"Η κυβέρνηση Τσίπρα είναι ήδη βαθιά κλονισμένη"

Συνέντευξη με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη
Μπροστά στην Πανελλαδική Σύσκεψη της ΛΑΕ.

Διε­θνώς, ο κα­πι­τα­λι­σμός δεν βρί­σκει διέ­ξο­δο στην κρίση. Ταυ­τό­χρο­να εμ­φα­νί­ζο­νται κά­ποιες πο­λι­τι­κές «ρωγ­μές» (π.χ. Κόρ­μπιν στους Ερ­γα­τι­κούς) ή κά­ποιες «αστο­χί­ες» στους σχε­δια­σμούς (όπως παρά την αντι­φα­τι­κό­τη­τα η εξέ­λι­ξη στην Πορ­το­γα­λία). Πώς νο­μί­ζεις ότι δια­μορ­φώ­νε­ται το γε­νι­κό­τε­ρο πλαί­σιο για το κί­νη­μα και την Αρι­στε­ρά;

Ο ανα­πτυγ­μέ­νος κα­πι­τα­λι­σμός στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν έχει συ­νέλ­θει ακόμα από την κρίση που ξέ­σπα­σε στις ΗΠΑ το 2008 και ξε­κί­νη­σε με την κα­τάρ­ρευ­ση της αγο­ράς ενυ­πό­θη­κων στε­γα­στι­κών δα­νεί­ων και στη συ­νέ­χεια της Lehman Brothers.
Αυτή η κρίση έχει προ­σλά­βει τη μορφή μα­κρό­χρο­νης στα­σι­μό­τη­τας, η οποία έχει αγ­γί­ξει σο­βα­ρά και την πα­γκό­σμια κα­πι­τα­λι­στι­κή πε­ρι­φέ­ρεια, εν μέρει ακόμα και την Κίνα, η οποία ακρο­βα­τεί πάνω στην άβυσ­σο.

Το κύριο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό αυτής της διε­θνούς κα­πι­τα­λι­στι­κής κρί­σης είναι η με­γά­λη διάρ­κειά της, οι με­τα­πτώ­σεις της ανά­με­σα σε ύφεση, στα­σι­μό­τη­τα και ασθε­νι­κή ανά­πτυ­ξη, και το ότι δεν μοιά­ζει να έχει ορατό τέλος.
Κα­πι­τα­λι­στι­κές κρί­σεις σαν αυτές έχουν ένα αρ­γό­συρ­το, βα­σα­νι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα, είναι ιδιαί­τε­ρα επί­πο­νες και συχνά συ­νο­δεύ­ο­νται από πολύ επι­θε­τι­κές τα­ξι­κές πο­λι­τι­κές και ταυ­τό­χρο­νους εσω­τε­ρι­κούς και εξω­τε­ρι­κούς πο­λέ­μους, που προ­σλαμ­βά­νουν ακραία ωμές, «ανορ­θό­δο­ξες» και βάρ­βα­ρες μορ­φές.
Η πε­ριο­χή του πλα­νή­τη στην οποία η κα­πι­τα­λι­στι­κή κρίση παίρ­νει την πιο έντο­νη διά­στα­σή της είναι η ευ­ρω­ζώ­νη και κατ’ επέ­κτα­ση η ίδια η ΕΕ. Και αυτό δεν είναι διό­λου τυ­χαίο, μιας και η ευ­ρω­ζώ­νη και η ΕΕ συ­νι­στούν τις ζώνες εκεί­νες στις οποί­ες οι κα­νό­νες της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης «πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης» βρί­σκουν την πιο τέ­λεια έκ­φρα­σή τους.
Είναι εξη­γή­σι­μο λοι­πόν γιατί ρι­ζο­σπα­στι­κές πο­λι­τι­κές τά­σεις κά­νουν την εμ­φά­νι­σή τους ιδιαί­τε­ρα στο χώρο του ευρώ και της ΕΕ και απο­κτούν συχνά δυ­να­μι­κή που τις φέρ­νει κοντά στην κυ­βέρ­νη­ση ή και στην ίδια την κυ­βέρ­νη­ση όπως συ­νέ­βη με μας και με τον ενιαίο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.
Η απο­τυ­χία, όμως, του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ οφεί­λει να δι­δά­ξει και εμάς και όλη την Αρι­στε­ρά στην Ευ­ρώ­πη, και όχι μόνο, για το τι πρέ­πει να απο­φύ­γου­με και τι να επι­λέ­ξου­με.
Η βα­σα­νι­στι­κή κα­πι­τα­λι­στι­κή κρίση ανοί­γει δυ­να­τό­τη­τες ανα­τρο­πών ιδιαί­τε­ρα στην Ευ­ρώ­πη. Ωστό­σο, αυτές οι δυ­να­τό­τη­τες για να αξιο­ποι­η­θούν χρειά­ζο­νται αφε­νός μια νέα, βαθιά δη­μο­κρα­τι­κή και λαϊκή φυ­σιο­γνω­μία της Αρι­στε­ράς, που να πιά­νει το σφυγ­μό της κοι­νω­νί­ας και να δια­θέ­τει ένα σύγ­χρο­νο πρό­γραμ­μα ώρι­μων ρι­ζο­σπα­στι­κών αλ­λα­γών με σο­σια­λι­στι­κό ορί­ζο­ντα, και αφε­τέ­ρου μια ρι­ζο­σπα­στι­κή πο­λι­τι­κή που να δίνει προ­ο­πτι­κή, να στη­ρί­ζε­ται στο κί­νη­μα και να είναι προ­σα­να­το­λι­σμέ­νη στο να συ­γκρου­στεί σκλη­ρά με τα κα­τε­στη­μέ­να συμ­φέ­ρο­ντα.
Δεν θεωρώ ότι σε μια τέ­τοια κα­τεύ­θυν­ση κι­νεί­ται ο νέος ηγέ­της των Ερ­γα­τι­κών της Αγ­γλί­ας, ενώ έχω τη βε­βαιό­τη­τα ότι μια κυ­βέρ­νη­ση Σο­σια­λι­στών στην Πορ­το­γα­λία η οποία θα στη­ρί­ζε­ται από το Μπλό­κο της Αρι­στε­ράς και το Κο­μου­νι­στι­κό Κόμμα θα απο­τύ­χει, αν δεν είναι απο­φα­σι­σμέ­νη να αμ­φι­σβη­τή­σει την ευ­ρω­ζώ­νη και τις σκλη­ρές δομές της, μαζί με την πα­ρου­σία της Πορ­το­γα­λί­ας σε αυτήν.
Η ση­με­ρι­νή κα­πι­τα­λι­στι­κή κρίση διε­θνώς και στην Ευ­ρώ­πη, ιδιαί­τε­ρα στον ευ­ρω­ζω­νι­κό χώρο, μοιά­ζει ιδιαί­τε­ρα αν­θε­κτι­κή και πρω­το­φα­νώς μα­κρό­χρο­νη, εμ­φα­νί­ζο­ντας ευ­και­ρί­ες για την Αρι­στε­ρά.
Η Αρι­στε­ρά, όμως, για να αντα­πο­κρι­θεί στην πρό­κλη­ση του κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού, χρειά­ζε­ται να δει κα­τά­μα­τα το πα­ρελ­θόν της και τις ανε­πάρ­κειες του πα­ρό­ντος της, με στόχο μια εκ βά­θρων επα­να­θε­με­λί­ω­ση και επα­νί­δρυ­σή της, που θα την κα­τα­στή­σει εκ νέου πρω­τα­γω­νί­στρια στην ιστο­ρι­κή φάση που διερ­χό­μα­στε και όχι εναλ­λα­κτι­κή λύση και εφε­δρεία του συ­στή­μα­τος.


Η πραγ­μα­τι­κή πε­ρι­πέ­τεια για την κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα, με την υπο­χρέ­ω­ση της άμε­σης εφαρ­μο­γής του Μνη­μο­νί­ου 3, μόλις τώρα αρ­χί­ζει. Πώς βλέ­πεις τις προ­ο­πτι­κές της κοι­νω­νι­κής αντί­στα­σης;

Η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα, μόλις 2 μήνες μετά τις εκλο­γές, έχει κα­τα­φέ­ρει το ακα­τόρ­θω­το: να έχει ορ­γι­σμέ­νη και απέ­να­ντί της την πολύ με­γά­λη πλειο­ψη­φία της κοι­νω­νί­ας. Τα μέτρα του τρί­του μνη­μο­νί­ου, τα οποία εφαρ­μό­ζο­νται με αδί­στα­κτα κοι­νο­βου­λευ­τι­κά πρα­ξι­κο­πή­μα­τα, με αντι­συ­νταγ­μα­τι­κές εκτρο­πές και κατά κύ­μα­τα, εξου­θε­νώ­νουν και εξο­ντώ­νουν τη με­γά­λη κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία. Φτω­χο­ποιούν τα με­σαία στρώ­μα­τα και εξα­θλιώ­νουν τα κα­τώ­τε­ρα. Η βαθιά αντι­κοι­νω­νι­κή με­τάλ­λα­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, μετά την απο­χώ­ρη­ση της αρι­στε­ρής του πτέ­ρυ­γας, δεν έχει ίσως προη­γού­με­νο στα ιστο­ρι­κά χρο­νι­κά, όχι μόνο της Ελ­λά­δας αλλά ίσως και ευ­ρύ­τε­ρα. Ποτέ ένα κόμμα που είχε ως αφε­τη­ρία ρι­ζο­σπα­στι­κές αρι­στε­ρές δε­σμεύ­σεις δεν γνώ­ρι­σε τέ­τοιο γρή­γο­ρο αντι­λαϊ­κό κα­τά­ντη­μα και με τέ­τοια απί­στευ­τη κυ­νι­κό­τη­τα για τη νομή της εξου­σί­ας.
Η ωμή πρό­κλη­ση της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα στην κοι­νω­νία βρήκε ακα­ριαία, σχε­δόν, κοι­νω­νι­κή αντί­δρα­ση. Δύο μήνες μετά τις εκλο­γές έχουν ξε­σπά­σει πε­λώ­ριες κοι­νω­νι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις όλων σχε­δόν των στρω­μά­των της κοι­νω­νί­ας μας. Από την ιστο­ρι­κή και με­γα­λειώ­δη πα­νελ­λα­δι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση των ατό­μων με ανα­πη­ρία, τη με­γά­λη κι­νη­το­ποί­η­ση των συ­ντα­ξιού­χων, τις πε­τυ­χη­μέ­νες κλα­δι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις ερ­γα­ζο­μέ­νων, έως τις με­γά­λες αγρο­τι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις σε όλη τη χώρα, με απο­κο­ρύ­φω­μα την πολύ πε­τυ­χη­μέ­νη πα­νελ­λα­δι­κή γε­νι­κή απερ­γία και τις εντυ­πω­σια­κές πο­ρεί­ες που τη συ­νό­δευ­σαν
Πι­στεύω ότι με τη συμ­βο­λή της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας και άλλων δυ­νά­με­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς μπο­ρεί, το επό­με­νο διά­στη­μα, η κοι­νω­νι­κή αντί­στα­ση να προ­σλά­βει πολύ πιο γε­νι­κευ­μέ­να, πιο συ­ντο­νι­σμέ­να και βα­θύ­τε­ρα ποιο­τι­κά αγω­νι­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, στην κα­τεύ­θυν­ση μιας πραγ­μα­τι­κής κοι­νω­νι­κής εξέ­γερ­σης που μπο­ρεί να σα­ρώ­σει αυτήν την κυ­βέρ­νη­ση και όλο το μνη­μο­νια­κό πο­λι­τι­κό μπλοκ.


Και οι άμε­σες πο­λι­τι­κές προ­ο­πτι­κές; Δύο μόλις μήνες μετά τις εκλο­γές εμ­φα­νί­ζο­νται συμ­πτώ­μα­τα σήψης (Πα­νού­σης κ.ά.). Πώς εκτι­μάς την αν­θε­κτι­κό­τη­τα της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα;


Η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα είναι ήδη βαθιά κλο­νι­σμέ­νη, έχει απο­λέ­σει κάθε αξιο­πι­στία, δεν την εμπι­στεύ­ε­ται σχε­δόν κα­νέ­νας, είναι ανί­κα­νη και ανε­παρ­κέ­στα­τη ακόμα και για μια στοι­χειώ­δη δια­χεί­ρι­ση. Το μόνο που εφαρ­μό­ζει με «συ­νέ­πεια» αυτή η κυ­βέρ­νη­ση είναι το τρίτο μνη­μό­νιο και τις συ­ντα­γές του, και το εφαρ­μό­ζει αφού δώσει την εντύ­πω­ση ότι δυ­σα­να­σχε­τεί, αντι­στέ­κε­ται και ψά­χνει για δήθεν ισο­δύ­να­μα, πράγ­μα, βε­βαί­ως, που έχει ως συ­νέ­πεια οι μνη­μο­νια­κές συ­ντα­γές να προ­ω­θού­νται τε­λι­κά με τον πιο ακραίο τρόπο και με τη χει­ρό­τε­ρη εκ­δο­χή τους, παρά την περί του αντι­θέ­του προ­πα­γάν­δα που ορ­γιά­ζει.
Πι­στεύω ότι η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα δεν έχει κα­νέ­να μέλ­λον. Η κυ­βέρ­νη­ση αυτή θα κάνει άρον άρον τη «βρό­μι­κη δου­λειά» περ­νώ­ντας τα πε­ρισ­σό­τε­ρα μέτρα του μνη­μο­νί­ου και μετά θα με­τρά­ει μήνες. Πι­θα­νόν σύ­ντο­μα να έχου­με ως εναλ­λα­κτι­κή λύση στην κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα-Καμ­μέ­νου μια πο­λι­τι­κά «διευ­ρυ­μέ­νη» κυ­βέρ­νη­ση με τη συμ­με­το­χή του ΠΑΣΟΚ, του Πο­τα­μιού, ίσως και της ΝΔ. Άλ­λω­στε αυτά τα κόμ­μα­τα είναι ομο­γε­νο­ποι­η­μέ­να κάτω από την μπότα της «τε­ρα­τόι­κας» και των μνη­μο­νί­ων και έχουν ελά­χι­στες δια­φο­ρές στην εφαρ­μο­στέα πο­λι­τι­κή, ενώ κρα­τά­νε τις δια­φο­ρε­τι­κές αφε­τη­ρί­ες τους ως τε­λευ­ταίο απο­μει­νά­ρι για να συ­ντη­ρούν δήθεν με­τα­ξύ τους δια­φο­ρές. Και αυτού του εί­δους, όμως, οι «οι­κου­με­νι­κές» κυ­βερ­νή­σεις, εκεί­νης ή της άλλης μορ­φής, δεν πρό­κει­ται να έχουν καμιά μα­κροη­μέ­ρευ­ση. Η μνη­μο­νια­κή Ελ­λά­δα δεν έχει μέλ­λον. Γρή­γο­ρα θα ανα­τρα­πεί και η χώρα θα βα­δί­σει έναν εναλ­λα­κτι­κό ρι­ζο­σπα­στι­κό δρόμο.


Πρέ­πει να επι­μεί­νου­με στο σύν­θη­μα και το πο­λι­τι­κό σχέ­διο για μια κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς;

Η Αρι­στε­ρά, σε μια πε­ρί­ο­δο που η χώρα ισο­πε­δώ­νε­ται και γνω­ρί­ζει απί­στευ­τη κοι­νω­νι­κή διά­λυ­ση και οπι­σθο­δρό­μη­ση, δεν μπο­ρεί να πε­ριο­ρί­ζε­ται σε ρόλο αυ­τά­ρε­σκης δια­μαρ­τυ­ρί­ας και αφ’ υψη­λού κρι­τι­κής του συ­στή­μα­τος.
Πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο η Αρι­στε­ρά δεν μπο­ρεί να προ­βάλ­λει, ως άλ­λο­θι απρα­ξί­ας και δήθεν «κα­θα­ρό­τη­τας», πο­λι­τι­κούς και κοι­νω­νι­κούς στό­χους οι οποί­οι δεν είναι ώρι­μοι, πα­ρα­κάμ­πτουν τους επί­και­ρους κό­μπους των προ­βλη­μά­των και πα­ρα­πέ­μπουν σε ένα αό­ρι­στο μέλ­λον.
Μια Αρι­στε­ρά αντά­ξια των αρχών της και της ανά­γκης να υπη­ρε­τή­σει τα ορά­μα­τά της, θα πρέ­πει, όταν ο οδο­στρω­τή­ρας του συ­στή­μα­τος σα­ρώ­νει τα πάντα γύρω μας, να επι­διώ­κει ευ­θέ­ως να ανα­λά­βει κυ­βερ­νη­τι­κές ευ­θύ­νες και στη­ριγ­μέ­νη στο κί­νη­μα και με προ­σα­να­το­λι­σμό τη σύ­γκρου­ση με τα με­γά­λα κα­τε­στη­μέ­να συμ­φέ­ρο­ντα και τις δομές της ευ­ρω­ζώ­νης και της ΕΕ, να στα­θεί απο­φα­σι­σμέ­νη να εφαρ­μό­σει ένα αντι­μνη­μο­νια­κό προ­ο­δευ­τι­κό πρό­γραμ­μα με προ­ο­πτι­κή το σο­σια­λι­σμό, ένα νι­κη­φό­ρο σο­σια­λι­σμό του 21ου αιώνα.
Αυτήν την τα­κτι­κή και στρα­τη­γι­κή αντι­προ­σω­πεύ­ει η επι­δί­ω­ξη στο σή­με­ρα της κυ­βέρ­νη­σης της Αρι­στε­ράς και αυτή η τα­κτι­κή και στρα­τη­γι­κή είναι άκρως επί­και­ρη και σωστή. Χωρίς την επι­δί­ω­ξη μιας κυ­βέρ­νη­σης της Αρι­στε­ράς, η σύγ­χρο­νη Αρι­στε­ρά πο­ρεύ­ε­ται χωρίς νόημα και με μόνη απο­στο­λή να εκ­πέ­μπει δήθεν, «επα­να­στα­τι­κές» ρη­το­ρεί­ες και παχιά λόγια που δεν ενο­χλούν το σύ­στη­μα και δεν τα ακού­ει σχε­δόν κα­νείς.