Πάνος Κοσμάς
Η πείρα του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και της συζήτησης και των επεξεργασιών για το πρόγραμμα στους κόλπους της Αριστεράς τα τελευταία χρόνια, απέδειξε ότι τα προγράμματα της Αριστεράς δεν μπορούν να έχουν προσχηματικό χαρακτήρα, να είναι μια «παραχώρηση» της ηγεσίας στις απαιτήσεις του κόμματος χωρίς πραγματική ισχύ, χωρίς συνοχή και χωρίς παρουσία στη δημόσια εικόνα και πολιτική εκφώνηση του κόμματος, χωρίς να το εμπνέουν στις πολιτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες και μάχες. Επίσης, δεν χρειαζόμαστε προγράμματα που θα προβαίνουν σε μια «τακτοποίηση» στο επίπεδο των αφηρημένων διατυπώσεων χωρίς όμως να έχουν πραγματική επίδραση και επαφή με τις πραγματικές διακυβεύσεις της ταξικής πάλης, προγράμματα στο πλαίσιο των οποίων «οι ιδέες συνομιλούν με τις ιδέες», προγράμματα που απομένουν στα ιστορικά αζήτητα και δεν γίνονται εργαλεία για πραγματικές μάχες και ανατροπές. Όμως, δεδομένων αυτών, η κρίσιμη διακύβευση είναι η μεταβατική λογική του προγράμματος και πιο συγκεκριμένα η «γέφυρα» ανάμεσα στο στόχο μιας μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής ανατροπής και στη διαδικασία των μετασχηματισμών στην κατεύθυνση της συνολικής σοσιαλιστικής ανατροπής.
Μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική ανατροπή...
Όταν η πραγματικότητα που ζουν η εργατική τάξη, τα φτωχά λαϊκά στρώματα και η νεολαία είναι το νέο καθεστώς εκμετάλλευσης που σε μεγάλο βαθμό έχει ήδη εγκαθιδρυθεί με τα δύο πρώτα μνημόνια και τώρα απειλείται η ολοκλήρωση και εμπέδωσή του με το τρίτο μνημόνιο, το πρόγραμμά μας δεν μπορεί παρά να ξεκινάει από το στόχο μιας μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής ανατροπής: ανατροπής της μνημονιακής κυβέρνησης, ανατροπής του αστικού-μνημονιακού συστήματος διακυβέρνησης, ανατροπής του καθεστώτος εκμετάλλευσης της ακραίας λιτότητας και των μνημονίων.
Αυτός ο μεγάλος πολιτικός άξονας του προγράμματός μας έχει αυτονόητα ταξικό περιεχόμενο, όχι σε δεύτερη ανάγνωση ούτε με τη μέθοδο των ιδεολογικών αναγωγών, αλλά άμεσα: τα μνημόνια αποτέλεσαν τη συμπύκνωση μιας άγριας ταξικής πολιτικής του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία, γι’ αυτό και τα θύματά τους είναι η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Το 1,5 εκατομμύριο των ανέργων, τα 3,5 εκατ. όσων ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, οι εκατοντάδες χιλιάδες των εξαθλιωμένων συνταξιούχων, οι εκατοντάδες χιλιάδες θύματα της μαύρης και των ελαστικών μορφών εργασίας, ο κόσμος της εργασίας με την ευρύτερη έννοια και η νεολαία με το κατεστραμμένο μέλλον, είναι οι κοινωνικές-ταξικές δυνάμεις αναφοράς του προγράμματός μας. Η άμεση βελτίωση των όρων της ζωής τους μέσα από μια μεγάλη πολιτική-κοινωνική ανατροπή πρέπει να είναι ο θεμέλιος λίθος του προγράμματός μας: προγραμματικές θέσεις για την αύξηση του κατώτατου μισθού και των συντάξεων, για απόδοση του επιδόματος ανεργίας σε όλους τους ανέργους, για αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους, για αποκατάσταση και διεύρυνση των κατακτήσεων στον τομέα των εργασιακών σχέσεων, για μαζικές προσλήψεις και αύξηση της χρηματοδότησης στην υγεία και την παιδεία, για πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων σε υποδομές με μεγάλη κοινωνική ανταποδοτικότητα ώστε να απορροφηθεί η ανεργία κ.λπ.
Σε αυτή την προτεραιότητα, σε αυτόν τον ταξικό επικαθορισμό, πρέπει να υπαχθούν οι άλλοι μεγάλοι στόχοι του προγράμματός μας:
Η διαγραφή του κρατικού χρέους (όχι για να «ανασάνει η οικονομία» γενικά, αλλά για να εξασφαλιστούν πόροι για μια τέτοια ταξική πολιτική).
Η εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος (όχι για να δώσουμε «ρευστότητα στην οικονομία» γενικά, αλλά για να ανακτηθεί ο έλεγχος στην έκδοση χρήματος, ο έλεγχος του χρήματος σε κυκλοφορία, ο έλεγχος του πιστωτικού χρήματος, η δυνατότητα για διαγραφή-ρύθμιση δανείων με ταξικά κριτήρια, η χρηματοδότηση ενός προγράμματος δημόσιων επενδύσεων για μαζική απορρόφηση της ανεργίας κ.λπ.).
Η εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των ΔΕΚΟ, των δημόσιων επιχειρήσεων και στρατηγικών τομέων της οικονομίας (όχι για να επιβάλουμε συνθήκες «μεικτής οικονομίας» ή για να ανασυγκροτήσουμε παραγωγικά τον ελληνικό καπιταλισμό με έναν «ισχυρό δημόσιο τομέα» όπως επαγγελλόταν η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για να εφαρμόσουμε μια πολιτική παροχής φτηνών ή δωρεάν υπηρεσιών μαζικής λαϊκής κατανάλωσης, για να ανασυγκροτήσουμε το κοινωνικό κράτος, για να δρομολογήσουμε μια διαδικασία «μαζικής αμφισβήτησης» του κέρδους, της αγοράς, της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής).
Η ρήξη με την Ευρωζώνη και η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα (όχι λόγω κάποιων υποτιθέμενων «απελευθερωτικών» ιδιοτήτων του ίδιου του εθνικού νομίσματος, ούτε στο όνομα κάποιας «πατριωτικής αναγέννησης», αλλά για να αποτινάξουμε το πλέγμα των καταναγκασμών και χρηματοδοτικών εκβιασμών της ιμπεριαλιστικής ΕΕ, για να καταργήσουμε τους μηχανισμούς ιμπεριαλιστικής επιβολής και εκμετάλλευσης, για να ενισχύσουμε αποφασιστικά τις δυνατότητες για ένα διαφορετικό πολιτικό και κοινωνικό σχέδιο με ταξικό προσανατολισμό τα συμφέροντα των δυνάμεων της εργασίας).
...μετασχηματισμοί σε σοσιαλιστική κατεύθυνση
Η αιχμή της πολιτικής μας στρατηγικής είναι η κυβέρνηση της Αριστεράς. Διδαγμένοι από την πείρα του ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να θωρακίσουμε αυτήν τη στρατηγική με βασικές κατευθύνσεις και συμπεράσματα:
1. Ο ρόλος ενός μαζικού-μαχητικού κινήματος, τόσο για την πολιτική ανατροπή και το σχηματισμό κυβέρνησης της Αριστεράς όσο και για τις μάχες ύστερα από το σχηματισμό της, είναι απόλυτη προϋπόθεση του πολιτικού μας σχεδίου και της πολιτικής μας στρατηγικής.
2. Ο ηγεμονικός ρόλος της εργατικής τάξης και ο καταλυτικός ρόλος της συμμαχίας της με τα φτωχά λαϊκά στρώματα και τη νεολαία δεν έχουν αφηρημένο θεωρητικό χαρακτήρα, ούτε εξαντλούνται στο να στηρίζουν ή να πιέζουν την κυβέρνηση της Αριστεράς. «Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης θα είναι έργο της ίδιας» σημαίνει ότι η κυβέρνηση της Αριστεράς θα είναι ο εντολοδόχος ενός τέτοιου ταξικού μπλοκ δυνάμεων, ότι μέσα από τη μαζική τους ενεργοποίηση και πάλη θα δοθούν όλες οι απαντήσεις και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να φτάσουμε από την κατάκτηση της κυβέρνησης στην κατάληψη της (πραγματικής) πολιτικής εξουσίας.
3. Η υλοποίηση του προγράμματός μας έχει εγγενώς το χαρακτήρα της αμφισβήτησης της οικονομικής εξουσίας της άρχουσας τάξης, με αμφισβήτηση του κέρδους, της αγοράς, της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, με ριζική αναβάθμιση του ρόλου των εργαζόμενων τάξεων στην παραγωγή, την κατανάλωση, το κοινωνικό σχέδιο. Η υλοποίηση του προγράμματός μας έχει από τώρα (και δεν θα αποκτήσει σε κάποιο μακρινό μέλλον) το χαρακτήρα μεγάλων κοινωνικών μετασχηματισμών με άμεσο το αποτύπωμα της σοσιαλιστικής τους κατεύθυνσης.
Με τέτοιους όρους, το πρόγραμμα της ΛΑΕ μπορεί και πρέπει να είναι μια μεγάλη ευκαιρία να αποτυπωθούν οι κατακτήσεις και τα πολύτιμα συμπεράσματα από τις εμπειρίες μάχης και τις πολιτικές διεργασίες από μια συγκλονιστική πενταετία, ώστε να εμπνεύσει και να προσδώσει δυναμική στο εγχείρημα ανασυγκρότησης της ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής Αριστεράς.
Η διαδικασία προς την ιδρυτική συνδιάσκεψη της ΛΑΕ αποκτά αντικειμενικά τη σημασία κρίσιμου πολιτικού στοιχήματος για την ανασυγκρότηση μιας μαζικής ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Οι όροι της συγκρότησής της, η αποσαφήνιση της οργανωτικής και πολιτικής της ταυτότητας, τα στοιχεία της ιδεολογικής της φυσιογνωμίας, θα είναι αποφασιστικοί παράγοντες στην περαιτέρω πορεία του εγχειρήματος. Σε αυτήν τη διαδικασία, η «παραγωγή» του προγράμματος της ΛΑΕ είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για τη διαμόρφωση της συνολικής της φυσιογνωμίας.
Η πείρα του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και της συζήτησης και των επεξεργασιών για το πρόγραμμα στους κόλπους της Αριστεράς τα τελευταία χρόνια, απέδειξε ότι τα προγράμματα της Αριστεράς δεν μπορούν να έχουν προσχηματικό χαρακτήρα, να είναι μια «παραχώρηση» της ηγεσίας στις απαιτήσεις του κόμματος χωρίς πραγματική ισχύ, χωρίς συνοχή και χωρίς παρουσία στη δημόσια εικόνα και πολιτική εκφώνηση του κόμματος, χωρίς να το εμπνέουν στις πολιτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες και μάχες. Επίσης, δεν χρειαζόμαστε προγράμματα που θα προβαίνουν σε μια «τακτοποίηση» στο επίπεδο των αφηρημένων διατυπώσεων χωρίς όμως να έχουν πραγματική επίδραση και επαφή με τις πραγματικές διακυβεύσεις της ταξικής πάλης, προγράμματα στο πλαίσιο των οποίων «οι ιδέες συνομιλούν με τις ιδέες», προγράμματα που απομένουν στα ιστορικά αζήτητα και δεν γίνονται εργαλεία για πραγματικές μάχες και ανατροπές. Όμως, δεδομένων αυτών, η κρίσιμη διακύβευση είναι η μεταβατική λογική του προγράμματος και πιο συγκεκριμένα η «γέφυρα» ανάμεσα στο στόχο μιας μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής ανατροπής και στη διαδικασία των μετασχηματισμών στην κατεύθυνση της συνολικής σοσιαλιστικής ανατροπής.
Μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική ανατροπή...
Όταν η πραγματικότητα που ζουν η εργατική τάξη, τα φτωχά λαϊκά στρώματα και η νεολαία είναι το νέο καθεστώς εκμετάλλευσης που σε μεγάλο βαθμό έχει ήδη εγκαθιδρυθεί με τα δύο πρώτα μνημόνια και τώρα απειλείται η ολοκλήρωση και εμπέδωσή του με το τρίτο μνημόνιο, το πρόγραμμά μας δεν μπορεί παρά να ξεκινάει από το στόχο μιας μεγάλης πολιτικής και κοινωνικής ανατροπής: ανατροπής της μνημονιακής κυβέρνησης, ανατροπής του αστικού-μνημονιακού συστήματος διακυβέρνησης, ανατροπής του καθεστώτος εκμετάλλευσης της ακραίας λιτότητας και των μνημονίων.
Αυτός ο μεγάλος πολιτικός άξονας του προγράμματός μας έχει αυτονόητα ταξικό περιεχόμενο, όχι σε δεύτερη ανάγνωση ούτε με τη μέθοδο των ιδεολογικών αναγωγών, αλλά άμεσα: τα μνημόνια αποτέλεσαν τη συμπύκνωση μιας άγριας ταξικής πολιτικής του κεφαλαίου ενάντια στην εργασία, γι’ αυτό και τα θύματά τους είναι η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Το 1,5 εκατομμύριο των ανέργων, τα 3,5 εκατ. όσων ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, οι εκατοντάδες χιλιάδες των εξαθλιωμένων συνταξιούχων, οι εκατοντάδες χιλιάδες θύματα της μαύρης και των ελαστικών μορφών εργασίας, ο κόσμος της εργασίας με την ευρύτερη έννοια και η νεολαία με το κατεστραμμένο μέλλον, είναι οι κοινωνικές-ταξικές δυνάμεις αναφοράς του προγράμματός μας. Η άμεση βελτίωση των όρων της ζωής τους μέσα από μια μεγάλη πολιτική-κοινωνική ανατροπή πρέπει να είναι ο θεμέλιος λίθος του προγράμματός μας: προγραμματικές θέσεις για την αύξηση του κατώτατου μισθού και των συντάξεων, για απόδοση του επιδόματος ανεργίας σε όλους τους ανέργους, για αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους, για αποκατάσταση και διεύρυνση των κατακτήσεων στον τομέα των εργασιακών σχέσεων, για μαζικές προσλήψεις και αύξηση της χρηματοδότησης στην υγεία και την παιδεία, για πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων σε υποδομές με μεγάλη κοινωνική ανταποδοτικότητα ώστε να απορροφηθεί η ανεργία κ.λπ.
Σε αυτή την προτεραιότητα, σε αυτόν τον ταξικό επικαθορισμό, πρέπει να υπαχθούν οι άλλοι μεγάλοι στόχοι του προγράμματός μας:
Η διαγραφή του κρατικού χρέους (όχι για να «ανασάνει η οικονομία» γενικά, αλλά για να εξασφαλιστούν πόροι για μια τέτοια ταξική πολιτική).
Η εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος (όχι για να δώσουμε «ρευστότητα στην οικονομία» γενικά, αλλά για να ανακτηθεί ο έλεγχος στην έκδοση χρήματος, ο έλεγχος του χρήματος σε κυκλοφορία, ο έλεγχος του πιστωτικού χρήματος, η δυνατότητα για διαγραφή-ρύθμιση δανείων με ταξικά κριτήρια, η χρηματοδότηση ενός προγράμματος δημόσιων επενδύσεων για μαζική απορρόφηση της ανεργίας κ.λπ.).
Η εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των ΔΕΚΟ, των δημόσιων επιχειρήσεων και στρατηγικών τομέων της οικονομίας (όχι για να επιβάλουμε συνθήκες «μεικτής οικονομίας» ή για να ανασυγκροτήσουμε παραγωγικά τον ελληνικό καπιταλισμό με έναν «ισχυρό δημόσιο τομέα» όπως επαγγελλόταν η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για να εφαρμόσουμε μια πολιτική παροχής φτηνών ή δωρεάν υπηρεσιών μαζικής λαϊκής κατανάλωσης, για να ανασυγκροτήσουμε το κοινωνικό κράτος, για να δρομολογήσουμε μια διαδικασία «μαζικής αμφισβήτησης» του κέρδους, της αγοράς, της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής).
Η ρήξη με την Ευρωζώνη και η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα (όχι λόγω κάποιων υποτιθέμενων «απελευθερωτικών» ιδιοτήτων του ίδιου του εθνικού νομίσματος, ούτε στο όνομα κάποιας «πατριωτικής αναγέννησης», αλλά για να αποτινάξουμε το πλέγμα των καταναγκασμών και χρηματοδοτικών εκβιασμών της ιμπεριαλιστικής ΕΕ, για να καταργήσουμε τους μηχανισμούς ιμπεριαλιστικής επιβολής και εκμετάλλευσης, για να ενισχύσουμε αποφασιστικά τις δυνατότητες για ένα διαφορετικό πολιτικό και κοινωνικό σχέδιο με ταξικό προσανατολισμό τα συμφέροντα των δυνάμεων της εργασίας).
...μετασχηματισμοί σε σοσιαλιστική κατεύθυνση
Η αιχμή της πολιτικής μας στρατηγικής είναι η κυβέρνηση της Αριστεράς. Διδαγμένοι από την πείρα του ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να θωρακίσουμε αυτήν τη στρατηγική με βασικές κατευθύνσεις και συμπεράσματα:
1. Ο ρόλος ενός μαζικού-μαχητικού κινήματος, τόσο για την πολιτική ανατροπή και το σχηματισμό κυβέρνησης της Αριστεράς όσο και για τις μάχες ύστερα από το σχηματισμό της, είναι απόλυτη προϋπόθεση του πολιτικού μας σχεδίου και της πολιτικής μας στρατηγικής.
2. Ο ηγεμονικός ρόλος της εργατικής τάξης και ο καταλυτικός ρόλος της συμμαχίας της με τα φτωχά λαϊκά στρώματα και τη νεολαία δεν έχουν αφηρημένο θεωρητικό χαρακτήρα, ούτε εξαντλούνται στο να στηρίζουν ή να πιέζουν την κυβέρνηση της Αριστεράς. «Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης θα είναι έργο της ίδιας» σημαίνει ότι η κυβέρνηση της Αριστεράς θα είναι ο εντολοδόχος ενός τέτοιου ταξικού μπλοκ δυνάμεων, ότι μέσα από τη μαζική τους ενεργοποίηση και πάλη θα δοθούν όλες οι απαντήσεις και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να φτάσουμε από την κατάκτηση της κυβέρνησης στην κατάληψη της (πραγματικής) πολιτικής εξουσίας.
3. Η υλοποίηση του προγράμματός μας έχει εγγενώς το χαρακτήρα της αμφισβήτησης της οικονομικής εξουσίας της άρχουσας τάξης, με αμφισβήτηση του κέρδους, της αγοράς, της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, με ριζική αναβάθμιση του ρόλου των εργαζόμενων τάξεων στην παραγωγή, την κατανάλωση, το κοινωνικό σχέδιο. Η υλοποίηση του προγράμματός μας έχει από τώρα (και δεν θα αποκτήσει σε κάποιο μακρινό μέλλον) το χαρακτήρα μεγάλων κοινωνικών μετασχηματισμών με άμεσο το αποτύπωμα της σοσιαλιστικής τους κατεύθυνσης.
Με τέτοιους όρους, το πρόγραμμα της ΛΑΕ μπορεί και πρέπει να είναι μια μεγάλη ευκαιρία να αποτυπωθούν οι κατακτήσεις και τα πολύτιμα συμπεράσματα από τις εμπειρίες μάχης και τις πολιτικές διεργασίες από μια συγκλονιστική πενταετία, ώστε να εμπνεύσει και να προσδώσει δυναμική στο εγχείρημα ανασυγκρότησης της ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής Αριστεράς.
rproject.gr