Δεν θα αναφερθώ σε τεχνικά ή σε καινούργια θέματα. Δεν θα παρουσιάσω ένα σχέδιο εναλλακτικής νομισματικής πολιτικής. Θα δώσω έμφαση σε ό,τι κατά τη γνώμη μου διακυβεύεται υπό την ονομασία “Plan B για την Ευρώπη”.
Θα ήθελα, επίσης, να ξεκινήσω υπογραμμίζοντας ότι υπάρχουν ανεπάρκειες στη στοιχειώδη ορθολογική κατανόηση που δεν είναι απλώς διανοητικά λάθη, αλλά πολιτικά εγκλήματα σχεδόν, επιθέσεις κατά της ελπίδας, σε κάθε περίπτωση. Για παράδειγμα, εις βάρος εκείνων που ισοπεδώνει η τροχοπέδη του ευρώ και μπορούν να αποκατασταθούν μόνο αν σπάσει αυτός ο κρίκος.
Μετά από πολύ καιρό, τώρα πια μπορεί να να γίνει μια ανάλυση του φιλελεύθερου αδιέξοδου, μιας μορφής γραφειοκρατικής τυραννίας που ακυρώνει κάθε δυνατότητα λύσης, με αποτέλεσμα το θέαμα μιας κυβέρνησης-- της ελληνικής αριστεράς εν προκειμένω-- που ποδοπατιέται στα παρασκήνια της Ευρωζώνης να μην είναι αρκετό για να το καταστήσει σαφές , μιας και η ίδια αυτή κυβέρνηση συνεχίζει να αναζητά αυτό που δεν μπορεί να ανακαλυφθεί και να θέλει το αδύνατο: ένα προοδευτικό και δημοκρατικό ευρώ.
Είναι σαν αυτή η Αριστερά να ενσωματώνεται εκ των έξω –θέλοντας και μη, είτε το συνειδητοποιεί ή όχι-- στο μεγάλο ενοποιημένο κόμμα του ευρω-φιλελευθερισμού, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το έσχατο επιχείρημά της που αποκαλώ φετιχισμό του ευρώ: το αμετάβατο ευρώ, το ευρώ για το ευρώ, όποιες κι να είναι οι συνέπειες.
Τελικά στο ερώτημα “γιατί το ευρώ;” ο αδιάλλακτος ευρωπαϊστής και οι υποστηρικτές του ξέρουν μόνο την απάντηση “επειδή ...”--και μετά σιωπή ιχθύος-- ή όταν προσπαθούν να πουν κάτι άλλο ας είμαστε προσεκτιοί, διότι το μόνο που μπορεί κανείς να συνάγει από τα λόγια τους είναι μια ομολογία πίστης στην Μις Ευρώπη, όπου το βασικό επιχείρημα είναι η ιδέα της ειρήνης και της φιλίας μεταξύ των λαών .
Και όπως συμβαίνει σε όλους τους υπνοβάτες, αν δεν θέλει κανείς να πέσουν, σίγουρα είναι επικίνδυνο να τους ξυπνήσει από τα παραισθητικά όνειρά τους για να δουν ότι, σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι μια φοβερή αποτυχία. Ποτέ δεν είχαν υπάρξει τόσο πολλές πολιτικές εντάσεις κάθε μορφής και τόσο κοντά στο κρίσιμο σημείο: με την ακροδεξιά επί θύραις , έτοιμη να πάρει κυβερνήσεις, με τα ενδημικά χωριστικά κινήματα, με τον έναν λαό να στρέφεται εναντίον του άλλου και ούτω καθεξής.
Αν το ευρωπαϊκό σχέδιο απέτυχε μέχρι τώρα και, σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια πάντα, ήταν κάτι εσφαλμένο καθ'όλη τη διάρκειά του, ποιο είναι το σφάλμα; Η απάντηση σ'αυτή την ερώτηση είναι η εξής: αυτό που είχε προσεγγιστεί ανεπαρκώς ή που δεν το είχαν μελετήσει καθόλου ήταν οι όροι για τη συγκρότηση μιας πολιτικής κοινότητας. Η Ευρωζώνη, λένε, πεθαίνει από την επιθυμία να γίνει μια πολιτική κοινότητα. Η αλήθεια όμως είναι ότι ουδέποτε θέλησε να είναι μια πολιτική κοινότητα, τουλάχιστον με την έννοια μιας δημοκρατικής πολιτικής κοινότητας. Μπορεί να γίνει; Αυτό είναι το ερώτημα.
Νομίζω ότι η απάντηση είναι όχι και ύστερα από τόσα χαμένα χρόνια είναι καιρός πια να το παραδεχθούν. Η απάντηση είναι αρνητική επειδή, σε αντίθεση με το μύθο που διασπείρουν τα ΜΜΕ, ο φιλελευθερισμός και η δημοκρατία απέχουν πολύ από το να είναι συνώνυμα.
Ας πούμε, μάλλον, ότι λόγω της ίδια της φύσης του δόγματος του ισχυρότερου, ο φιλελευθερισμός ανέχεται πολύ καλά το να είναι μεταβλητής γεωμετρίας. Για παράδειγμα, ο ευρωπαϊκός νεοφιλελευθερισμός δεν θεωρεί πρόβλημα να είναι ένας βαθιά αντιδημοκρατικός πολιτικός “μη φιλελευθερισμός”. Όμως, μέχρι πρόσφατα, ο νεοφιλελευθερισμός ήταν η γενική τάση σε όλα τα κράτη-μέλη. Και μετά ήλθε ο Σύριζα. Και το Podemos και ο πορτογαλικός συνασπισμός, τραύλισαν κάποιες εναλλακτικές λύσεις , φοβισμένα όσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα του ευρώ, αλλά τελικά τα πράγματα φαίνονταν να αλλάζουν και οι ελπίδες να ξαναγεννιούνται.
Υποστηρίζω, εντούτοις, ότι τα πράγματα θα αλλάξουν ακόμη περισσότερο, αργά ή γρήγορα, και θα έλθει η στιγμή που θα σκοντάψουν πάνω σ'ένα ιδιαίτερο και μοναδικά ανθεκτικό εμπόδιο. Αναφέρομαι στη Γερμανία.
Είναι ακόμη δυνατόν να μιλάμε στη Γαλλία για τη Γερμανία; Θα έπρεπε να είναι, λαμβάνοντας υπόψη ότι τίποτε δεν εμποδίζει κατ'αρχήν να βαδίζει κανείς ανάμεσα στις παγίδες της άρνησης και στη γερμανοφοβία, αλλά το καταστροφικό είναι πως ο κίνδυνος πρόσκρουσης στη δεύτερη παγίδα συστηματικά οδηγεί στην πρώτη, και με τον δυνατό φόβο των κακών σκέψεων απλώς νομίζει κανείς ότι απαγορεύεται να σκεφθεί οτιδήποτε, και ιδίως το θέμα της γερμανικής νομισματικής ιδιοσυγκρασίας.
Η Αριστερά υποφέρει από ιδεολογικό πανικό τέτοιου μεγέθους που γι'αυτήν έχει καταστεί σχεδόν αδύνατον να σκεφθεί οτιδήποτε που να αφορά αυτές τις καταστάσεις. Έχει οπισθοχωρήσει τόσο πολύ θεωρητικά, που να υποβαθμίζει μια τέτοια ανάλυση ή να την εξισώνει με μια συνεχή και παρεκκλίνουσα λαϊκή ψυχολογία ή ακόμη πιο καθαρά να της βάζει την ταμπέλα της ουσιοκρατίας , η οποία σε κάθε περίπτωση αποτελεί το άσυλο της ηθελημένης άγνοιας και της άρνησης της ανάλυσης.
Δεν θα πρέπει να προβληματίζεται κανείς, για παράδειγμα, με την ιδιαίτερη σχέση που έχει η αμερικανική κοινωνία με τα όπλα ή η γαλλική με τη λαϊκότητα ή το κράτος από φόβο μήπως οδηγηθεί σε αμερικανόφοβη ή γαλλόφοβη ουσιοκρατία;
Μήπως οι κοινωνικές επιστήμες, ιδίως της ιστορίας, δεν έχουν, μεταξύ άλλων, το στόχο να υπογραμμίσουν το συλλογικό φαντασιακό και να αναλύσουν τις μακροχρόνιες συλλογικές πεποιθήσεις που οι αποκαλούμενες κοινωνικές επιστήμες και ιδίως εκείνες που έχουν να κάνουν με την οικονομία , βυθισμένες καθώς είναι στον μεθοδολογικό ατομικισμό, έχουν χάσει εντελώς από το οπτικό τους πεδίο;
Το δράμα της εποχής μας είναι πως πρέπει να καταφεύγει κανείς σε πολλά προοίμια, προκειμένου να έχει την ευκαιρία να ανοίξει μια σοβαρή αναλυτική συζήτηση για το γερμανικό ζήτημα, σοβαρή αναλυτική συζήτηση την οποία μπορούν να κρίνουν οι παρόντες Γερμανοί συναγωνιστές, μια συζήτηση που προφανώς δεν μπορώ να αναπτύξω εδώ πλήρως, αλλά θα συνοψίσω σε ελάχιστα σημεία τα οποία νομίζω πως είναι ουσιώδη:
1 /Είναι αδιαμφισβήτητο ότι όλα τα κράτη-μέλη , που άγονται και φέρονται επί χρόνια από το νεοφιλελεύθερο κύμα, επικύρωσαν με ενθουσιασμό τις ιδεολογικές αρχές της Ευρωζώνης και είναι συνυπεύθυνα γι'αυτές. Όλα, μηδενός εξαιρουμένου.
2 / Αυτή η ομοφωνία δεν εμποδίζει να δει κανείς ότι ανάμεσα σε όλα τα κράτη η Γερμανία παίζει έναν ρόλο που είναι αποκλειστικά δικός της, επειδή τον έχει κληρονομήσει από την ιστορία της, μια ιδιαίτερη ιστορία.
3 / Μεταξύ εμμονής και εξορκισμού των τραυμάτων του παρελθόντος, και της συμβολικής επανεπινόησης μιας υποκατάστατης ταυτότητας, η γερμανική κοινωνία εδραίωσε μια σχέση με το νόμισμα που δεν έχει ισοδύναμό της στην Ευρώπη και μπορεί να ειπωθεί ότι αποτελεί μια μετα-πολιτική σχέση στο βαθμό που διαφέρει ως προς τη φύση και τη χρονικότητα των συνηθισμένων πολιτικών ιδεολογιών.
4 / Ακολούθησε η υιοθέτηση του θεσμικού μοντέλου και ειδικότερα η οσιοποίηση των αρχών νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής σε κάποια απαραβίαστα κείμενα –τα κείμενα των συνθηκών-- που έγιναν επίσης απαραβίαστες αρχές και για τους εταίρους της με την είσοδο της Γερμανίας στην Ευρωζώνη. Από εκείνη τη στιγμή, σφραγίστηκε η αντιδημοκρατική φύση του ευρώ , γιατί είναι εκτός κάθε δημοκρατικής διαδικασίας οι βασικοί προσανατολισμοί της οικονομικής πολιτικής να εξαιρούνται από τη διαβούλευση οποιουδήποτε τακτικού κοινοβουλευτικού σώματος.
5 / Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι όπως σε κάθε πολιτικό σχηματισμό που διαρκεί , οι γερμανικές νομισματικές πεποιθήσεις είναι προϊόν της ιστορίας, θα περάσουν μαζί με την ιστορία.
6 / Όπως συμβαίνει με όλες οι πεποιθήσεις, έτσι και γι'αυτές δεν υπάρχει ομόφωνη αποδοχή/έγκριση από τη γερμανική κοινωνία. Όμως το γεγονός ότι υπάρχουν τμήματά της που διαφωνούν , όπως οι συναγωνιστές που είναι εδώ, δεν εμποδίζει οι εν λόγω πεποιθήσεις να έχουν βαθιές ρίζες. Θέλω να υπογραμμίσω ένα βασικό γεγονός πρόχειρης ερμηνείας των νομισματικών πρακτικών: στη Γερμανία το 80% των πληρωμών γίνεται με μετρητά , ενώ στη Γαλλία το 56% και στις ΗΠΑ το 46%. Αναμφίβολα σημαντικό γεγονός.
Και η χρήση πιστωτικών καρτών αντιμετωπίζει την κοινωνική αποδοκιμασία. Το αναφέρω αυτό έχοντας στο μυαλό μου εκείνους που πιστεύουν ότι το νομισματικό θέμα σχετίζεται μόνο με τις γερμανικές ελίτ ή το γερμανικό κεφάλαιο και η υπόλοιπη κοινωνία εξαιρείται. Αυτό δεν ισχύει και θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί σε πολλές άλλες ενδείξεις...
7 / Έχοντας γνώση για το πού βρίσκεται το κέντρο βάρος της γερμανικής κοινωνίας όσον αφορά το νομισματικό ζήτημα, θα έπρεπε να τεθεί το ερώτημα ποιες οι πιθανότητες να μετακινηθεί, σε ποιο βαθμό και ιδίως πόσο γρήγορα. Εάν, όπως πιστεύω, είναι ένα θέμα που μπορεί να πάρει πολύ χρόνο, το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν λαοί στην Ευρώπη που δεν έχουν χρόνο και δεν μπορούν να περιμένουν.
Ας συνοψίσουμε όλα αυτά τα στοιχεία συνθετικά, λέγοντας:
Στην Ευρώπη έχουμε το γενικό πρόβλημα του νεοφιλελευθερισμού, αλλά αυτό το γενικό πρόβλημα έχει μια ιδιαίτερη περιπλοκή , την περιπλοκή του γερμανικού ορντολιμπεραλισμού [γερμανική παραλλαγή του φιλελευθερισμού που υπαγορεύει ότι το κράτος με την παρέμβασή του εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία της αγοράς και την παραγωγή αποτελεσμάτων κοντά στους στόχους που τίθενται].
Γιατί δίνω τόσο μεγάλη σημασία στη γερμανική νομισματική ιδιοσυγκρασία; Διότι είναι μια διπλή τροχοπέδη και αυτό για εμένα αποτελεί τον πυρήνα μιας λογικής προσέγγισης που θα μπορούσε να μας κάνει να κερδίσουμε χρόνο και να περάσουμε από τη διαδικασία του Σχεδίου Α, τερματίζοντάς το άμεσα.
Στο τέλος αυτής της πορείας και έχοντας περάσει τις άλλες δυσκολίες, η γερμανική περιπλοκή θα είναι, πολύ φοβούμαι, το έσχατο εμπόδιο που θα αντιμετώπιζαν οι προσπάθειες αναδημιουργίας ενός δημοκρατικού ευρώ. Διότι, εάν, για κάποιον εξαιρετικό λόγο, αυτό το σχέδιο προσλάμβανε κάποια συνεκτική μορφή, θα ήταν η Γερμανία –μπορούμε να είμαστε πεισμένοι γι'αυτό-- που θα το κινούσε, ενδεχομένως με κάποια άλλη συνοδεία. Και θυμηθείτε την υπόθεση που συστηματικά ξεχνιέται, εθελοτυφλία κατ'εξοχήν, το Grexit! Και το παράδοξο άλλο ευρώ, το εκδημοκρατισμένο, θα αποτύγχανε τη στιγμή που θα θριάμβευε , εξαιτίας του ίδιου του γεγονότος ότι θα έπρεπε να πετύχει.
Αυτός ο όρος καταδικάζει πιο οριστικά τη διαδικασία [του εκδημοκρατισμού του ευρώ] λόγω της απλής πιθανότητας να έχει κατά τη γέννησή του βαριά συγγενή αδυναμία. Και η έναρξη μιας δοκιμασίας ισχύος μέσα στην Ευρωζώνη ισοδυναμεί με κάτι πολύ περισσότερο από ένα συμπαθητικό Ευρωπαϊκό Προοδευτικό Κόμμα. Χρειάζεται επίσης ταυτόχρονη σύγκλιση επαρκούς αριθμού κυβερνήσεων πραγματικά αριστερών. Πόσος καιρός χρειάστηκε να περάσει για να συμβεί στην Ελλάδα η πρώτη πραγματική πολιτική αλλαγή σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Και ποια θα ήταν η πιθανότητα αυτής της μαγικής ευθυγράμμισης πλανητών; Είναι μηδενική και όλοι εδώ το γνωρίζουμε.
Ανάμεσα στα πολλά διανοητικά σφάλματα του διεθνισμού, της φαντασίωσης περί διεθνισμού, είναι να περιμένουμε, με το όπλο παρά πόδα, την κατάλληλη στιγμή ενός πολιτικού συγχρονισμού σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο . Λοιπόν, σ'αυτή την περίπτωση, όπως οι στρατιώτες στην όπερα που τραγουδούν “προελαύνουμε, προελαύνουμε” σημαίνοντας το χρόνο, έτσι και οι αντίπαλοι του ευρώ, όπως εμείς, θα συνεχίσουν να έχουν πολύ χρόνο μπροστά τους. Από όλα αυτά μπορεί να συναχθεί ένα συμπέρασμα, και μόνο ένα. Το συμπέρασμα του αληθινού διεθνισμού.
Ο αληθινός διεθνισμός δεν είναι το μόνιμα άγρυπνο μάτι στην έρημο των Τατάρων, αλλά ο συντονισμός της ευρωπαϊκής Αριστεράς προκειμένου να δουλέψει παντού για την έλευση της ρήξης και της εξόδου και στη συνέχεια να βοηθήσει την πρώτη χώρα που είναι σε θέση να την πραγματοποιήσει, χωρίς να πρέπει να περιμένει τις άλλες!
Ο αληθινός διεθνισμός είναι επίσης η εγκατάλειψη της διαστροφής να αποτιμώνται οι δεσμοί των ευρωπαϊκών λαών με τη νομισματική ενοποίηση, τη διακίνηση προϊόντων και κεφαλαίου. Αντίθετα, είναι ο ιστός όλων των άλλων δυνατών δεσμών: επιστημονικών, καλλιτεχνικών, πολιτισμικών, φοιτητικών , τεχνολογικών, βιομηχανικών κ.λπ.
Ο αληθινός διεθνισμός τελικά δεν έχει καμιά σχέση με τον εκφοβισμό , τον εκφοβισμό των ακραίων δεξιών εθνικιστών, ή ακριβέστερα με τον εκφοβισμό που το φιλελεύθερο ευρωμπλόκ ασκεί μέσω αυτού του εφεδρικού επιχειρήματος. Αναμφίβολα η ακροδεξιά είναι αποτρόπαια, αλλά είναι και θεόσταλτη, επειδή δίνει τη δυνατότητα να απειλούνται με τους “ξενόφοβους εθνικιστές” όλοι όσοι θέλουν να βγουν από το σιδερένιο κλουβί. Είναι πολύ απλό: αν στη Γαλλία δεν υπήρχε το Εθνικό Μέτωπο, θα το είχαν εφεύρει.
Το χειρότερο απ'όλα είναι μια Αριστερά που να μπορεί να επηρεάζεται αρκετά ώστε να τρομοκρατείται και, ορισμένες φορές, να συμβάλει σ'αυτό το εκφοβιστικό επιχείρημα, τόσο διαβόητο όσο και απατηλά ελκυστικό. Για λόγους που έχουν να κάνουν με τους γηραιότερους ψηφοφόρους, με την ασπόνδυλη οικονομική ιδεολογία του και τη συνέργεια με το κεφάλαιο που έχει εδραιωθεί, το Εθνικό Μέτωπο αν ανέλθει στην εξουσία δεν θα πάρει την απόφαση να φύγει από το ευρώ. Και εδώ είναι που τα θεωρητικά λάθη γίνονται πολιτικές καταστροφές.
Έτσι, μια πτοημένη Αριστερά θα έχει αφήσει αμαχητί μια εναλλακτική λύση που αυτός που θα την άρπαζε [το Εθνικό Μέτωπο π.χ.] δεν θα είχε τη βούληση να την εκμεταλλευτεί. Θαυμάσιο αποτέλεσμα. Και για ποια εναλλακτική μιλούμε; Τη μόνη που αντιπροσωπεύει μια ριζική διαφορά, μία από εκείνες τις διαφορές που δεν βλέπει το κοινωνικό σώμα από τα κυβερνητικά κόμματα, που τώρα γίνονται η συνεχής τροχοπέδη του γενικού δικαίου. Αυτός είναι ο λόγος που ο λαός, πεθαμένος από πολιτική πείνα, ρουφάει λαίμαργα την πιο μικρή διαφορά που πέφτει στην αντίληψή του , ακόμη και τη χειρότερη, την πιο απατηλή που κραδαίνουν οι ρυπαροί δημαγωγοί , επειδή είναι τουλάχιστον μια διαφορά και επειδή δημιουργεί την αίσθηση ότι μπορείς να ανασάνεις ξανά.
Αν δεν φοβόταν ακόμη και τη σκιά της , η Αριστερά θα πρότεινε μια πολιτικά άξια λόγου διαφορά: τη διαφορά που συνιστά η έξοδος από το ευρώ, τη διαφορά της αποκατάστασης της δημοκρατικής κυριαρχίας , τη διαφορά του να αρθούν τελικά όλα τα εμπόδια που φράζουν το δρόμο μιας προοδευτικής πολιτικής, τη διαφορά του πραγματικού διεθνισμού.
Αν απαλλαγεί από όλες τις φαντασιακές απαγορεύσεις και όλες τις ασυνέπειες που μέχρι τώρα βαραίνουν τρομερά στο θέμα του ευρώ, το PlanBδεν έχει άλλο νόημα παρεκτός να αποτελέσει τον φορέα αυτής της ιστορικής διαφοράς. Και στο σημείο στο οποίο βρισκόμαστε , ας το θέσουμε εμφατικά: είναι η μόνη δυνατή αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Όμως είναι ακόμη απαραίτητο να διατυπωθούν λίγο πιο σαφείς ιδέες και να υπάρξει λιγότερη δειλία από αυτήν που επέδειξε ο Τσίπρας καταδικάζοντας σε τόσο πολλές θυσίες, τόσο πολλές ήττες και δυστυχώς , μετά απ'όλα αυτά, σε τόσο πολλούς εξευτελισμούς.
Το να υπάρχουν πιο σαφείς ιδέες σημαίνει να γνωρίζει κανείς τι θέτει σε κίνηση και γιατί αγωνίζεται. Εάν δεν θέλει να είναι ένα μπιχλιμπίδι ή κάτι αμελητέο, το PlanB θα πρέπει να στοχεύσει τουλάχιστον στον έσχατο σκοπό, που στην πραγματικότητα είναι το μόνο αποδεκτό ελάχιστο: τον σκοπό της πλήρους δημοκρατίας.
Πλήρης δημοκρατία είναι η ολοκληρωτική αποασυλοποίηση όλων των ρητρών που σχετίζονται με την οικονομική πολιτική και ο επαναπατρισμός τους στον τομέα της κανονικής πολιτικής διαβούλευσης. Αλλά αυτό ακριβώς είναι το εντελώς αδύνατο, στο βαθμό που ένα δημοκρατικό ευρώ είναι μια πραγματικότητα που έχει τόσο μικρή σχέση με την πραγματικότητα όσο ο τετραγωνισμός του κύκλου.
Η κρίσιμη εμπειρία η οποία μπορεί να πείσει περί αυτού θα ήταν απλά το να ρωτήσει κανείς τους Γερμανούς ψηφοφόρους εάν θα δέχονταν να τεθούν στην κανονική διαβούλευση του Ευρωκοινοβουλίου το καθεστώς της κεντρικής τράπεζας, η φύση των αρμοδιοτήτων της, η πιθανότητα χρηματοδότησης των ελλειμμάτων, το επίπεδο του χρέους, η πιθανότητα ακύρωσής του. Όταν, μάλιστα, οι γερμανικές θέσεις σ'αυτά τα θέματα παραμένουν μειοψηφικές.
Λοιπόν, με μια πρώτη προσέγγιση, η δημοκρατία είναι αυτό. Δεν νομίζω ότι η απάντηση σ'αυτό το ερώτημα θα πάρει πολύ χρόνο... και βέβαια δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένοι οι φίλοι του δημοκρατικού ευρώ ή ενός κοινοβουλίου της Ευρωζώνης. Έτσι, το λέω παρεμπιπτόντως, γιατί πρόκειται για μία από τις παράδοξες και χαρακτηριστικές παρεκτροπές της δύναμης του εκφοβισμού που ασκείται όσον αφορά το ευρώ: μπορείτε να δείτε εκπροσώπους της ριζοσπαστικής Αριστεράς και ακίνδυνους σοσιαλδημοκράτες να κάνουν κοινό σκοπό τις ίδιες ψευδαισθήσεις και να αντιμετωπίζουν με τον ίδιο φόβο το ερώτημα τι πρέπει να αμφισβητηθεί.
Το "PlanBγια την Ευρώπη", σαν μηδαμινή προσπάθεια, σαν φανταχτερή πρωτοβουλία, θα οπισθοχωρούσε μπροστά στη μόνη σημαντική του δέσμευση –την πλήρη δημοκρατία-- θα εξαπέλυε πόλεμο χαρτιών για να ανακτήσει κάποιες ακυρώσεις χρεών ή την αρμοδιότητα για κάποιο πρόσθετο έλλειμμα στους προϋπολογισμούς, αφήνοντας άθικτη την υπόλοιπη αντιδημοκρατική δομή.
Δυστυχώς, είναι πολύ πιθανόν, αν θέλετε, όπως έκανε ο Τσίπρας και άλλοι μετά απ'αυτόν, να αναβληθεί όσο το δυνατόν η στιγμή που οι αντιφάσεις θα παρουσιαστούν εντελώς γυμνές: να απορρίπτεται η λιτότητα και να υιοθετείται η παραμονή στο ευρώ, και το ευρώ και τη δημοκρατία. Αυτές οι υποσχέσεις είναι ανεκπλήρωτες γιατί είναι αντίθετες και ακόμη χειρότερα, δεν μπορούν να υπάρξουν συμβιβασμοί ανάμεσα σ'αυτά τα δύο-- ευρώ και δημοκρατία. Εάν θέλει να αφήσει πίσω της την κενολογία, η Αριστερά θα πρέπει να θεραπευτεί από αυτό το κακό της εποχής που είναι η ασυνέπεια , δηλ. πρέπει να εξοικειωθούμε με τις συνέπειες αυτού που θέλουμε.
Θέλετε πραγματικά δημοκρατία; Τότε δεν πρέπει να θέλετε την παραμονή στο ευρώ. Δεν μπορείτε να σώσετε τίποτα κάνοντας υποχωρήσεις ως προς τις πιο θεμελιώδεις αρχές της πολιτικής, τίποτε δεν έχει σωθεί ποτέ εις βάρος της δημοκρατίας.
Γενικά, πριν πάει κανείς στον πόλεμο, θα έπρεπε να είναι εξαιρετικά σαφής ως προς τους στόχους του. Εκτός από τους λάτρεις των αφεψημάτων, δεν έχει κανένα νόημα να κρατά κανείς τα κοτσάνια των κερασιών. Πρέπει λοιπόν η Αριστερά του “Plan B για την Ευρώπη” να αποφασίσει εάν θα πιει το τσάι της και θα πει “καληνύχτα” ή αν θέλει επιτέλους να ανακαλύψει τη γεύση της αληθινής πολιτικής.
*Ο Φ. Λορντόν είναι Γάλλος οικονομολόγος και φιλόσοφος, διευθυντής ερευνών του CNRSκαι ερευνητής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Κοινωνιολογίας (CSE). Το παραπάνω κείμενο είναι η παρέμβασή του στις συναντήσεις του “ PlanBγια την Ευρώπη” στο Παρίσι, που πραγματοποιήθηκαν στις 23-24 Ιανουαρίου 2016.
Πηγή: http://salirdeleuro.net/2016/02/26/sobre-el-plan-b/ιστοσελίδα της ισπανικής πλατφόρμας “Έξοδος από το Ευρώ”.
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου