Ο αρχισυντάκτης της τουρκικής εφημερίδας Cumhuriyet, Can Dündar, που πρόσφατα απελευθερώθηκε με περιοριστικούς όρους από τη φυλακή, έγραψε το παρακάτω άρθρο στη γαλλική Υπογραμμίζει τι διακυβεύεται με τη συμφωνία που έγινε μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, με αντάλλαγμα 3 δισ. ευρώ /έτος, όσον αφορά τις ελευθερίες του τουρκικού λαού. Μια συνηθισμένη ιστορία. Ο βίος και η πολιτεία των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών συνοψίζεται ακριβώς σ'αυτό: στην υποκριτική υπεράσπιση της δημοκρατίας και στην επιβολή, υποστήριξη και χρησιμοποίηση δικτατοριών προς ίδιον οικονομικό και γεωπολιτικό συμφέρον. Le Monde (http://www.lemonde.fr/idees/article/2016/03/16/l-union-europeenne-a-abandonne-ceux-qui-se-battent-pour-defendre-les –16/3/2016).
Τον Σεπτέμβριο του 2015, 3.000, περίπου, Σύροι πρόσφυγες άρχισαν μια πορεία προς την Αδριανούπολη , που είναι η ανοιχτή θύρα της Τουρκίας προς την Ευρώπη. Ο σκοπός τους ήταν να περάσουν τα σύνορα και να πάνε περπατώντας στη Γερμανία. Συνήθως, η τουρκική αστυνομία απαγορεύει οποιαδήποτε συνάθροιση –ακόμη και άνω των τριών ατόμων-- αλλά εκείνη τη φορά απλά παρακολουθούσε τη μακρά σειρά των 3.000 Σύρων προσφύγων να σέρνεται. Στην αρχή δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε το λόγο αυτής της ανοχής, αλλά πολύ γρήγορα έγινε σαφές ότι ήταν ένα σινιάλο προς την Ευρώπη.
Δύο μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο του 2015, έλαβε χώρα η σύνοδος κορυφής του G20 στην Αττάλεια, όπου το θέμα των προσφύγων θα κυριαρχούσε στις διαπραγματεύσεις. Είχε γίνει απόλυτα αντιληπτό ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήθελε να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έχοντας στα χέρια του ένα δυνατό χαρτί. Βασικά έλεγε, “Εάν δεν κάνετε αυτό που θέλω, θα ανοίξω τα σύνορα και θα δείτε σημεία και τέρατα”. Ήταν ένα βρόμικο διαπραγματευτικό τέχνασμα και φαινομενικά οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν είχαν άλλη επιλογή από το να δεχθούν την μπλόφα του.
Όταν έγινε η σύνοδος των G20, οι δυτικοί ηγέτες βρέθηκαν απέναντι σ'έναν Τούρκο πρόεδρο που εντελώς ανοιχτά έκανε εκβιασμό. Η αφήγηση αυτής της διαπραγμάτευσης δημοσιεύτηκε στο ελληνικό σάιτ Euro2day.gr (http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1397081/hontro-paihnidi-sth-plath-ths-elladas.html), και το περιεχόμενό της χρησιμοποιήθηκε επιδεικτικά από τον κ. Ερντογάν για να δημιουργήσει μια βιτρίνα της εσωτερικής του πολιτικής. Σύμφωνα μ'αυτή την αφήγηση, το παζάρι ανάμεσα στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, και στον Τούρκο πρόεδρο έγινε ως εξής:
— Ντόναλντ Τουσκ : «Έχουμε συμφωνήσει να πληρώσουμε 3 δισ. ευρώ σε 2 χρόνια, αλλά μόλις μάθαμε ότι ο Α. Νταβούτογλου, ο Τούρκος πρωθυπουργός, θέλει 3 δισ. το χρόνο”.
— Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν : «Εάν νομίζετε ότι θα πληρώσετε μόνο 3 δισ. σε δύο χρόνια, δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσουμε τη συζήτηση, απλά θ'ανοίξουμε τα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία και θα φορτώσουμε τους πρόσφυγες σε λεωφορεία”.
— Ντόναλντ Τουσκο: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δυσκολίες [από τότε που έγιναν οι τρομοκρατικές ενέργειες της 13ης Νοεμβρίου στη Γαλλία] και υπάρχει ο κίνδυνος να ακυρωθούν οι συμφωνίες Σένγκεν. Γι'αυτό θέλουμε μια συμφωνία μαζί σας”.
— Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: «Εάν δεν μπορέσουμε να συμφωνήσουμε, πώς θα σταματήσετε τους πρόσφυγες; Θα τους σκοτώσετε;”
Αυτός ο διάλογος δείχνει την υπεροπτική συμπεριφορά του κ. Ερντογάν, αλλά ο πραγματικά τραγικός διάλογος έγινε αργότερα, στο πλαίσιο της ίδιας συνόδου, ανάμεσα στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, και στον Τούρκο πρόεδρο.
Η Κομισιόν είχε αναβάλει δύο φορές τη δημοσίευση της έκθεσης για την υποχώρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών στην Τουρκία. Ήταν ένα δωράκι προς τον κ. Ερντογάν που τότε προετοιμαζόταν για τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου.
Στις αφηγήσεις για τη σύνοδο της Αττάλειας παρατηρούμε ότι ο κ. Γιουνκέρ το αναγνωρίζει σαφώς, δηλώνοντας : «Η αναβολή αυτής της αξιολόγησης μέχρι να γίνουν οι εκλογές ήταν κρίσιμη”.
Και πάλι ο Ερντογάν τον αντιμετώπισε υποτιμητικά: « Η αναβολή δεν μας βοήθησε να κερδίσουμε τις εκλογές. Στην πραγματικότητα, η έκθεση είναι μια προσβολή. Ποιος την έγραψε; Γιατί δεν ήλθατε να με δείτε και να μάθετε τι πραγματικά συμβαίνει; »
Ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ απάντησε: «Εσείς μας ζητήσατε να αναβάλουμε τη δημοσίευση της έκθεσης. Έχω την αίσθηση ότι με χρησιμοποιήσατε”.
Πράγματι, η Ευρώπη είχε χρησιμοποιηθεί. Είχε προτείνει μια δωροδοκία 3 δισ. ευρώ στην Τουρκία για να κρατήσει τα σύνορά της κλειστά και είχε υποσχεθεί να κλείσει τα μάτια της στο δεσποτικό καθεστώς του κ. Ερντογάν.
Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος αντιλαμβανόταν πολύ καλά την αδύναμη θέση στην οποία βρίσκονταν οι συνομιλητές του. Δεν είχε ικανοποιηθεί με την αναβολή της δημοσίευσης της έκθεσης ούτε με την προσφορά 3 δισ. ευρώ, δεν ήθελε μόνο άλλα 3 δισ. αλλά και μια πιο εξυπηρετική γι'αυτόν σιωπή [για τα όσα γίνονταν στο εσωτερικό της Τουρκίας] – και τα πήρε όλα. Την ημέρα που δημοσιοποιήθηκαν τα πρακτικά στης συνόδου, ήταν στην Άγκυρα η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε μαζί με τον κ. Νταβούτογλου, ανταποκριτής της γερμανικής εφημερίδας “Die Welt"υπενθύμισε στην καγκελάριο την προηγούμενη κριτική της προς την Τουρκία και τη ρώτησε γιατί επέλεξε να σιωπήσει.
Η κ. Μέρκελ απάντησε ψυχρά ότι το θέμα αυτό είχε ήδη συζητηθεί. Ο δε Νταβούτογλου είπε: «Το γεγονός ότι κάνετε αυτή την ερώτηση είναι η απόδειξη της ελευθερίας του Τύπου που υπάρχει στην Τουρκία”.
Πράγματι, στην Τουρκία, οι δημοσιογράφοι είναι ελεύθεροι να κάνουν ερωτήσεις μόνο που διατρέχουν τον κίνδυνο να χάσουν τη δουλειά τους ή να φυλακιστούν. Αυτή η κατάσταση έχει μετατρέψει την Τουρκία σε μία από τις μεγαλύτερες φυλακές δημοσιογράφων στον κόσμο.
Ψεύδη
Ενώ ο Νταβούτογλου δήλωνε ότι «... στην Τουρκία, κανείς δημοσιογράφος δεν βρίσκεται στη φυλακή για τις δημοσιογραφικές του δραστηριότητες», καθόμουν μπροστά την τηλεόραση της φυλακής όπου με είχαν κλείσει γιατί είχα δημοσιεύσει πληροφορίες που αφορούσαν παραδόσεις όπλων στη Συρία από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες. Και στην απομόνωση του κελιού μου, φώναξα: «Τι τεράστιο ψέμα!» Είναι αλήθεια ότι , δύο εβδομάδες μετά από αυτή τη συνέντευξη Τύπου, το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε να αποφυλακιστούμε με περιοριστικούς όρους, με την αιτιολογία ότι δεν είχαμε κάνει τίποτε άλλο παρά τη δουλειά μας ως δημοσιογράφοι. Βλέπουμε, λοιπόν, έναν Τούρκο πρωθυπουργό που είπε ψέματα στην Ευρώπη και μια Γερμανίδα καγκελάριο η οποία έδωσε την εντύπωση ότι πιστεύει τα ψέματά του.
Η Τουρκία, που πολέμησε για την ανεξαρτησία της ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις της Δύσης, ιδρύθηκε παρ'όλα αυτά στη βάση δυτικών αξιών. Ο ηγέτης της, ο Ατατούρκ, οικοδόμησε τη νεαρή δημοκρατία πάνω στις ευρωπαϊκές αξίες, αρχίζοντας από τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους.
Οι Τούρκοι δημοκράτες πάντα υποστηρίζουν δυτικές αξίες, όπως την ελευθερία, την κυριαρχία του νόμου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Όσο για τον κ. Ερντογάν, σε μια συνέντευξη που έδωσε στη δημοσιογράφο Nilgün Cerrahoğlu το 1996, είχε δηλώσει: “Η δημοκρατία είναι σαν ένα τραμ – ανεβαίνεις για να σε πάει μέχρι το σημείο που θέλεις και μετά κατεβαίνεις”.
Σήμερα, είκοσι χρόνια αργότερα, παρατηρούμε με θλίψη Ευρωπαίους ηγέτες να σπεύδουν πίσω από τον Ερντογάν που έχει κατέβει από το τραμ, εγκαταλείποντας πίσω στις γραμμές του όλους εκείνους που υποστηρίζουν τις δημοκρατικές αξίες στην Τουρκία.
Η Δύση θυσιάζει τις ιστορικά διαμορφωμένες αρχές προς όφελος των πρόσκαιρων συμφερόντων και το αποτέλεσμα αυτού του διπλού παιχνιδιού είναι να χάνει τους φυσικούς συμμάχους της. Με το να λέει : “Κρατήστε τους πρόσφυγες μακριά από εμάς και κάντε ό,τι θέλετε στο εσωτερικό”, η Ευρώπη μισθώνει ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης έξω από τα σύνορά της και κλείνει τα μάτια στην καταπίεση που ασκεί ο πρόθυμος φύλακας του στρατοπέδου. Αυτό δεν αποτελεί ντροπή μόνο για την Ευρώπη, είναι ντροπή για την ανθρωπότητα.
Δεν πρόκειται για μια μάχη μεταξύ Δύσης και Ανατολής ούτε για μια μάχη μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, πρόκειται για μια μάχη μεταξύ εκείνων, τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή, που πιστεύουν στην ελευθερία του Τύπου , στα ανθρώπινα δικαιώματα, στη δημοκρατία και όσων τσαλαπατούν αυτές τις ελευθερίες. Όταν πλήττονται οι πρώτοι, οι χαμένοι δεν είναι μόνο η δημοκράτες της Τουρκίας, αλλά γενικότερες αξίες όπως η κοσμικότητα του κράτους , η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, η ελευθερία της σκέψης και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.
Στην περίπτωση ήττας, η Ευρώπη θα έχει όλο και μεγαλύτερη δυσκολία να υπερασπιστεί τα σύνορά της απέναντι στην πίεση δεσποτικών ηγετών που δημιούργησε με τα ίδια της τα χέρια.
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου