Από την άλλη, βέβαια, ο πολιτικός χρόνος που διανύουμε δεν επιτρέπει κινήσεις που μπορεί να πυροδοτήσουν εντάσεις σε τοπικό και κομματικό επίπεδο. Μάλιστα, ο υπουργός Παιδείας, Ανδρέας Λοβέρδος, σε ανύποπτη στιγμή κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια την περασμένη Τετάρτη, αναφέρθηκε στο σχεδιασμό του για το επόμενο διάστημα με την επισήμανση για «όσο χρόνο μας επιφυλάσσει ηπολιτική ζωή στο υπουργείο αυτό».
Αξιολόγηση
Πληροφορίες, ωστόσο, αναφέρουν ότι ήδη ο Ανδρέας Λοβέρδος έχει ζητήσει να περάσει από αξιολόγηση το σχέδιο για την αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης που υλοποίησε ο προκάτοχός του, Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος προκειμένου να προχωρήσει σε διορθωτικές κινήσεις στην κατάλληλη χρονική στιγμή.
Η ιδέα για μια νέα «Αθηνά» έχει ωριμάσει στα αρμόδια στελέχη του υπουργείου και, ήδη, έχουν αποτυπωθεί τρεις κατηγορίες τμημάτων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν «δεξαμενή» για νέες συγχωνεύσεις ή καταργήσεις τουλάχιστον 100 τμημάτων. Πρόκειται για:
Τα τμήματα τα οποία, με βάση το σχέδιο «Αθηνά», λειτουργούν σε μεταβατικό καθεστώς ως το τέλος του ακαδημαϊκού έτους 2017-2018. Πρόκειται για 25 τμήματα ΤΕΙ, στην πλειονότητά τους της περιφέρειας, και 2 τμήματα της ΑΣΠΑΙΤΕ τα οποία δεν δέχονται πλέον νέους εισακτέους και έχει αποφασιστεί να βάλουν «λουκέτο» το 2018 όταν, δηλαδή, οι νυν σπουδαστές τους ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Σύμφωνα με τις εισηγήσεις που δέχεται η ηγεσία του υπουργείου, τα τμήματα αυτά θα μπορούσαν να καταργηθούν νωρίτερα και οι φοιτητές τους να μετεγγραφούν σε ομοειδή τμήματα άλλων ιδρυμάτων.
Βεβαίως, το ζήτημα της μετακίνησης των φοιτητών σε άλλα ομοειδή τμήματα απαιτεί περισσότερη επεξεργασία, αφού αφενός έχει κόστος, αφετέρου απαιτεί τη συναίνεση των ίδιων των φοιτητών.
Ενδεικτικά, μεταξύ των μεταβατικών τμημάτων ΤΕΙ είναι τα ακόλουθα: Τουριστικών Επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, Τεχνολογίας Αλιείας - Υδατοκαλλιεργειών στα Μουδανιά, Πληροφορικής και ΜΜΕ στον Πύργο, Μηχανολογίας & Υδάτινων Πόρων στο Μεσολόγγι, Διοίκησης Επιχειρήσεων στην Πάτρα, Οπτικής και Οπτομετρίας στο Αίγιο, Αυτοματισμού στη Χαλκίδα, Λογοθεραπείας στην Καλαμάτα, Διεθνούς Εμπορίου στην Καστοριά και Πολιτικών Δομικών Έργων στο Ηράκλειο.
Τα τμήματα με εισαγωγικές κατευθύνσεις. Στο πλαίσιο του σχεδίου «Αθηνά», πολλά από τα τμήματα που συγχωνεύτηκαν μετατράπηκαν σε εισαγωγικές κατευθύνσεις με αποτέλεσμα να διατηρούν τον ίδιο αριθμό εισακτέων και, κατά συνέπεια, να απαιτούν τις ίδιες δαπάνες για φοιτητική μέριμνα, προσωπικό και υποδομές. Είναι χαρακτηριστικό ότι μεταξύ των 121 τμημάτων με φετινή βάση εισαγωγής κάτω από 10.000 μόρια και αρκετές κενές θέσεις βρίσκονται τμήματα που συγχωνεύτηκαν στο πλαίσιο της «Αθηνάς».
Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα είναι αυτό που συνέβη σε τμήμα του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Η κατεύθυνση Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς στο Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος, που έχει έδρα στη Ζάκυνθο, είχε 69 θέσεις και μόνο έναν επιτυχόντα.
Στο ίδιο τμήμα (Τεχνολογίας Περιβάλλοντος) υπάρχει και η κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. Δύο κατευθύνσεις που έως πέρυσι ήταν αυτοτελή τμήματα και πλέον συγχωνεύτηκαν σε ένα τμήμα. Υπολογίζεται ότι 24 τμήματα θα πάρουν το δρόμο της συγχώνευσης ή κατάργησης.
Διασκορπισμένα
Τα περισσότερα τμήματα ΤΕΙ με εισαγωγικές κατευθύνσεις έχουν ως αντικείμενο σπουδών τη Διοίκηση Επιχειρήσεων, ενώ διασκορπίζονται σε διάφορες πόλεις ανά την Ελλάδα: Γρεβενά, Ηγουμενίτσα, Ηράκλειο, Λάρισα, Λευκάδα, Μεσολόγγι, Πάτρα, Καλαμάτα, Άμφισσα, Πύργο, Αθήνα, Πειραιάς και Θεσσαλονίκη.
Από το υπουργείο Παιδείας εξετάζεται το σενάριο να καταργηθούν οι εισαγωγικές κατευθύνσεις, με το δεδομένο άλλωστε ότι τελικώς οδηγούν τους φοιτητές στο ίδιο πτυχίο, διότι με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί ο αριθμός των εισακτέων και κατά συνέπεια οι δαπάνες που απαιτούνται για τη λειτουργία των τμημάτων.
Στο «μικροσκόπιο» τμήματα που δεν έχουν... καθηγητές
Η τρίτη «δεξαμενή» από την οποία θα προέλθουν συγχωνεύσεις και καταργήσεις είναι τα μη αυτοδύναμα τμήματα πανεπιστημίων και ΤΕΙ, όσα δηλαδή έχουν λιγότερους από εννέα μόνιμους καθηγητές. Τα τμήματα αυτά αποτελούν «βαρίδια» για τα ιδρύματα, αφού αντλούν πόρους από εκείνα τα τμήματα που θα μπορούσαν με την κατάλληλη στελέχωση σε προσωπικό και υποδομές να ξεχωρίσουν και υπάρχουν σκέψεις να συγχωνευθούν. Τον προβληματισμό της για το θέμα έχει εκφράσει και η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η οποία στην τελευταία έκθεση αξιολόγησης των πανεπιστημίων και ΤΕΙ σχολιάζει ότι «παρά την εφαρμογή του σχεδίου «Αθηνά» για την αναδιάρθρωση της ανώτατης εκπαίδευσης, σημαντικός αριθμός τμημάτων πανεπιστημίων και ΤΕΙ εξακολουθεί να μην πληροί το κριτήριο της αυτοδυναμίας».
Συνολικά 49 τμήματα -εκ των οποίων οκτώ πανεπιστημίων και 41 ΤΕΙ- διαθέτουν λιγότερα από εννέα μόνιμους καθηγητές, ενώ έξι από αυτά δεν έχουν ούτε ένα (!) μόνιμο μέλος ΔΕΠ. Πρόκειται για ένα πανεπιστημιακό τμήμα -το τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας- και πέντε τμήματα ΤΕΙ: Νοσηλευτικής και Οινολογίας & Τεχνολογίας Ποτών του ΤΕΙ Αν. Μακεδονίας - Θράκης, Μαιευτικής του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Διατροφής και Διαιτολογίας του ΤΕΙ Θεσσαλίας και Διοίκησης Οικονομίας Επικοινωνίας Πολιτιστικών & Τουριστικών Μονάδων του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας.