Κόμμα της αυτοδιαχείρισης σημαίνει αυτοδιαχειριζόμενο κόμμα

Δημήτρης Κατσορίδας (Σκέψεις με αφορμή την ιδρυτική Συνδιάσκεψη της ΛΑΕ).
Το «Κεί­με­νο Θέ­σε­ων και Προ­γραμ­μα­τι­κών Κα­τευ­θύν­σε­ων», εν όψει της ιδρυ­τι­κής Πα­νελ­λα­δι­κής Συν­διά­σκε­ψης της ΛΑΕ (24-26/6/2016), προ­τάσ­σει τον ερ­γα­τι­κό-κοι­νω­νι­κό έλεγ­χο και την αυ­το­δια­χεί­ρι­ση ως «ανα­πό­σπα­στο στοι­χείο μιας δια­δι­κα­σί­ας με­τα­σχη­μα­τι­σμού» (πα­ρά­γρα­φος 4.21, σελ. 42). Αυτό ως γε­νι­κή δια­τύ­πω­ση είναι σωστό.
Και είναι σωστό, διότι η αυ­το­δια­χεί­ρι­ση ως με­τα­βα­τι­κό και ορα­μα­τι­κό αί­τη­μα απορ­ρί­πτει τόσο την πα­θη­τι­κή ανερ­γία όσο και την πα­θη­τι­κή κα­τά­λη­ψη των τόπων ερ­γα­σί­ας. Είναι ένα ενερ­γη­τι­κό αί­τη­μα, επει­δή, ακόμη και αν εφαρ­μό­ζε­ται σε μικρή ή πε­ριο­ρι­σμέ­νη κλί­μα­κα, ση­μαί­νει αμ­φι­σβή­τη­ση της αστι­κής εξου­σί­ας και δεί­χνει πως τα πράγ­μα­τα μπο­ρούν να πάνε και αλ­λιώς.
Απο­τε­λεί επα­να­στα­τι­κή δια­δι­κα­σία, εφό­σον είναι θε­σμός που οδη­γεί στην απε­λευ­θέ­ρω­ση της ερ­γα­σί­ας από την εκ­με­τάλ­λευ­ση, ο οποί­ος ενώ μπο­ρεί να εκ­δη­λω­θεί μέσα στο υπάρ­χον κα­πι­τα­λι­στι­κό σύ­στη­μα, εντού­τοις μπο­ρεί να ανα­πτυ­χθεί και να υλο­ποι­η­θεί μόνο σε μια δια­δι­κα­σία κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού και στο πλαί­σιο της αλ­λα­γής των σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής. Δη­λα­δή, είναι ταυ­τό­χρο­να ένα σχέ­διο άμε­σης δρά­σης και μα­κρο­πρό­θε­σμης προ­ο­πτι­κής.

Κατά συ­νέ­πεια, ενώ, από μέ­ρους της ΛΑΕ, είναι σωστή η δια­τύ­πω­ση της εν λόγω θέσης, εντού­τοις δεν φαί­νε­ται να απο­τε­λεί το κε­ντρι­κό της αί­τη­μα. Χρη­σι­μο­ποιεί­ται πιο πολύ ως μέσο «ενί­σχυ­σης» και «εν­θάρ­ρυν­σης» αυ­το­δια­χει­ρι­ζό­με­νων και συ­νε­ται­ρι­στι­κών εγ­χει­ρη­μά­των (βλ. πα­ρά­γρα­φος 4.12., σελ. 35 και 36), παρά ως μορφή κοι­νω­νι­κής και οι­κο­νο­μι­κής ορ­γά­νω­σης.

Τι είναι, όμως, η αυ­το­δια­χεί­ρι­ση; Ας απα­ριθ­μή­σου­με εν τάχει ορι­σμέ­να χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά της:

1)Είναι μια με­γά­λη δια­δι­κα­σία πει­ρα­μα­τι­σμού, όπου η κοι­νω­νία με­τα­τρέ­πε­ται σε ένα κοι­νω­νι­κό ερ­γα­στή­ρι πρω­το­βου­λιών και ελεύ­θε­ρης οι­κο­δό­μη­σης σε όλους τους το­μείς μέσα από τη συ­νε­χή ανα­δη­μιουρ­γία της, χωρίς να κα­ταρ­γεί τις αντι­θέ­σεις, τις δια­φω­νί­ες και τις δια­μά­χες δια­φό­ρων από­ψε­ων και σχε­δί­ων

2)Είναι η κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση των μέσων πα­ρα­γω­γής και άρα ένας νέος τρό­πος πα­ρα­γω­γής, ορ­γά­νω­σης και απε­λευ­θέ­ρω­σης της ερ­γα­σί­ας, ο οποί­ος δεν ταυ­τί­ζε­ται με την κρα­τι­κο­ποί­η­ση-εθνι­κο­ποί­η­ση.

3)Είναι η αυ­το­κυ­βέρ­νη­ση των συ­νερ­γα­ζό­με­νων πα­ρα­γω­γών, η οποία ξε­κι­νά στο επί­πε­δο μιας επι­χεί­ρη­σης και επε­κτεί­νε­ται στο σύ­νο­λο της πα­ρα­γω­γής και της κοι­νω­νί­ας.

4)Είναι ο μόνος τρό­πος για να εξα­λει­φθεί η ιε­ραρ­χι­κή δομή και η διά­κρι­ση με­τα­ξύ διευ­θυ­νό­ντων και διευ­θυ­νο­μέ­νων, επει­δή οι εκ­με­ταλ­λευ­τι­κές κοι­νω­νί­ες στη­ρί­ζο­νται στην ιδε­ο­λο­γία της ει­δι­κό­τη­τας.

5)Είναι μια επα­να­στα­τι­κή στρα­τη­γι­κή, η οποία συμ­βάλ­λει σε ένα νέο δη­μο­κρα­τι­κό πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα απο­κέ­ντρω­σης και απο­δυ­νά­μω­σης όλων των μορ­φών εξου­σί­ας (εκλο­γή και ανα­κλη­τό­τη­τα ανά πάσα στιγ­μή, εναλ­λα­γή και πε­ριο­ρι­σμέ­νες θη­τεί­ες στα όρ­γα­να, συ­νε­χής έλεγ­χος).

6)Είναι η ποιο­τι­κή αλ­λα­γή της κα­θη­με­ρι­νής ζωής σε ένα χρόνο δη­μιουρ­γι­κό­τη­τας, πο­λύ­μορ­φων επι­θυ­μιών, πόθων, θε­λή­σε­ων, ονεί­ρων, προ­σω­πι­κής και κοι­νω­νι­κής ανά­πτυ­ξης.

7)Είναι η συ­νέ­χι­ση της πα­ρά­δο­σης της δη­μο­κρα­τι­κής διά­στα­σης του σο­σια­λι­σμού.

Μια τέ­τοια αντί­λη­ψη για την αυ­το­δια­χεί­ρι­ση επι­βάλ­λει να δούμε τόσο την κοι­νω­νία όσο και τη θε­ω­ρία ολι­στι­κά. Δη­λα­δή, η αυ­το­δια­χεί­ρι­ση να γίνει στοι­χείο, το οποίο θα αφορά κάθε τομέα και θεσμό της κοι­νω­νί­ας (συν­δι­κά­τα, επι­τρο­πές κα­τα­να­λω­τών, επι­τρο­πές προ­στα­σί­ας του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, συ­νοι­κια­κά συμ­βού­λια, πο­λι­τι­στι­κούς συλ­λό­γους, εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα, αγρο­τι­κούς συ­νε­ται­ρι­σμούς, κόμ­μα­τα κλπ.) και όχι μόνο την οι­κο­νο­μι­κή ζωή μιας χώρας, ενώ στο επί­πε­δο της θε­ω­ρί­ας αντι­τί­θε­ται στα στε­γα­νά που υπάρ­χουν με­τα­ξύ των δια­φό­ρων επι­στη­μών, αλλά και στο εσω­τε­ρι­κό του κάθε επι­στη­μο­νι­κού τομέα. Δη­λα­δή, θέ­λου­με μια γε­νι­κευ­μέ­νη κοι­νω­νι­κή αυ­το­δια­χεί­ρι­ση σε κάθε εκ­δο­χή της πα­ρα­γω­γής και σε κάθε τομέα της κοι­νω­νι­κής ζωής.

Βέ­βαια, για να υλο­ποι­η­θούν τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα, δη­λα­δή για να υπάρ­ξει κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση και αυ­το­δια­χεί­ρι­ση απαι­τεί­ται και η ανα­γκαία κοι­νω­νι­κή βάση για τη στή­ρι­ξη της. Αυτό, με τη σειρά του, προ­ϋ­πο­θέ­τει να έχει υπάρ­ξει ένα πρω­το­πό­ρο τμήμα της κοι­νω­νί­ας συ­νο­λι­κά και της ερ­γα­τι­κής τάξης ει­δι­κό­τε­ρα, το οποίο θα εμ­φυ­σή­σει τον ερ­γα­τι­κό έλεγ­χο, την κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση και την αυ­το­δια­χεί­ρι­ση ωςδια­δι­κα­σία με­τα­σχη­μα­τι­σμού και που θα έχει την υπο­μο­νή και επι­μο­νή να εμπνεύ­σει αυτές τις από­ψεις μέσα στις γραμ­μές των ορ­γα­νώ­σε­ων της Αρι­στε­ράς και των συν­δι­κά­των. Αυτό, πάλι, ση­μαί­νει ότι θα πρέ­πει να υπο­στη­ρί­ζο­νται τα αι­τή­μα­τα για ερ­γα­τι­κό έλεγ­χο και αυ­το­δια­χεί­ρι­ση, κάθε φορά που αυτά δια­τυ­πώ­νο­νται ή εφαρ­μό­ζο­νται (π.χ. ΒΙΟΜΕ κλπ.), επει­δή το­νώ­νουν την πε­ποί­θη­ση ότι η κοι­νω­νία μπο­ρεί να διευ­θύ­νει τη ζωή της και την πα­ρα­γω­γή, παίρ­νο­ντας την τύχη στα χέρια της.

Λαμ­βά­νο­ντας υπόψη τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα, μπο­ρού­με να υπο­στη­ρί­ξου­με ότι η ιδέα της γε­νι­κευ­μέ­νης κοι­νω­νι­κής αυ­το­δια­χεί­ρι­σης απο­τε­λεί τον βα­σι­κό ορα­μα­τι­κό στόχο στη ση­με­ρι­νή εποχή κρί­σης και πα­ρακ­μής. Αυτό με τη σειρά του ση­μαί­νει ότι προ­σπα­θού­με να την κά­νου­με τρόπο ζωής στο «εδώ και τώρα» και δεν την πα­ρα­πέ­μπου­με στο επέ­κει­να μιας απροσ­διό­ρι­στης χρο­νι­κής ανα­μο­νής της ρήξης στο «εκεί και ύστε­ρα». Άρα, χρειά­ζε­ται να δια­μορ­φώ­σου­με στο Τώρα και στο Σή­με­ρα ένα πο­λι­τι­κό φορέα, ο οποί­ος δεν θα ευαγ­γε­λί­ζε­ται απλά και μόνο λε­κτι­κά την αυ­το­δια­χεί­ρι­ση, αλλά θα είναι και ο ίδιος αυ­το­δια­χει­ρι­ζό­με­νος, ως μικρή αντα­νά­κλα­ση της κοι­νω­νί­ας που ορα­μα­τι­ζό­μα­στε. Και πο­λι­τι­κός φο­ρέ­ας αυ­το­δια­χει­ρι­ζό­με­νος ση­μαί­νει δη­μο­κρα­τία στο εσω­τε­ρι­κό του, δια­φο­ρε­τι­κές τά­σεις και από­ψεις, πε­ριο­ρι­σμέ­νες θη­τεί­ες, εναλ­λα­γή στα όρ­γα­να, αυ­το­ορ­γά­νω­ση, απο­κέ­ντρω­ση, πρω­το­βου­λί­ες, σύν­δε­ση της πο­λι­τι­κής και της προ­σω­πι­κής ζωής, απόρ­ρι­ψη του αρ­χη­γι­σμού, σύν­δε­ση με όλες τις εκ­δη­λώ­σεις της κοι­νω­νί­ας. Ση­μαί­νει ότι θα λει­τουρ­γεί ως φο­ρέ­ας πο­λι­τι­σμού και μόρ­φω­σης, όπου εκτός από πο­λι­τι­κές συ­ζη­τή­σεις θα ανοί­γει συ­ζη­τή­σεις και για ποι­κί­λα θέ­μα­τα οι­κο­νο­μι­κά, φι­λο­σο­φι­κά, κοι­νω­νι­κά, ιστο­ρι­κά, ηθικά, θρη­σκεί­ας, τέ­χνης κλπ., ενώ ταυ­τό­χρο­να θα κάνει λο­γο­τε­χνι­κές, ποι­η­τι­κές και μου­σι­κές βρα­διές, εκ­θέ­σεις κάθε εί­δους ή οτι­δή­πο­τε άλλο επι­λέ­γουν τα μέλη του, και που όλα αυτά θα είναι ανοι­χτά και προ­σβά­σι­μα στην κοι­νω­νία.

Εν κα­τα­κλεί­δι, έχου­με ανά­γκη από ένα πο­λι­τι­κό φορέα, ο οποί­ος θα λει­τουρ­γεί ως πόλος έλξης και πα­ρά­δειγ­μα, μέσα από τον οποίο θα κερ­δη­θεί εκ νέου η εμπι­στο­σύ­νη της κοι­νω­νί­ας στην πο­λι­τι­κή πράξη.