Ο κύριος Μάρδας. Καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ και υπουργός της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Α! και αρθρογράφος στοhttp://www.capital.gr. Τίτλοι βαρύγδουποι που προδιαθέτουν τον ακροατή ή τον αναγνώστη του κ. Μάρδα για τη σοβαρότητα, τουλάχιστον, και την τεκμηρίωση των απόψεών του. Κατά το τελευταίο διάστημα ο κ. Μάρδας αποκαλεί δραχμιστές, νεολογισμός που επιχειρεί να υποτιμήσει, όσους έχουν τη θέση πως αναγκαίος όρος για την αλλαγή πορείας της ελληνικής οικονομίας είναι η ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας. Στις 27/7 άκουσα στο ραδιόφωνο (κόκκινο) πως ο κ. Μάρδας προτίθεται να απαντήσει αναλυτικά στου δραχμιστές για τις καταστροφικές συνέπειες της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας.
Οφείλω να ομολογήσω πως αυτό με χαροποίησε ιδιαίτερα γιατί φανερώνει πως η επί πενταετία απαγορευμένη συζήτηση έχει ανοίξει πλέον. Είναι εντός των τειχών. Αν κι αυτό οφείλεται στην απόλυτη ήττα της αυταπάτης για ευρώ χωρίς λιτότητα και φτωχοποίηση που ευαγγελιζόταν η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ το υποχρεωτικό άνοιγμα της συζήτησης είναι ελπιδοφόρο τουλάχιστον. Αν βέβαια αυτή η συζήτηση είχε διεξαχθεί, ως όφειλε, το 2010 είμαι σχεδόν απόλυτα πεπεισμένος πως η πραγματικότητα στη σημερινή ελληνική οικονομία και κοινωνία θα ήσαν τελείως διαφορετική. Ούτως ή άλλως είναι μια συζήτηση που διεξάγεται στην κοινωνία όσο κι αν καμώνονται οι πολιτικές φιλομνημονιακές δυνάμεις πως το αγνοούν.
Θέλω επίσης να πω πως με εντυπωσιάζει εξαιρετικά που υπάρχουν άνθρωποι, κατά τεκμήριο σοβαροί, που μπορεί να πιστεύουν πως θα καταστραφεί μια οικονομία και κοινωνία επειδή θα αλλάξει νόμισμα. Πραγματικά εντυπωσιακό σαν δεδομένο που αποκαλύπτει το μεταφυσικό τρόπο σκέψης που τείνει να γίνει κυρίαρχος. Με αυτά επομένως τα δεδομένα κρίνω ως ιδιαίτερα ενθαρρυντικό που ο κ. Μάρδας θα ασχοληθεί με το θέμα ελπίζοντας πως οι δημόσιες θέσεις του και οι ιδιότητές του, αυτές του καθηγητή οικονομικών και του υπουργού, θα έχουν σαν αποτέλεσμα την τεκμηριωμένη επιστημονικά και σοβαρή θέση του για ένα τόσο σοβαρό και καθοριστικής σημασίας πολιτικό ζήτημα.
Με αυτές τις σκάψεις προσπάθησα επομένως να βρω την τεκμηρίωση που προσφέρει στην άποψή του ο κ. Μάρδας. Στο : http://mardas.eu/recent.html. το μόνο που βρήκα είναι ένα άρθρο με τίτλο «Δραχμή και ο μύθος της ανταγωνιστικότητας». Στο άρθρο του αυτό ο κ. Μάρδας ασχολείται αποκλειστικά με την υποτίμηση του νέου νομίσματος και τις επιπτώσεις της στις εξαγωγές ανατρέχοντας στην ιστορική εμπειρία. Γράφει συγκεκριμένα:
Υποστηρίζεται από τους ένθερμους υποστηριχτές της επιστροφής στη δραχμή ότι μια τέτοια επιλογή θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων. Το παρελθόν της χώρας – όπως και η θεωρία του διεθνούς εμπορίου – διαψεύδουν όμως αυτήν τη θέση. Δε θα ασχοληθούμε με τις οικονομικές θεωρίες, θα επιστρέφουμε όμως τριάντα χρόνια πίσω σκιαγραφώντας τη σχέση των εξαγωγών μας και της απαξίωσης (υποτιμήσεις – διολισθήσεις) της δραχμής.
Η ισοτιμία δραχμής δολαρίου το 1980 ήταν 1 δολάριο προς 42,64 δραχμές, το 1987 (έτος έναρξης των προσπαθειών με σκοπό την ‘Ενιαία Αγορά’) ήταν 1 δολάριο προς 135,18 δραχμές και το 1992 (με την ολοκλήρωση της ‘Ενιαίας Αγοράς’), η ισοτιμία αυτή ανερχόταν σε 190,47 δραχμές. Το 2000 η ισοτιμία δολαρίου δραχμής άγγιξε τις 308,93 δραχμές.
Η δραχμή λοιπόν κατά τη δεκαετία 1980-2000 απαξιώθηκε θεαματικά έναντι του δολαρίου ενώ οι εξαγωγές μας μετα βίας διπλασιάσθηκαν από 5,1 δις δολάρια σε 10,8 δις δολάρια. Από την άλλη το εμπορικό μας έλλειμμα άγγιξε τα 18,6 δις το 2000 από τα 5,4 δις δολάρια το 1980. (Βλ. στο Διάγραμμα πορεία εξαγωγών εισαγωγών)
Πρώτο συμπέρασμα: Ο ταχύς ρυθμός απαξίωσης της δραχμής έως το 2000, σε συνδυασμό με τα μέτρα προστασίας υπέρ της εγχώριας παραγωγής (έως το 1993) δεν ανέκαμψαν τις ελληνικές εξαγωγές με ρυθμούς ταχύτερους σε σχέση με τους αντίστοιχους των εισαγωγών.
……….……….
Αξίζει να σημειωθεί τέλος ότι οι εξαγωγές από το 2001 έως το 2008, υπό καθεστώς ‘σκληρού’ ευρώυπερδιπλασιάστηκαν (από 10,4 δις δολ. το 2001 σε 25,5 δις δολάρια το 2008). Η μεταγενέστερη μείωσή τους κατά 5 δις το 2009 μπορεί να αποδοθεί στην παγκόσμια ύφεση. Μετά το 2009 όμως πάλι άρχισαν να ανακάμπτονται.
Έτσι λοιπόν υπό καθεστώς σημαντικής απαξίωσης της δραχμής έναντι του δολαρίου και όλων των υπόλοιπων νομισμάτων (για είκοσι χρόνια) οι εξαγωγές μας μετά βίας διπλασιάσθηκαν, ενώ επί ευρώ, υπερδιπλασιάσθηκαν μέσα σε οκτώ χρόνια.
http://tvxs.gr/news/ellada/ti-apanta-o-mardas-sto-lafazani-gia-ta-apothematika-ton-22-dis-eyro
Μια μικρή διόρθωση στα δεδομένα που παρουσιάζει ο κ. Μάρδας. Σύμφωνα με τη Sent Louis fed. (https://research.stlouisfed.org/fred2/series/EXGRUS) το 2000 1 δολάριο δεν αντιστοιχούσε σε 308,93 δραχμές αλλά σε 365,86.
Αυτές είναι γενικά οι θέσεις του κ. Μάρδα. Εδώ απαιτούνται κάποιες σημαντικότατες παρατηρήσεις.
Η θέση πως η έξοδος από την ευρωζώνη έχει σαν βασικό στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας δεν ανταποκρίνεται στις θέσεις των υποστηρικτών της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας. Η θέση τους είναι πολύ πιο σύνθετη περιλαμβάντας και το παραπάνω ως μια παράμετρο.
Κανείς, απ’ όσο γνωρίζω, στο χώρο τουλάχιστον της ελληνικής αριστεράς δεν έχει τη θέση πως τις ανισορροπίες στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών πρέπει να τις αποκαθιστάς με νομισματικές και μόνο πολιτικές. Αντίθετα μάλιστα. Η συντριπτική πλειονότητα των προτάσεων επικεντρώνεται στην ίδια την οικονομία και τη δομή της. Το νόμισμα και οι νομισματικές πολιτικές μπορούν και πρέπει να παίζουν ένα ρόλο βραχυχρόνιας και άμεσης αντίδρασης στις ανισορροπίες του εξωτερικού εμπορίου που θα δώσουν τον απαραίτητο χρόνο για τις απαραίτητες μεταβολές στην οικονομία.
Μετά τις παραπάνω διευκρινήσεις ας περάσουμε να δούμε την ουσία του επιχειρήματος του κ. Μάρδα. Ο πυρήνας της θέσης του είναι πως τα ιστορικά δεδομένα δείχνουν πως ενώ η δραχμή υποτιμούταν συνεχώς από τη δεκαετία του 1980 και μετά οι επιπτώσεις της υποτίμησης αυτής ήσαν μικρές στις εξαγωγές. Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως η περίπτωση της Ελλάδας εξετάζεται τελείως μεμονωμένα και μάλιστα χωρίς να λαμβάνονται καθόλου υπόψη οι μεταβολές που συντελέστηκαν στις οικονομίες των αναπτυγμένων χωρών κατά το διάστημα που εξετάζει. Μετά την κατάρρευση της συνθήκης του Bretton Woods οι ισοτιμίες των νομισμάτων άρχισαν να διακυμαίνονται ελεύθερα. Αρχίζοντας ας δούμε ποιες ήσαν οι μεταβολές στις ισοτιμίες των νομισμάτων διαφόρων χωρών μετά το 1980. Στα διαγράμματα που ακολουθούν βλέπουμε την ισοτιμία της δραχμής, της ιταλικής λιρέτας, της ισπανικής πεσέτας, του πορτογαλικού εσκούδο και του γαλλικού φράγκου σε σχέση με το δολάριο από το 1970 ως το 2000.
Διάγραμμα 1
https://research.stlouisfed.org/fred2/series/EXGRUS
Διάγραμμα 2
https://research.stlouisfed.org/fred2/series/EXITUS
Διάγραμμα 3
https://research.stlouisfed.org/fred2/series/EXSPUS
Διάγραμμα 4
https://research.stlouisfed.org/fred2/series/EXPOUS
Διάγραμμα 5
https://research.stlouisfed.org/fred2/series/EXFRUS
Τι μπορούμε να συμπεράνουμε από τα δεδομένα των διαγραμμάτων;
Κατά την μετά το 1980 περίοδο οι ισοτιμίες των νομισμάτων των αναπτυγμένων χωρών είχαν περιόδους σημαντικών διακυμάνσεων.
Οι ισοτιμίες των νομισμάτων που παρουσιάζουμε δεν έχουν ίδια συμπεριφορά αν και παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.
Η γενική τάση είναι αυτή της υποτίμησης όλων των νομισμάτων των αναπτυγμένων χωρών σε όλη αυτή της περίοδο (την τάση αυτή δεν ακολουθεί μόνο το γερμανικό μάρκο).
Διακρίνουμε εύκολα τέσσερεις περιόδους. Κατά την πρώτη περίοδο, ως το 1980 περίπου, η υποτίμηση είναι σχετικά μικρή. Μια περίοδος σημαντικής υποτίμησής τους, σε σχέση με το δολάριο, είναι δεύτερη περίοδος που ξεκινά του το 1980 και σταματά στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 έχουμε μια μείωση ή σταθεροποίηση των ισοτιμιών ενώ από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η υποτίμηση αρζχίζει να αυξάνεται.
Τα δεδομένα αυτά μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε πως η ισοτιμία του ελληνικού νομίσματος ακολουθούσε την γενική τάση των νομισμάτων των αναπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών, με εξαίρεση τη Γερμανία. Μεταξύ των χωρών που παρουσιάσαμε η ελληνική δραχμή και το πορτογαλικό εσκούδο ήσαν τα νομίσματα με τη μεγαλύτερη υποτίμηση σε σχέση με το δολάριο κατά την περίοδο 1970-2000. Ας περάσουμε τώρα να δούμε τη μεταβολή στις εξαγωγές διαφόρων χωρών από το 1950 ως το 2000 σαν ποσοστό του ΑΕΠ
Διάγραμμα 6
http://www.untag-smd.ac.id/files/Perpustakaan_Digital_2/POLITICAL%20ECONOMY%20Greece%92s%20new%20political%20economy%20%20state,%20finance,%20and%20growth%20from%20postwar%20to%20EMU.pdf
Το διάγραμμα 6 μας πληροφορεί πως η εξαγωγές, σαν ποσοστό του ΑΕΠ, όλων των χωρών που εμπεριέχονται στο διάγραμμα μεταβάλλονται με τον ίδιο τρόπο. Βλέπουμε πάλι δύο περιόδους. Η μία διαρκεί από το 1950 ως τις αρχές τις δεκαετίας του 1980 και οι εξαγωγές είναι ανοδικές. Οι ελληνικές εξαγωγές έχουν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά με αυτή των υπόλοιπων χωρών. Η δεύτερη περίοδος είναι η μετά το 1980. Αυτή η περίοδος είναι μια περίοδος κατά την οποία οι εξαγωγές παραμένουν σχετικά σταθερές αδυνατώντας να αυξηθούν. Αυτό αντανακλά τις μεταβολές που συντελέστηκαν στις οικονομίες των αναπτυγμένων χωρών από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και μετά με την αδυναμία ανάπτυξης της παραγωγής.
Εξετάζοντας επομένως τη γενική συμπεριφορά των μεταβολών στις εξαγωγές διαπιστώνουμε πως η ελληνική οικονομία δεν συμπεριφέρθηκε διαφορετικά από τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η διαπίστωση πως οι ελληνικές εξαγωγές έχουν τις ίδιες μεταβολές με αυτές της Γερμανίας της οποίας το εθνικό νόμισμα ανατιμιόταν. Ας προσεχτεί η διαφοροποίηση της συμπεριφοράς των ελληνικών εξαγωγών από τις αρχές του 1990 και ας τις συνδέσουμε με τις νομισματικές πολιτικές της περιόδου (δείτε το διάγραμμα 1). Ας δούμε στο επόμενο διάγραμμα και τις μεταβολές στις εισαγωγές πάλι για την ίδια ομάδα χωρών και την ίδια περίοδο.
Διάγραμμα 7
http://www.untag-smd.ac.id/files/Perpustakaan_Digital_2/POLITICAL%20ECONOMY%20Greece%92s%20new%20political%20economy%20%20state,%20finance,%20and%20growth%20from%20postwar%20to%20EMU.pdf
(Τα δύο διαγράμματα προέρχονται από το: Greece’s New Political Economy State, Finance, and Growth fromβPostwar to EMU. George Pagoulatos).
Όσα μέχρι εδώ παρουσιάσαμε αποδεικνύουν πως οι μεταβολές στην ισοτιμία της δραχμής, σε συνδυασμό φυσικά και με άλλες παραμέτρους, όχι μόνο δεν είχαν αρνητικά αποτελέσματα στις εξαγωγές αλλά αυτές βρίσκονταν σε αρμονία και συμφωνία με τις μεταβολές των εξαγωγών και στις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες. Διαφοροποιήσεις αρχίζουν να αναπτύσσονται από τη δεκαετία του 1990 καθώς οι νομισματικές πολιτικές εναρμονίζονταν στην πορεία της δημιουργίας των συνθηκών για την ΟΝΕ.
Ας περάσουμε όμως τώρα να δούμε τα αποτελέσματα στο εξωτερικό εμπόριο από την υιοθέτηση του ευρώ και μετά. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε την μεταβολή των εξαγωγών και των εισαγωγών αγαθών από το 1960 ως το 2008.
Διάγραμμα 8
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/%CE%99%CF%83%CE%BF%CE%B6%CF%8D%CE%B3%CE%B9%CE%BF_%CE%A4%CF%81%CE%AD%CF%87%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%89%CE%BD_%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CF%8E%CE%BD.pdf
Η μετά την υιοθέτηση του ευρώ μεταβολή είναι τόσο εμφανής που δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε. Το διάγραμμα μας πληροφορεί πως σε όλο το διάστημα που περιγράφει από το 1960 ως το 2002 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βρισκόταν σε ισορροπία η οποία και ανατράπηκε δραματικά μετά την υιοθέτηση του ευρώ. Καμιά ανάκαμψη δεν υπήρξε στις εξαγωγές ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν ιλιγγιωδώς. Τι ισχυρίζεται ο κ. Μάρδας; Διαβάστε:.
Βέβαια μετά το 2001 παρατηρείται μια ραγδαία επιδείνωση του εμπορικού ελλείμματος της Ελλάδας, όχι όμως λόγω μείωσης των εξαγωγών (που εξακολούθησαν να αυξάνονται με πολύ ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με το παρελθόν) αλλά λόγω έξαρσης των εισαγωγών. Η αιτία της εικόνας αυτής δεν εντοπίζεται μόνο στο ευρώ. Άλλοι παράγοντες (όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες, τιμές πετρελαίου, εισροές κεφαλαίων, έξαρση των δημοσίων δαπανών, αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου κ.λπ) φέρουν το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης της συγκεκριμένης εξέλιξης.
Δεν θα απαντήσω εγώ στον ισχυρισμό του κ. Μάρδα. Αφήνω αυτό το καθήκον στην έκθεση της Εurobank:
Είναι λοιπόν έκδηλη η αιτιώδης συνάφεια της συνεχούς αύξησης του εξωτερικού ελλείμματος με την ένταξη στη Νομισματική Ένωση και την απώλεια της αυτονομίας στην άσκηση της Νομισματικής και Συναλλαγματικής πολιτικής την οποία αυτή συνεπάγεται. Ειδικότερα, η μεγέθυνση του ελλείμματος συνδέεται με την απώλεια της δυνατότητας των Εθνικών Αρχών –των Ελληνικών εν προκειμένω- να προβούν σε υποτίμηση του εθνικού νομίσματος ώστε να αντισταθμίσουν, έστω και προσωρινά, τις απώλειες ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στην εγχώρια και τις διεθνείς αγορές.http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/EconomyMarketsIIIi6GR.pdf
Και η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας:
Την τρέχουσα δεκαετία, το έλλειμμα στις εξωτερικές συναλλαγές της Ελλάδος διευρυνόταν παράλληλα με τη μακρά ανοδική φάση της οικονομικής συγκυρίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο ρυθμός ανάπτυξης υπερέβαινε το 4%. Έτσι, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από 4% του ΑΕΠ περίπου στο τέλος της δεκαετίας του ’90 έφθασε το 14% το 2008. Η ανοδική τάση του ελλείμματος στις εξωτερικές συναλλαγές εξηγείται εν μέρει από την αύξηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, το οποίο διευρυνόταν όχι μόνο λόγω του υψηλού ρυθμού ανόδου της εγχώριας ζήτησης αλλά και εν μέρει για λόγους που σχετίζονται με την ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ, καθώς και εξαιτίας διαρθρωτικών δυσκαμψιών και πολλών άλλων παραγόντων που προκαλούν τις διαρκείς και επίμονες απώλειες ανταγωνιστικότητας.
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis
Αλλά «τι χρείαν έχομεν μαρτύρων» όταν το επόμενο διάγραμμα είναι απολύτως αποκαλυπτικό; Στο διάγραμμα βλέπουμε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των χωρών της ευρωζώνης για δύο περιόδους τη δεκαετία πριν και τη δεκαετία μετά την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος. Εύκολα διαπιστώνουμε πως οι οικονομίες των διαφόρων χωρών αντέδρασαν στο εξωτερικό εμπόριο με τελείως διαφορετικούς τρόπους. Οι χώρες με τα ισχυρά νομίσματα έγιναν πλεονασματικές ή αύξησαν τα πλεονάσματά τους και οι χώρες με τα πιο αδύνατα έγιναν ακόμη πιο ελλειμματικές. Αν μάλιστα κάποιος ανατρέξει στα διαγράμματα των διαχρονικών ισοτιμιών θα βρει απόλυτες αντιστοιχίσεις. Ούτε οι ολυμπιακοί ούτε οι γέφυρες φταίνε κυρίως. Ο κύριος υπεύθυνος είναι το νόμισμα.
Διάγραμμα 9
http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/%CE%99%CF%83%CE%BF%CE%B6%CF%8D%CE%B3%CE%B9%CE%BF_%CE%A4%CF%81%CE%AD%CF%87%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%89%CE%BD_%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CF%8E%CE%BD.pdf
Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών καλυπτόταν φυσικά με δανεισμό. Στο διάγραμμα που ακολουθεί βλέπουμε την εξέλιξη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και του καθαρού δανεισμού από το 1980 ως το 2010. Είναι πάλι απολύτως εμφανής η μεταβολή μετά την υιοθέτηση της πολιτικής της σκληρής δραχμής και του ευρώ.
Διάγραμμα 10
http://www.levyinstitute.org/pubs/wp_771GR.pdf
Αλλά μια και ξεκινήσαμε τη συζήτηση, και αφού οι περισσότεροι τουλάχιστον από όσους υποστηρίζουν την ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας δεν αποδέχονται πως η κύρια αποστολή της είναι η αύξηση των εξαγωγών, ας δούμε και τα δεδομένα για τις επιπτώσεις των υποτιμήσεων και της διολίσθησης τόσο στην οικονομία συνολικά όσο και στους εργαζόμενους. Κι αυτό διότι αρκετοί από αυτούς που προσπαθουν να σπείρουν τιον τρόμο παραπλανώντας τα χειμαζόμενα και πληττόμενα κοινωνικά στράματα και τάξεις για τα δεινά που θα τους πλήξουν αν υιοθετήσουν την άποψη της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας είναι πως η διαχείρηση της νομισματικής πολιτικής από την ελληνική κυβέρνηση και η πιθανή υποτίμηση του νομίσματος θα πλήξει υποχρεωτικά ακριβώς τα στρώματα και τις τάξεις που πλήττονται και από την εσωτερική υποτίμηση.
Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τη μεταβολή του κατά κεφαλή ΑΕΠ από το 1980 ως το 2014 στην ίδια ομάδα χωρών που περιλαμβάνονταν και στα προηγούμενα. Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τρεις από τις πιο αναπτυγμένες χώρες – Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία- και τρεις από την περιφέρεια της Ευρώπης – Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία-.
Διάγραμμα 11
http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD
Τα δεδομένα του διαγράμματος αποκαλύπτουν πως η συμπεριφορά όλων των χωρών είναι πανομοιότυπη και εντελώς ανεξάρτητη από τη νομισματική πολιτική που ακολουθούσαν. Αξίζει να προσεχτεί η αποκλίνουσα συμπεριφορά των οικονομιών από το 2009 και μετά. Όλες οι οικομομίς της ομάδας χωρών του διαγράμματος αδυνατούν να φτάσουν το 2014 στα επίπεδα του 2009. Όλες πλην της Γερμανίας. Η ελληνική οικονομία είναι αυτή με τη μεγαλύτερη κάμψη ακολουθούμενη από την Ισπανία και την Ιταλία. Η αλήθεια της πρότασης της συσχέτισης των συναλλαματικών ισοτιμιών με το κοινωνικά παραγόμενο εθνικό προιόν μπορεί να φανεί στο επόμενο διάγραμμα όπου βλέπουμε το κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Ελλάδα από το 1980 ως το 2000 και την ισοτιμία δραχμής δολαρίου για το διάστημα 1982-2000. Καμιά συσχέτηση δεν διαφαίνεται.
Διάγραμμα 12
Διάγραμμα: http://eparistera.blogspot.gr/
Οι αναφορές πως οι εργαζόμενοι είναι εκείνοι που πληρώνουν τις μεταβολές στις ισοτιμίες είναι αρκετά διαδεδομένες μεταξύ των πολεμίων της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε τη μεταβολή των πραγματικών μισθών και της παραγωγικότητας στην Ελλάδα από το 1962 ως το 1998.
Διάγραμμα 12
http://www.aueb.gr/imop/papers/enteka.pdf
Τα δεδομένα του διαγράμματος μας επιτρέπουν να συμπεράνουμε πως οι πραγματικοί μισθοί στην Ελλάδα έμειναν ουσιαστικά σταθεροί από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 ως και το 2000. Οι μεταβολές στις ισοτιμίες δεν επηρέασαν καθόλου την εξέλιξη των μισθών. Είναι μια διαδικασία η οποία βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με την αντίστοιχη σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο. Προς επιβεβαίωση της πρότασης βλέπουμε στο επόμενο διάγραμμα τη μεταβολή των πραγματικών ωριαίων αποζημιώσεων στις ΗΠΑ και πάλι σε συνδυασμό με τη μεταβολή της παραγωγικότητας.
Διάγραμμα 13
http://www.brookings.edu/~/media/Projects/BPEA/1994-1/1994a_bpea_bosworth_perry_shapiro.PDF
Και πάλι δεν παρατηρείται καμία απολύτως συσχέτιση μεταξύ πραγματικών μισθών και ισοτιμίας του νομίσματος. Οι όποιες επιπτώσεις είναι τόσο βραχυχρόνιες που τις καθιστούν ασήμαντες. Η μη αύξηση των πραγματικών μισθών στην Ελλάδα από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετά είναι η γενικευμένη διαδικασία σε όλες τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και ουδεμία σχέση έχουν με τις νομισματικές ισοτιμίες. Σχετίζονται αποκλειστικά με την προσπάθεια του μεγάλου κεφαλαίου να αυξήσει τη φθίνουσα κερδοφορία του με την αύξηση της εκμετάλλευσης και την ένταση της ανισοκατανομής
Για την περίπτωση της Ελλάδας βλέπουμε στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε το μερίδιο της εργασίας σαν ποσοστό του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου.
Διάγραμμα 14
http://www.inegsee.gr/sitefiles/files/ekthesh-15email.pdf
Η στασιμότητα επομένως των μισθών από τη δεκαετία του 1970 και από τη δεκαετία του 1980 στην Ελλάδα και τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οφείλεται στην ένταση της εκμετάλλευσης και της ανισοκατανομής και ουδεμία σχέση έχουν με το νόμισμα και τις ισοτιμίες του. Οι συγκεκριμένες ταξικές πολιτικές υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου και του μεγάλου πλούτου ήσαν επομένως υπεύθυνες για τη στασιμότητα των μισθών
Θέλω να πιστεύω πως με τα παραπάνω απέδειξα με επάρκεια πως οι ιστορικά ακολουθούμενες νομισματικές πολιτικές, όσο η ελληνική πολιτεία διατηρούσε τη νομισματική κυριαρχία της, δεν επέφεραν κάποια αρνητικά αποτελέσματα ούτε στη ελληνική οικονομία ούτε στους εργαζόμενους. Φυσικά αυτό καθόλου δεν σημαίνει πως οι και τότε ακολουθούμενες πολιτικές δεν ήσαν σαφέστατα ταξικά προσδιορισμένες. Φυσικά και ήσαν και ως στόχο είχαν η εργασία να δέχεται τα αρνητικά και των νομισματικών πολιτικών. Η σύγκριση είναι με το τι συμβαίνει σήμερα και που οδήγησε και συνεχίζει να οδηγεί η απώλεια της νομισματικής κυριαρχίας. Αυτό όμως μπορεί να αντιστραφεί από μια πραγματικά φιλολαϊκή αριστερή κυβέρνηση.
Ίσως πει κάποιος πως δεν χρειάζονταν καθόλου όσα ειπώθηκαν. Οι πλειονότητα την Ελλήνων, από μια ηλικία και πάνω τουλάχιστον, γνωρίζει πάρα πολύ καλά πότε ζούσαν καλύτερα. Με ο εθνικό νόμισμα ή με το κοινό νόμισμα του ευρώ. Η απάντηση είναι νομίζω τόσο κοινή και δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω. Και ζούσαν πολύ καλύτερα χωρίς να χρειάζεται να δανείζονται τα νοικοκυριά. Η όποια ευημερία παρατηρήθηκε καυτά την πρώτη εξαετία μετά την υιοθέτηση του ευρώ ήταν επίπλαστη στηριγμένη στην αύξηση του χρέους (διάγραμμα 15).
Διάγραμμα 15
http://www.bis.org/publ/othp16.pdf
Θα ήμουν ευτυχής αν ο κ. Μάρδας έπαιρνε είδηση το άρθρο μου αυτό και απαντούσε. Αυτό θα ίσχυε απολύτως ακόμη κι αν κατέρριπτε τα στοιχεία που παρουσιάζω ή τη λογική ερμηνεία τους. Και θα ήμουν ευτυχής γιατί πάνω απ΄ όλα είναι η αλήθεια και το συμφέρον της κατεστραμμένης οικονομίας μας και του χειμαζόμενου τεράστιου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας. Καμιά απολύτως σημασία δεν έχει το να βγω εγώ σωστός.
*http://eparistera.blogspot.gr/