμά της.
* Ο Παναγιώτης Σκούτας είναι μέλος της Κ.Ε. και της γραμματείας του Τμήματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΣΥΡΙΖΑ