Λίγες μόλις ημέρες μετά την συγκλονιστική αποκάλυψη των Panama Papers και ενώ ακόμα βρίσκεται στα δικαστήρια η υπόθεση των LuxLeaks το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με πλειοψηφία 503 ευρωβουλευτών υπέρ και 131 κατά υπερψήφισε αυτή την εβδομάδα την προώθηση Κοινοτικής Οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της οικονομικής κατασκοπείας που με διατάξεις της φέρεται να θωρακίζει τις πολυεθνικές επιχειρήσεις από τέτοιου είδους αποκαλύψεις.
Με βάση όσα μετέδωσε το ΑΠΕ - ΜΠΕ ένας από τους βασικούς επικριτές της, ο επικεφαλής της ομάδας των Πρασίνων Φιλίπ Λαμπέρ δήλωσε πως η οδηγία «μεταφέρει το βάρος της απόδειξης από τις επιχειρήσεις στους καταμηνυτές ατασθαλιών». Μάλιστα ο ευρωβουλευτής συνέδεσε την ψήφιση της με την δίκη στις 26 Απριλίου του Αντουάν Ντελτούρ του ανθρώπου που αποκάλυψε τα έγγραφα για την φοροαποφυγή πολυεθνικών μέσω των «διευκολύνσεων» της φορολογικής και επιχειρηματικής νομοθεσίας του Λουξεμβούργου. Όπως είπε ο Φ.Λαμπέρ «είναι ένα εντελώς λανθασμένο σήμα εκ μέρους αυτής της συνέλευσης το να υιοθετεί δέκα ημέρες μετά τις αποκαλύψεις των Panama Papers ένα κείμενο που εκ των πραγμάτων θα κάνει πιο δύσκολο το έργο των καταμηνυτών ατασθαλιών και των εφημερίδων».
Στον αντίποδα, η ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και εισηγήτρια της οδηγίας, Κονστανς Λε Γκρίπ υποστήριξε ότι η ρύθμιση είναι ισορροπημένη και «προστατεύει τόσο την επαγγελματική τεχνογνωσία, την άυλη κληρονομιά των επιχειρήσεων όσο και τις βασικές ελευθερίες και την άσκηση του επαγγέλματος του δημοσιογράφου και των δραστηριοτήτων των καταμηνυτών ατασθαλιών». Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που εισηγήθηκε την οδηγία δηλώνει ότι προωθείται για να προστατεύσει τις …μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν ισχυρά συστήματα προστασίας των μυστικών τους.
Πάντως αν ρίξει κανείς μια ματιά στο σκεπτικό των συντακτών της επίδικης κοινοτικής οδηγίας δύσκολα πείθεται για τους τελευταίους αυτους ισχυρισμούς. Ιδίως αν αναλογιστεί ότι αποτέλεσε έμπνευση του Επιτρόπου για την Εσωτερική ΑγοράΜισέλ Μπαρνιέ. Του ανθρώπου που λίγο πριν τις ευρωεκλογές του 2014 είχε παρέμβει με σαφήνεια στην ελληνική εκλογική διαδικασία λέγοντας πως «η πολιτική της κυβέρνησης Σαμαρά αποφέρει καρπούς και ότι οι μεταρρυθμίσεις φέρνουν αποτέλεσμα στην Ελλάδα, στη σωστή κατεύθυνση».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Νοέμβριο του 2013, όταν ξεκίνησε η προσπάθεια σύστασης της συγκεκριμένης οδηγίας «η πρόταση περιέχει έναν κοινό ορισμό των εμπορικών μυστικών, καθώς και μέσα που βοηθούν τα θύματα υπεξαίρεσης εμπορικών μυστικών να επιτύχουν αποκατάσταση των ζημιών τους. Η οδηγία θα βοηθήσει τα εθνικά δικαστήρια στην αντιμετώπιση της αθέμιτης χρήσης εμπιστευτικών επιχειρηματικών πληροφοριών, την απομάκρυνση από την αγορά των προϊόντων που παραβιάζουν το εμπορικό απόρρητο και την ευκολότερη αποζημίωση των θυμάτων τέτοιων παράνομων πρακτικών».
Ουσιαστικά με την οδηγία αυτή, «τσουβαλιάζεται» και αντιμετωπίζεται νομικά με ενιαίο τρόπο η προστασία μία εφεύρεσης, μίας καινοτομίας ή ενός πνευματικού προϊόντος με την δημιουργία π.χ ενός συστήματος νομότυπης φοροδιαφυγής. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο ίδιο κείμενο της Κομισιόν, «η επιτροπή ενέκρινε μια ολοκληρωμένη στρατηγική για να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας. Η στρατηγική αυτή επεκτείνεται επίσης σε τομείς συμπληρωματικούς προς τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας , όπως τα εμπορικά μυστικά».
Μάλιστα στο «ιστορικό» που συνοδεύει το κείμενο δίνονται και συγκεκριμένα παραδείγματα: «Τα εμπορικά μυστικά (γνωστά και ως «εμπιστευτικές επιχειρηματικές πληροφορίες» ή «απόρρητες πληροφορίες») χρησιμοποιούνται από επιχειρήσεις κάθε μεγέθους σε όλους τους οικονομικούς κλάδους για την προστασία ποικίλων πληροφοριών, όπως η διαδικασία παραγωγής των ελαστικών Michelin, η συνταγή για τα «Pasteis de Belém» (πορτογαλικά γλυκά), η τεχνολογία και η τεχνογνωσία που χρησιμοποιούνται για τα αεροσκάφη Airbus και ο αλγόριθμος της Google».
Είναι κάτι παραπάνω από προφανές ότι η …συνταγή εντός γλυκού δεν είναι το ίδιο πράγμα με την χρήση ενός αλγόριθμου ο οποίος μπορεί κάλλιστα να ποδηγετήσει την πληροφόρηση σε παγκόσμια κλίμακα. Όμως το κείμενο γίνεται ακόμη πιο σαφές όταν αναφέρει πως «σε αντίθεση με τις εφευρέσεις που είναι κατοχυρωμένες με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή σε αντίθεση με τα μυθιστορήματα που προστατεύονται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ο κάτοχος ενός εμπορικού μυστικού, όπως ενός χημικού τύπου, μιας επιχειρηματικής διαδικασίας, μιας συνταγής ή μιας ιδέας για εμπορική προώθηση προϊόντων, δεν έχει το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσής του. Συνεπώς, ανταγωνιστές και άλλα τρίτα μέρη, μπορούν να ανακαλύψουν, να αναπτύξουν και να χρησιμοποιήσουν ελεύθερα τον ίδιο τύπο».
Άραγε στον όρο «επιχειρηματική διαδικασία» δεν περιλαμβάνεται και η δομή δανειοδότησης μίας πολυεθνικής επιχείρησης όπως αυτή που έφεραν στο φώς της δημοσιότητας τα Luxleaks με την χρήση εταιριών- θυρίδων προκειμένου να υπάρξει φοροδιαφυγή δισεκατομμυρίων ευρώ;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο κείμενό της καθιστά σαφές ότι για τα ζητήματα αυτά οι χώρες-μέλη της Ε.Ε οφείλουν να έχουν κοινή νομοθετική αντιμετώπιση. Ουσιαστικά δηλαδή να μην υφίσταται θέμα … χωρών – αδύναμων κρίκων όπου η «χαλαρότητα» της νομοθεσίας είναι δυνατόν να δημιουργήσει ρήγματα στο αίσθημα σιγουριάς των επιχειρήσεων. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην ισχύουσα νομοθεσία των χωρών της ΕΕ όσον αφορά την προστασία από την υπεξαίρεση εμπορικών μυστικών. Ορισμένες χώρες δεν διαθέτουν ειδική νομοθεσία για το θέμα αυτό. Οι επιχειρήσεις, μη έχοντας εύκολη πρόσβαση στα συστήματα άλλων κρατών μελών, δυσκολεύονται να τα κατανοήσουν και, όταν πέφτουν θύματα υπεξαίρεσης εμπιστευτικών πληροφοριών τεχνογνωσίας, διστάζουν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, επειδή δεν είναι σίγουρες ότι θα αναγνωριστεί από τα δικαστήρια ο απόρρητος χαρακτήρας των εμπορικών μυστικών τους. Το σημερινό κατακερματισμένο σύστημα επηρεάζει αρνητικά τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ εταίρων στους τομείς των επιχειρήσεων και της έρευνας».
Επίσης οι συντάκτες της οδηγίας αναφέρονται γενικά και αόριστα στην «εκγληματικότητα του διαδικτύου» όρος που φυσικά μπορεί να …διασταλεί επαρκώς ώστε να «χωρέσει» και προσπάθειες όπως τα Wikileaks.