«Το παρελθόν είναι αιχμηρό, δεν γίνεται Ιστορία»
Ηλίας Λάγιος, Bendictus
Ανάμεσα στην Ιστορία και τον μύθο παρεμβάλλεται πάντα ένα πρόσωπο. Σαν μεμβράνη φιλτραρίσματος από το ένα πεδίο στο άλλο. Τόσο συχνά παρατήσαμε ανθρώπους και γεγονότα του παρελθόντος στη μία ή την άλλη περιοχή. Ξεχασμένους μες στην Ιστορία, με την ακρίβεια και τη μικρή διάδοσή τους, αφημένους στον μύθο να τριγυρίζουν στις ευρύχωρες εκτάσεις του χωρίς στοιχεία συγκεκριμένα, με παραποιημένες προεκτάσεις μεγέθυνσης ή αφαίρεσης, περισσότερο αφήγηση παρά καταγραφή. Η ευκαιρία μιας επετείου μάς φέρνει απευθείας σε συνομιλία με το συγκεκριμένο δίπολο. Και αυτό, γιατί εμπεριέχει την ιστορικά προσδιορισμένη απόσταση από το γεγονός (γέννηση, θάνατος ή ό,τι άλλο) ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ως μια ρηχή αφορμή για μια αυθόρμητη ανάγκη ανάκλησης από τη μνήμη. Αφορμή χωρίς συγκεκριμένη σημασία, ώστε να ειπωθούνε πράγματα σημασίας επιτακτικής. Αρης Βελουχιώτης λοιπόν: 70 χρόνια από τον θάνατό του.
Απ'όλα τα πρόσωπα της σύγχρονης Ιστορίας, το πρόσωπο του Αρη Βελουχιώτη είναι ίσως αυτό που μοιράζει τα πόδια του με το πιο δυνατό πάτημα, από τη μία στον μύθο και από την άλλη στην Ιστορία. Κουβαλώντας τις υπερβολές των κατορθωμάτων και της σκληρότητας, της απόλυτης αφοσίωσης των κοντινών του συντρόφων και του απόλυτου μίσους των εχθρών του και από την άλλη ιστοριογραφημένος, προσδιορισμένος ακόμη και κινηματογραφικά καταγεγραμμένος. Ζώντας σε μια μεταιχμιακή εποχή, που γεννούσε ακόμα θρύλους χωρίς να τους αφαιρεί απόλυτα τον μύθο μέσα από την οικειότητα της εικόνας, του συγκεκριμένου, του ορατού.
Τα στοιχεία της βιογραφίας του Αρη (ακόμα και στην απόλυτα ιστορική τους έκφανση) εμπεριέχουν όλες τις λεπτομέρειες και τους σταθμούς (και μάλιστα σε μορφή σχεδόν αρχετυπική) που θα μπορούσαν να κάνουν ένα πρόσωπο να περάσει στον μύθο. Το κατόρθωμα που ξεπερνάει τη ζωή, την ανάταση στις πιο σκληρές εποχές, το απόλυτο ρίσκο, τη στρατηγική διορατικότητα μιας σχεδόν μόνιμης τακτικής ευστοχίας, την έκταση και τη διάρκεια, τη θυσία για ένα ιδανικό, τον απλό -και γειωμένο στην πραγματικότητα των απλών- λόγο που δεν απαρνείται την ουσία, το ίδιο το ιδανικό ως υπόσχεση ενός έμπρακτου νέου κόσμου, το τέλος που έρχεται από την προδοσία των συμμάχων και συντρόφων του και όχι το λύγισμα απέναντι στους εχθρούς. Και ταυτόχρονα τις φωτογραφίες που θυμίζουν οπλαρχηγό του '21, το έφιππο παρουσιαστικό, τους αριθμούς των επιχειρήσεων και επέκτασης του ΕΛΑΣ, τις συγκεκριμένες στιγμές όπως αυτή του Γοργοποτάμου, τη φωτογραφία με τα κομμένα κεφάλια στην πλατεία των Τρικάλων και ξανά τα δάκρυα αγάπης των συντρόφων στις εκ των υστέρων αφηγήσεις μπροστά στις κάμερες και τα δάκρυα μίσους των εχθρών. Ανάμεσα στο αρχέτυπο της μορφής και της αφήγησης και τη λεπτομέρεια της καταγραφής, ο Αρης Βελουχιώτης επιβιώνει με την καθαρότητα μιας σκιάς στο παρόν του μύθου.
Και αν αφιερώνουμε τόση έκταση στην Ιστορία και τον μύθο, αυτό είναι για να αναλογιστούμε πρωτίστως το πώς επιβιώνει ο Αρης στο παρόν και ποια η λειτουργία του μέσα σ'αυτό. Γιατί ίσως ο μύθος να μη χρειάζεται στην ανάλυση και πολλές φορές να εμποδίζει τη βαθύτερη κατανόηση της ιστορικής πραγματικότητας, αλλά από την άλλη είναι αυτός που μπορεί να σταθεί με αυτοτέλεια ακόμα και σε μακρινές εποχές. Να φτιάξει σύμβολα και παραδείγματα και μέσα στις πιο αιχμηρές εποχές να προτείνει το οραματικό, το ασυμβίβαστο και το απόλυτο ως μια ρεαλιστική ανάγκη.
tsalapatis.blogspot.gr
πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών