του Αν. Ζαφείρη
Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό: πήρε ή δε πήρε ανταλλάγματα η Τουρκία, προκειμένου να προχωρήσει σε μια ακραίου τύπου πολεμική ενέργεια, όπως αυτή της κατάρριψης του ρωσικού αεροπλάνου; Με απλά μαθηματικά:τη στιγμή που ο Τούρκος πιλότος έπαιρνε τη διαταγή, τα-καθόλου ευκαταφρόνητα- οικονομικά μεγέθη (αέριο, τουρισμός, εμπόριο) των σχέσεων Τουρκία-Ρωσία,
τιναζόταν στον αέρα.
Η Τουρκία είναι μάλλον απίθανο να λειτούργησε χωρίς το πράσινο φως από κέντρα του ΝΑΤΟ. Η πολιτικοστρατιωτική σημασία-επιπτώσεις της κατάρριψης υπερβαίνουν τα όρια αποφάσεων, ακόμη και του περιβάλλοντος Ερντογάν-Νταβούτογλου.
Για την τουρκική ηγεσία η βασική πλευρά της δραστικής παρέμβασης της Ρωσίας στη Συρία και την συντριβή του ISIS, δεν ήταν ασφαλώς το οικονομικό πρόβλημα. Το λαθρεμπόριο καυσίμων, με κέρδη περίπου 40 ή 50 εκ. δολάρια, δεν είναι το κύριο. Ας συγκρίνουμε το ποσό αυτό με το τουριστικό συνάλλαγμα που εισρέει από τη Ρωσία κάθε χρόνο.
Το πραγματικό πρόβλημα για την Τουρκία ήταν το Κουρδικό. Μέχρι και την εμφάνιση της Ρωσίας, τις εξελίξεις στη περιοχή καθόριζε το ΝΑΤΟ. Η συμφωνία για ίδρυση κουρδικού κράτους στη βόρεια Συρία θα γινόταν υπό τη κηδεμονία της Άγκυρας.
Όμως οι συσχετισμοί άλλαξαν. Οι συμβιβασμοί της κουρδικής ηγεσίας, μπορούν πολύ εύκολα πλέον να μετατραπούν σε πιο επιθετικές κινήσεις, κινήσεις που θα βάλουν σε αμφισβήτηση για πρώτη φορά μετά το 1922, τα σύνορα του τουρκικού κράτους.
Οι παραδοσιακά καλές σχέσεις ΡΚΚ- Σοβιετικής Ενωσης της δεκαετίας του ΄80, μπορεί να επανεμφανισθούν στο προσκήνιο. Με άλλους όρους αλλά με εξίσου αρνητικά-για τη Τουρκία- αποτελέσματα.
Η Τουρκία δεν είχε άλλη επιλογή παρά να εμφανισθεί σαν τον μεγάλο προβοκάτορα του ΝΑΤΟ στη περιοχή.
Το τελευταίο χρόνο (από τον Σεπτέμβριο του 2014 μέχρι και τον Αύγουστο του 2015) το ΝΑΤΟ είχε εμπλακεί επανειλημμένα κατά της Ρωσίας. 15 θερμά επεισόδια κυρίως στα όρια των βαλτικών χωρών και της Βόρειας Θάλασσας , δημοσιεύει η τουρκική εφημερίδα Milliyet, επικαλουμένη σχετικά δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου.
Η συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, μετά το «σενάριο σε δύο δόσεις» («τρομοκρατικό» χτύπημα στο Παρίσι και κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου), είναι τρομακτική.
Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν 18 F-15c (φέρουν και πυρηνικά)στο Ιντσιρλίκ, ανεβάζοντας τον αριθμό των αεροσκαφών τους σε 170. Καναδάς και Αυστραλία έστειλαν επίσης μαχητικά. Στη περιοχή βρίσκονται επίσης αεροπλανοφόρα, φρεγάτες και πυρηνικά υποβρύχια.
Είναι αυτονόητο ότι η Τουρκία πήρε (ή διαπραγματεύεται σκληρά) ανταλλάγματα. Κυρίως στο Κουρδικό. Αλλά θα ήταν καθαρή αφέλεια να πιστεύει κάποιος ότι στα ανταλλάγματα αυτά δεν περιλαμβάνονται εξελίξεις και στο Αιγαίο και στη Κύπρο.
Δείγματα των ανταλλαγμάτων είδαμε στη χθεσινή σύνοδο κορυφής Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό.
3 δισ. ευρώ ( πρώτη δόση) βοήθεια, κατάργηση της βίζας μέχρι το 2016, άνοιγμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων (χωρίς δέσμευση για άνοιγμα των λιμανιών και των αεροδρομίων της στην Κυπριακή Δημοκρατία)
Και η ελληνική κυβέρνηση; Κατέφυγε-για εσωτερική τηλεοπτική κατανάλωση- σε διαμαρτυρία twitter , για να καλύψει το "ναι σε όλα"στα αιτήματα της Τουρκίας. Επίσης δήλωσε ότι η ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος αποτελεί "στρατηγική επιλογή"της Ελλάδας.