* της Μαρίας Θελερίτη, βουλεύτριας Κορινθίας του ΣΥΡΙΖΑ Αναδεικνύοντας σημαντικές διαστάσεις του ν. 4327/2015 για την Εκπαίδευση.
Με τον νόμο 4327/2015 του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων που μόλις ψηφίστηκε από τη βουλή και έχει τον τίτλο «Επείγοντα Μέτρα για την Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση», η κυβέρνηση εισάγει ρυθμίσεις που υλοποιούν το κυβερνητικό της πρόγραμμα, αλλά και άμεσα μέτρα που στοχεύουν στην άρση των αδικιών και στρεβλώσεων και στη βελτίωση λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος. Ο νόμος χαρακτηρίστηκε μάλιστα πιλοτικός διότι συνιστά ένα μεταβατικό βήμα προς μια συνολικότερη μεταρρύθμιση που θα προκύψει σε συνεργασία με τους κοινωνικούς φορείς και όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής και επιστημονικής κοινότητας.
Θα ήθελα επίσης να τονίσω πως οι ρυθμίσεις του νόμου 4327/2015 υλοποιούν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στην εκπαίδευση και την εργασία τα οποία είναι διεθνώς αναγνωρισμένα, προάγουν τον ουσιαστικό εκδημοκρατισμό της παιδείας, ενισχύουν το ρόλο της δημόσιας εκπαίδευσης και ικανοποιούν το κοινό αίσθημα περί δικαίου διότι αποκαθιστούν κατάφορες κοινωνικές αδικίες στην εκπαιδευτική κοινότητα που έφεραν οι μνημονιακές πολιτικές λιτότητας.
Με αφορμή τις πανελλαδικές και τις ενδοσχολικές εξετάσεις μαθητών και μαθητριών που μόλις ολοκληρώθηκαν θα ήθελα να αναφερθώ ειδικότερα σε όσα επιτυγχάνει το Υπουργείο με τις ρυθμίσεις που εισάγονται στο νόμο.
Καθιέρωση ενός συστήματος στο Λύκειο, το οποίο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και στην κριτική σκέψη των νέων πολιτών της χώρας μας
Θεσπίζεται ένα μεταβατικό θεσμικό πλαίσιο για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια εκπαίδευσης, το οποίο προετοιμάζει το έδαφος για το νέο σύστημα στο Λύκειο με κινήσεις που δεν αιφνιδιάζουν μαθητές και μαθήτριες, αλλά και συνολικότερα την εκπαιδευτική κοινότητα. Ένα νέο σύστημα που θα προκύψει μετά από ευρύ διάλογο με τους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών, το οποίο θα προετοιμάζει μαθητές/τριες για την εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, αλλά κυρίως θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, στην καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης και στην εμπέδωση των δημοκρατικών αξιών εκ μέρους των νέων πολιτών της χώρας. Επίσης το Υπουργείο επιδιώκει να δώσει περισσότερες διεξόδους στους υποψηφίους και στις υποψήφιες της επόμενης σχολικής χρονιάς, ενώ παράλληλα επιδιώκει να μην τους/ τις αιφνιδιάσει με μέτρα που θα άλλαζαν τα σχέδιά τους.
Αντιμετώπιση δυσλειτουργιών και επάνοδο των εκπαιδευτικών στα Σχολεία
Αντιμετωπίζει σοβαρές δυσλειτουργίες στην Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση αφενός μέσω της επανόδου των εκπαιδευτικών που τελούσαν σε καθεστώς διαθεσιμότητας και απόλυσης και αφετέρου μέσω της επανασύστασης τομέων και ειδικοτήτων που είχαν καταργηθεί με αποκλειστικό στόχο να ενισχυθεί ο ιδιωτικός τομέας και να αποκλειστούν τα φτωχότερα στρώματα από την επαγγελματική εκπαίδευση. Ταυτόχρονα με τον νόμο ρυθμίζονται θέματα που αφορούν τα αναλυτικά προγράμματα των Επαγγελματικών Λυκείων.
Ενίσχυση της ισότητας ευκαιριών σε σχολικές μονάδες
Απαλείφει στρεβλώσεις που αφορούν την εκπαιδευτική διαδικασία του λυκείου. Παράλληλα ενισχύει την ισότητα ευκαιριών σε σχολικές μονάδες όπου είχαμε άνιση κατανομή μαθητών και μαθητριών με βάση κοινωνικό-οικονομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά λόγω της λειτουργίας της Τράπεζας Θεμάτων. Όπως είναι ευρέως γνωστό η επιλογή του 50% των θεμάτων των προαγωγικών εξετάσεων από την Τράπεζα θεμάτων λειτούργησε τελικώς ως μέτρο ανάσχεσης της ροής μαθητών/τριών με αποτέλεσμα οι πλέον ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να αποκλείονται. Επίσης μέσω της συγκεκριμένης ρύθμισης διασφαλίζεται και πάλι η διδακτική και παιδαγωγική αυτονομία των εκπαιδευτικών εφόσον η χρήση της Τράπεζας Θεμάτων δεν είναι πια υποχρεωτική.
Συμπόρευση με τους συλλογικούς φορείς, ως προς τις βασικές αρχές των ρυθμίσεων του Νόμου
Παρά τον περιορισμένο χρόνο και το γεγονός ότι δεν ήταν δυνατή η ηλεκτρονική διαβούλευση, υπήρξε κοινωνική συμμετοχή και έγιναν διαβουλεύσεις του Υπουργείου ανά τακτά χρονικά διαστήματα με μια σειρά φορείς. Από τις διαβουλεύσεις με τους συλλογικούς φορείς διαπιστώθηκε πως παρά τις όποιες αποκλείσεις υπάρχει συμπόρευση ως προς τις βασικές αρχές των ρυθμίσεων που εισάγει ο νόμος.
Οι θετικές κοινωνικές επιπτώσεις του Νόμου
Συμπόρευση η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει να κάνει και με τις θετικές κοινωνικές επιπτώσεις που θα έχει ο νόμος, όπως για παράδειγμα είναι:
• Η διεύρυνση του δικαιώματος συμμετοχής στη μη υποχρεωτική εκπαίδευση για τους νέους και τις νέες που προέρχονται από χαμηλότερα εισοδηματικά κοινωνικά στρώματα.
• Η διεύρυνση του πεδίου παροχής εκπαιδευτικών υπηρεσιών από τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση μέσω της επανασύστασης των καταργηθέντων τομέα και ειδικοτήτων της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
• Η αύξηση των επιλογών πρόσβασης στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση για τους απόφοιτους της τελευταίας τάξης όλων των τύπων Λυκείων.
• Η οικονομική ανακούφιση των οικογενειών και μείωση της ανεργίας μέσω της επαναπρόσληψης των διαθέσιμων και απολυμένων εκπαιδευτικών.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μια πολύ ουσιαστική επισήμανση για τις κοινωνικές επιπτώσεις που είχε η κατάργηση 50 ειδικοτήτων στα επαγγελματικά λύκεια στις νέες γυναίκες. Λίγα χρόνια πριν κανείς και κυρίως καμιά δεν θα το πίστευε ότι κάποια στιγμή θα βρισκόμασταν στη θέση να υπερασπιζόμαστε ειδικότητες και επαγγέλματα που στερεοτυπικά ταυτίζονται με τις γυναίκες και τις πατριαρχικές αντιλήψεις για τα "έμφυτα"ταλέντα, τις ευαισθησίες και τις δεξιότητές των γυναικών. Δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε εφόσον μια βασική διάσταση των προτεινόμενων από τις γυναικείες και μη κυβερνητικές φεμινιστικές οργανώσεις, αλλά και τους διεθνείς οργανισμούς για την ισότητα των φύλων ήταν - και είναι - η ένταξη της οπτικής του φύλου στην εκπαίδευση (γενική και τεχνική) και η άρση των έμφυλων εμποδίων. Η άρση των εμποδίων προκειμένου οι νέοι και κυρίως οι νέες να έχουν το δικαίωμα της επιλογής μη στερεοτυπικών ειδικεύσεων και επαγγελμάτων, και βεβαίως προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση αμοιβή στη συνέχεια, μιας και το έμφυλο χάσμα στις αμοιβές είναι πολύ μεγαλύτερο στις περιπτώσεις που ένας κλάδος ή μια ειδικότητα υπερεκπροσωπείται από γυναίκες. Δεν το φανταζόμασταν μεταξύ των άλλων διότι πριν από τα χρόνια του μνημονίου είχαμε την ευκαιρία να δούμε μια σειρά "ανατροπές", αλλαγές, σε επαγγέλματα που αποτελούσαν "προνόμιο"του ενός ή του άλλου φύλου (π.χ. περίπτωση των νοσηλευτών και νοσηλευτριών, κομμωτών και κομμωτριών, κ.λπ.). Ωστόσο οι μνημονιακές πολιτικές λιτότητας και το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα μεταξύ των άλλων υπονόμευσαν ή καταστρατήγησαν άρδην κατακτήσεις και δικαιώματα των γυναικών. Έτσι βρεθήκαμε στη θέση να υπερασπιζόμαστε μια σειρά στερεοτυπικές ως προς το φύλο ειδικότητες διότι ακόμα και αυτό το βασικό δικαίωμα των νέων γυναικών, περιορισμένο και φιλτραρισμένο από ταξικά και έμφυλα χαρακτηριστικά, στην πράξη καταργήθηκε με την εισαγωγή και νομοθέτηση μιας επιπλέον διάκρισης κατά των γυναικών και στο πεδίο των δικαιωμάτων των γυναικών για εκπαίδευση, αλλά και στο πεδίο των ισχνών δικαιωμάτων των γυναικών στην αγορά εργασίας. Εφόσον τα κορίτσια και οι νέες γυναίκες υπέρ-εκπροσωπούνταν και στις ειδικότητες που καταργήθηκαν στο ΕΠΑΛ και στις θέσεις εργασίας εκπαιδευτικών που τέθηκαν σε διαθεσιμότητα ή απολύθηκαν.
Η κατάργηση των ειδικοτήτων της δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης που επιλέγονται κυρίως από νεαρά κορίτσια τα οποία μάλιστα στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων προέρχονται από κοινωνικές ομάδες με χαμηλά εισοδήματα, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των ανειδίκευτων γυναικών οι οποίες εντάσσονται στην αγορά εργασίας με συνθήκες ακόμα πιο ανισότιμες, χωρίς καμία διασφάλιση των στοιχειωδών εργασιακών και ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων. Επομένως, και από την άποψη αυτή είναι προφανής η σημασία που έχει και η επανασύσταση των ειδικοτήτων που καταργήθηκαν και η επαναφορά των εκπαιδευτικών που απολύθηκαν. Όπως βέβαια είναι η προφανής η σημασία που έχει - και ελπίζουμε θα ληφθεί σοβαρά υπόψη από το Υπουργείο στο επόμενο νομοσχέδιο που ετοιμάζεται για την παιδεία - η ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, η άρση των έμφυλων στερεοτύπων και η διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης όλων των μαθητών/τριών και φοιτητών/ φοιτητριών στη μόρφωση, στην γνώση, σε ειδικότητες, σε εργασία και επαγγελματική εξέλιξη.
Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να κάνω ένα τελευταίο σχόλιο για τη κριτική που ασκήθηκε από την αντιπολίτευσης για τον επείγοντα χαρακτήρα του νόμου. Νομίζω συνιστά κοινό τόπο η διαπίστωση πως η κατάσταση που βιώνει η χώρα είναι κατεπείγουσα. Ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να μην αναμετρηθεί με αυτό το σκληρό δεδομένο η κυβέρνηση. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο γίνονται τα πρώτα, αλλά πολύ σημαντικά, μεταβατικά βήματα για αποκατάσταση των αδικιών και των σοβαρότατων αρνητικών επιπτώσεων στην κοινωνία σε μια σειρά εξαιρετικής σημασίας τομείς (π.χ. ανακούφιση ακραίας φτώχειας, εκδημοκρατισμός δημόσιου τομέα, μέτρα για την ενίσχυση θεσμών και υπηρεσιών πρώτης γραμμής της αυτοδιοίκησης, μέτρα για την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική πολιτική, αλλά και μέτρα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας και της διαφάνειας στην ενημέρωση, κ.λπ.).
Είναι τα πρώτα βήματα και δείγματα γραφής της κυβέρνησης ενώ ήδη ετοιμάζονται τα επόμενα βήματα και οι παρεμβάσεις που θα εισάγουν μακρόπνοες τομές με βάση το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Γι’ αυτό κινούμαστε ταυτόχρονα σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα γιατί η χώρα συνεχίζει να βιώνει ανθρωπιστική κρίση και τις επιπτώσεις της λιτότητας.