Το βίντεο είναι από το ντοκιμαντέρ του Νίκου Καβουκίδη «Μαρτυρίες» αφιερωμένο στο Πολυτεχνείο. Κηδεύτηκε στις 18 Δεκέμβρη. Γεννήθηκε στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας το 1884. Τελείωσε το σχολείο στη Φιλιππούπολη και έπειτα ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Φιλολογία.
Το 1908 πήρε το πτυχίο του και άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση. Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας.
Η διαμονή του Βάρναλη στη Γαλλία στάθηκε καθοριστική για την εξέλιξή του, κάτι που και ο ίδιος δεν έπαυε να το τονίζει σε όλη του τη ζωή. Για παράδειγμα, σε συνέντευξη στον Γ. Λαμπρινό (Ριζοσπάστης 4.8.1946): «Εκεί λέω πως ωρίμασα ιδεολογικά και τεχνικά», και πολύ πιο απερίφραστα, και με δραματικούς τόνους, στη δύση της ζωής του, σε αυτοβιογραφικό σημείωμα
του 1973 σταλμένο στον Γ. Βαλέτα: «Δε γνώρισα ανθρωπιά κι ελευθερία παρά μονάχα στα λίγα χρόνια που έζησα στο Παρίσι» (Αιολικά Γράμματα, Γενάρης-Φλεβάρης 1975).
1387171150.jpg)
Το 1908 πήρε το πτυχίο του και άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση. Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας.
Η διαμονή του Βάρναλη στη Γαλλία στάθηκε καθοριστική για την εξέλιξή του, κάτι που και ο ίδιος δεν έπαυε να το τονίζει σε όλη του τη ζωή. Για παράδειγμα, σε συνέντευξη στον Γ. Λαμπρινό (Ριζοσπάστης 4.8.1946): «Εκεί λέω πως ωρίμασα ιδεολογικά και τεχνικά», και πολύ πιο απερίφραστα, και με δραματικούς τόνους, στη δύση της ζωής του, σε αυτοβιογραφικό σημείωμα του 1973 σταλμένο στον Γ. Βαλέτα: «Δε γνώρισα ανθρωπιά κι ελευθερία παρά μονάχα στα λίγα χρόνια που έζησα στο Παρίσι» (Αιολικά Γράμματα, Γενάρης-Φλεβάρης 1975).
Ανθρωπιά και ελευθερία, πράγματι. Φτάνοντας το 1919 στη Γαλλία, ο Βάρναλης βρέθηκε σε άλλον κόσμο, ολότελα διαφορετικό από της Ελλάδας: αισθάνθηκε να τον περιβάλλει η μεθυστική αίσθηση της ελευθερίας. Η διαφορά πουθενά αλλού δεν ήταν πιο έκδηλη όσο στη θέση της γυναίκας στη ζωή και την κοινωνία.
Θυμάται αργότερα στα Φιλολογικά Απομνημονεύματά του:
Παρίσι! Γυναικοκρατία!
Από πού βγήκανε και ξεχυθήκαν αυτά τα πλήθη των γυναικών στο Παρίσι; […] Γυναίκες φοιτήτριες, υπάλληλες, μιντινέτες, γκαρσόνες, μανάβισσες, εφημεριδοπώλισσες, καλλιτέχνισσες, μοντέλα και πούλες. Γυναίκες, που βαστάνε στην αμασκάλη ή στο χέρι μια σερβιέτα με βιβλία ή νότες, βιολιά μέσα στη θήκη τους, παλέτες ή πινέλα, βαλίτσες, δίχτυα με ψώνια ή που σπρώχνουν ένα καροτσάκι με μπανάνες, πεπόνια ή μπεμπέδες.
Γυναίκες, που πάνε αγκαλιασμένες τοίχο-τοίχο ή κάτου από τις δενδροστοιχίες και στόμα με στόμα («συστολή του παντός εις έν και μόνον ον…») με το φίλο τους του τελευταίου καιρού ή εκείνης της στιγμής· και γυναίκες, που πάνε ν’ αγκαλιαστούνε με το στόμα ανοιχτό ψηλά στον αέρα το γεμάτον από μηνύματα. «Γυναίκες προορισμένες», όπως θα έλεγε ο Πλάτων ο Ροδοκανάκης…
Γ.Ρίτσος - Δώρα Μοάτσου - Κώστας Βάρναλης - Μάριος Βάρβογλης
Μαζί με την πρωτόγνωρη ελευθερία, ένιωσε να τον συνεπαίρνει ένα κύμα δημιουργικότητας χάρη στο οποίο, πολύ γρήγορα, ολοκλήρωσε το εκτενές ποίημά του Ο προσκυνητής. Όμως στο Παρίσι, σε μιαν ατμόσφαιρα άμεσα επηρεασμένη από την Οχτωβριανή Επανάσταση, συνέβη και η ιδεολογική μεταστροφή του από τον εθνικισμό και τον ιδεαλισμό αρχικά στον αντι-ιδεαλισμό και στις ιδέες του Σαρλ Λαλό (Charles Lalo, ρήση του οποίου κοσμεί την προμετωπίδα στο Φως που καίει, που άρχισε να το σχεδιάζει το 1919-1920) και στη συνέχεια στον μαρξισμό. Όχι τυχαία, δυο μήνες μετά την αποστολή του χειρόγραφου του «Προσκυνητή» στον Γερ. Σπαταλά, ο Βάρναλης του στέλνει νέο γράμμα όπου του γράφει να μην το δημοσιεύσει γιατί έχει μετανιώσει σε πολλά σημεία· ήταν εποχές που οι απόψεις και οι συνειδήσεις εξελίσσονταν γοργά.
Καθοριστική από την άποψη αυτή στάθηκε η φιλία του με τον δημοσιογράφο Απ. Αποστολόπουλο, αλλά κυρίως με τον χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνό, στο σπίτι του οποίου, στο χωριό Cinq-Mars-la-Pile, στην Τουραίνη, με την πλούσια σε βιβλία τέχνης αλλά και σε μαρξιστικά συγγράμματα βιβλιοθήκη, ο Βάρναλης πέρασε μακρές περιόδους δημιουργίας και αυτομόρφωσης από το 1923 και μετά.
Στο σπίτι του Κεφαλληνού ο Βάρναλης έγραψε τον Σολωμό χωρίς μεταφυσική, τους Σκλάβους πολιορκημένους, τα πρώτα σχεδιάσματα της Αληθινής απολογίας του Σωκράτη και της αναθεωρημένης έκδοσης τουΦωτός που καίει.
Διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, ενώ εργάστηκε για βιοποριστικούς λόγους και ως δημοσιογράφος. Πέθανε στις 16 Δεκέμβρη 1974.
Ο Βάρναλης υπήρξε κομμουνιστής με διαρκή προσφορά και συμμετοχή στους αγώνες της εργατικής τάξης. Το 1935 για τη δράση του εξορίστηκε στον Αϊ-Στράτη και στη Μυτιλήνη.