Σικάγο 1886
Με οδηγό τις επιτυχημένες εξεγέρσεις των εργατών στον Καναδά, οι εργάτες στο Σικάγο, το μεγαλύτερο τότε βιομηχανικό κέντρο των Ηνωμένων Πολιτειών, προχώρησαν σε αντίστοιχες κινητοποιήσεις.
Χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες και στις εξεγέρσεις, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκεςεργασίας. Στόχος τους «οκτώ ώρες εργασία, οκτώ ώρες ξεκούραση, οκτώ ώρες ύπνος».
Κατά τη διάρκεια της διαδηλώσεων και λίγες μέρες αργότερα, η αστυνομία πήρε εντολή να διαλύσει με τη βία τις κινητοποιήσεις, παρά τον ειρηνικό τους χαρακτήρα. Ακόμη και σήμερα, παραμένει άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων. Η Πρωτομαγιά αποτελεί ημέρα τιμής της μνήμης των θυμάτων της αιματηρής αυτής καταστολής.
Η απεργία του 1886 είχε ως αποτέλεσμα την καθιέρωση λιγότερων ωρών εργασίας, το Σάββατο αναγνωρίστηκε ως ημιαργία και η Κυριακή σταμάτησε να αποτελεί ημέρα εργασίας.
Στις 20 Ιουλίου 1889 η 1η Μαΐου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Εργατών, στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια της Δευτέρας Διεθνούς.
Η Εργατική Πρωτομαγιά ανά τον πλανήτη
Για πολλές χώρες του κόσμου η ημέρα αυτή αποτέλεσε και αποτελεί μια γιορτή ιδιαίτερης σημασίας, αφού είναι αφιερωμένη στους εργατικούς αγώνες. Γιορτή μεγάλης σημασίας είναι η Πρωτομαγιά στην Κούβα και στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Ρωσία
Ο εορτασμός συνοδεύεται από λαϊκές, μεγαλειώδεις εκδηλώσεις και παρελάσεις. Ιστορικές έμειναν οι εκδηλώσεις που λάμβαναν χώρα την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, όταν κάθε Πρωτομαγιά, στην Κόκκινη Πλατεία, μπροστά στο μαυσωλείο του Λένιν χτυπούσε η καρδιά του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.
Το 2015 περίπου 100.000 άνθρωποι διαδήλωσαν στην Κόκκινη Πλατεία. Αυτή η χρονιά ήταν η δεύτερη από το 1991 που οι αρχές της Μόσχας αναβίωσαν την παράδοση της εποχής της Σοβιετικής Ένωσης.
Επίσης, σε πολλά μέρη του κόσμου η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με πορείες και συγκεντρώσεις, που αφήνουν το στίγμα τους. Χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται στους δρόμους, τιμώντας τα θύματα του Σικάγο. Καμπότζη, Κωνσταντινούπολη, Καλιφόρνια, Ισημερινός, Ελ Σαλβαδόρ, Βολιβία, Ταϊβάν, Ινδονησία, Ν. Κορέα, Ισπανία, Αυστρία, Λίβανος, Γαλλία, Φιλιππίνες.
Ελλάδα
Την Κυριακή 2 Μαΐου 1893, περίπου 2.000 άνθρωποι διαδήλωσαν στην Αθήνα, με αίτημα την οκτάωρη εργασία, την καθιέρωση της Κυριακής ως ημέρα αργίας, καθώς και τη χορήγηση σύνταξης στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Η κινητοποίηση ήταν η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα, η οποία οργανώθηκε από το Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη. Ο πρόεδρος της Βουλής αρνήθηκε να εκφωνήσει το αίτημα, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν έντονες αντιδράσεις. Η κινητοποίηση έληξε με συλλήψεις, στις οποίες περιλαμβάνεται και αυτή του Καλλέργη.
Το 1911 γιορτάστηκε και πάλι η Εργατική Πρωτομαγιά, ενώ απεργίες ξέσπασαν σε όλες σχεδόν τις πόλεις της χώρας. Έπειτα, μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ, η Πρωτομαγιά γιορτάστηκε ξανά το 1919.
Η Πρωτομαγιά που σημάδεψε το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα ήταν η μεγάλη απεργία των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης το 1936. Τα γεγονότα που ξεκίνησαν μήνες νωρίτερα, το Φεβρουάριο. Η κινητοποίηση που ξεκίνησε με κατάληψη ενός εργοστασίου γρήγορα επεκτάθηκε και σε άλλα καπνεργοστάσια της πόλης. Οι αρχές απάντησαν στους εργάτες με χρήση βίας από την αστυνομία και το στρατό. Η πόλη συγκλονίζονταν από συγκεντρώσεις σε διάφορα σημεία και σε μία από αυτές, στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν εργάτες. Πυρά δέχτηκαν οι εργάτες σε άλλα σημεία. Τελικός απολογισμός, τουλάχιστον 12 νεκροί και 300 τραυματίες. Οι δολοφονίες των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης ενέπνευσαν τον Γιάννη Ρίτσο για τον «Επιτάφιο».
Χαραγμένη βαθιά στη μνήμη μένει και η αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά του 1944. Στην κατεχόμενη Αθήνα, 200 κομμουνιστές αιχμάλωτοι, πρώην πολιτικοί κρατούμενοι, εκτελέστηκαν στην Καισαριανή από τους ναζί ως αντίποινα για το θάνατο ενός γερμανού στρατηγού και τριών συνοδών του αξιωματικών στους Μολάους της Λακωνίας, στις 27 Απριλίου του 1944.
Σήμερα, βάσει νόμου, η ημέρα έχει οριστεί ως αργία, είτε υποχρεωτική, είτε προαιρετική. Παράλληλα, απαγορεύονται οι επαγγελματικές δραστηριότητες. Για τα συνδικάτα και το εργατικό κίνημα πάντως είναι ημέρα γενικής απεργίας.
Επιμέλεια: Μαρία Πετροπούλου
Newsroom ΔΟΛ