Σπύρος Στάλιας, Οικονομολόγος ΜΑ, Ph.D
Τα παρακάτω γραφήματα διηγούνται δυο παράλληλες ιστορίες. Την ιστορία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (Γερμανίας) από 1925 έως το 1935, και την ιστορία της Ελλάδος από το 2004 έως το 2014. Η μπλε γραμμή αφόρα στην Γερμανία και η κόκκινη στην Ελλάδα. Κάποιος θα πει, ότι η πολιτική κατάσταση τώρα είναι εντελώς διαφορετική από τότε, και άρα προς τι το εγχείρημα να βγουν συμπεράσματα που θα είναι ίσως λανθασμένα. Ναι, ευτυχώς η πολιτική κατάσταση είναι διαφορετική, αλλά οι οικονομική ομοιότης είναι απελπιστικά εκφοβιστική.
Η μπλε και η κόκκινη γραμμή στο παραπάνω γράφημα αποτυπώνουν την εξέλιξη του ΑΕΠ των δυο χωρών με βάση το 1929=100 για την Γερμανία και το 2008=100 για την Ελλάδα αντιστοίχως.Ας δούμε τι μας αφηγείται η μπλε γραμμή της Γερμανίας. Η Γερμανία μετά τον υπερπληθωρισμό που σημειώθηκε το 1923, λόγω της Συνθήκης των Βερσσαλιών, άρχισε σταδιακά να ανακάμπτει, με χρηματοδότηση κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όλα τα χρέη της Γερμανίας ήσαν εκφρασμένα σε αμερικανικά δολάρια. Το 1929 όμως ξέσπασε η μεγάλη κρίση, οι φούσκες των roaring twenties έσκασαν, και η χρηματοδοτική αγορά κατέρρευσε. Τα δολάρια εγκατέλειψαν αμέσως την Γερμανία και η Κεντρική Τράπεζα βρέθηκε χωρίς ξένο συνάλλαγμα, αφ ενός μεν για να έχει να πληρώνει στους Συμμάχους τις αποζημιώσεις του Α’ΠΠ, σε Αγγλία και Γαλλία κυρίως, αλλά και τα δάνεια που είχε συνάψει με την Αμερική.
Η Γερμανία ήταν αιχμαλωτισμένη τότε στον κανόνα του χρυσού (το ευρώ της εποχής ας πούμε), δηλαδή με νόμισμα που ανταλλαζόταν με συγκεκριμένη ποσότητα χρυσού. Έτσι λοιπόν ο καγκελάριοςHeinrichBruning, χωρίς ρευστότητα απ’ έξω, για να βρει δολάρια, έπρεπε σε λίγο χρόνο, ένα τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών, να το μετατρέψει σε πλεονασματικό.
Και φυσικά διάλεξε τον δρόμο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής σκέψης, τα ζόμπι οικονομικά της λιτότητας. Περιφρονώντας το κοινοβούλιο, με προεδρικά διατάγματα (σας θυμιάζει κάτι;) μείωσε τις δαπάνες του δημοσίου κατά 30% (βλέπε το παρακάτω γράφημα) αύξησε τους φόρους, μείωσε τους μισθούς, ημερομίσθια, συντάξεις, τις δαπάνες για την υγεία και κοινωνική ασφάλιση, διέλυε συστηματικά το Κράτος
Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί μέσα σε δυο χρόνια το ΑΕΠ κατά 21%, η ανεργία να αυξηθεί στο 30%, η βιομηχανική παραγωγή να μειωθεί, οι τράπεζες να κλείνουν η μια μετά την άλλη, και οι μεγάλες σώθηκαν αφού επεβλήθη φορολογία στον Γερμανικό Λαό (σας θυμίζει κάτι;).
Το ισοζύγιο πληρωμών βελτιώθηκε και σημείωσε ένα μικρό περίσσευμα, αλλά δεν έφερε κάποιο θεαματικό αποτέλεσμα, γιατί ήδη όλες οι χώρες μετά την κρίση του 1929, προστάτευαν την εθνική τους παραγωγή. Η βοήθεια που ήλθε από την Αμερική, ένα χρόνο πάγωμα των υποχρεώσεων της Γερμανίας, ήλθε αργά και ήταν λίγη. Ωστόσο Αγγλία και Γαλλία, οι Τράπεζές τους, κρατούσαν πεισματική θέση εναντίον της Γερμανίας. Η Γερμανία βυθίστηκε στο χάος. Η ανεργία, η φτώχεια, η πολιτική ανικανότητα να αντιστρέψει τα πράγματα έφεραν στην εξουσία τους Ναζί, που με πολιτικές εσωτερικής ζήτησης -κρατικές δαπάνες-αντέστρεψαν την οικονομική κατάσταση. Η Δημοκρατία καταλύθηκε και επτά χρόνια μετά ήλθε ο Β’ ΠΠ.
Συνοψίζω. Οι πολιτικές λιτότητας που απαιτεί το ξένο νόμισμα, ο χρυσός, το ευρώ, ποτέ δεν φέρνουν ανάπτυξη. Το αντίθετο,φέρνουν υπανάπτυξη, φτώχεια και υπονόμευση της Δημοκρατίας. Αυτό λέει η ιστορία και η επιστήμη. Τελεία.
Ας πάμε τώρα στις κόκκινες γραμμές των γραφημάτων που αφορούν στην Ελλάδα. Έχουν πάρει την κατηφόρα. Καθώς έσκασε το 2008 η χρηματοπιστωτική φούσκα, η Χώρα βρέθηκε στη δίνη κακών εξελίξεων, σε εχθρικό περιβάλλον, χωρίς πολιτική ηγεσία, με φοβισμένο λαό. Κλήθηκε να πάρει τα ιδία μέτρα που πήραν οι Γερμανοί για να σώσουν την Γερμανία το 1930. Τα μέτρα τα πήραν οι δικοί μαςHeinrichBurning, Α.Γ. Παπανδρέου, Α. Σαμαράς και τώρα ο Αλ. Τσίπρας, και δεν χρειάζεται να τα επαναλάβω. Κάνεις τους δεν τα αρνήθηκε. Μετά από 7 χρόνια λιτότητας, η Χώρα έχει απολέσει 50 δις. ευρώ από το ΑΕΠ, και οδεύει προς απώλεια 60 δις, η ανεργία θα εκτιναχτεί πάνω από το 33% φέτος και όλα γύρω μας διαλύονται και καταρρέουν.
Η ιστορία τίποτα δεν μας έχει διδάξει, ούτε η επιστήμη ως προς το νόμισμα. Αντίθετα η ασθένεια μας είναι βαρυτάτη αφού έχουμε καταφέρει να δώσουμε στο ευρώ (χρυσός), ιδιότητες πολιτικής ηθικής, αμυντικά χαρίσματα, κατηγορήματα ενάρετου ιδιωτικού βίου και άλλα τέτοια χαριτωμένα μεταφυσικά, προεξάρχοντος του αναπόδεικτου ισχυρισμού, ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος πορείας εκτός ευρώ, παραβλέποντας την επί επτά χρόνια συνεχή κατάπτωση μας.
Απ ότι φαίνεται από τις πολιτικές εξελίξεις, το κατεστημένο σύστημα είναι φοβισμένο, ανίκανο, πιασμένο να κάνει το καθήκον του, δηλαδή να απεμπλακεί από το ευρώ, και το Έθνος να αναλάβει την τύχη του.
Πολύ φοβάμαι ότι κάτι κακό μας περιμένει.
spyridonstalias@hotmail.com
Τα δυο γραφήματα, τα ‘δανείστηκα’ από τον FabianLindner, οικονομολόγο, που δουλεύει στοMacroeconomicPolicyInstitute (IMK) του Hans-Böckler-Foundation.