Εργατική-λαϊκή εξέγερση στη Βοσνία

Η  κινητοποίηση που ξεκίνησαν στις 5 Φλεβάρη στους δρόμους της Τούζλα απολυμένοι εργάτες ιδιωτικοποιημένων εργοστασίων που διεκδικούσαν τα δεδουλευμένα τους, κλιμακώθηκε γρήγορα σε μια γενικευμένη εργατική-λαϊκή εξέγερση στη Βοσνία. Μετά από δύο μέρες άγριας κα­τα­στο­λής με πλα­στι­κές σφαί­ρες, χη­μι­κά και συλ­λή­ψεις στο σωρό, η λαϊκή οργή ξέ­σπα­σε σε Τούζ­λα, Σα­ρά­γε­βο, Ζέ­νι­τσα, Μπί­χατς και Μό­σταρ. Οι δια­δη­λω­τές ει­σέ­βα­λαν σε κυ­βερ­νη­τι­κά κτί­ρια, ενώ αρ­κε­τά, όπως το προ­ε­δρι­κό μέ­γα­ρο στο Σα­ρά­γε­βο, πυρ­πο­λή­θη­καν ή λε­η­λα­τή­θη­καν.
Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι δια­δη­λω­τές και ομά­δες ακτι­βι­στών εκ­φρά­σα­νε τη λύπη τους για τις κα­τα­στρο­φές, αλλά απέ­δω­σαν τις με­γά­λες, πραγ­μα­τι­κές ευ­θύ­νες στα 20 χρό­νια κοι­νω­νι­κής κα­τα­στρο­φής και στην άγρια αστυ­νο­μι­κή βία.

Τα «γιατί» της εξέ­γερ­σης δεν θέ­λουν πολύ ψά­ξι­μο. Η ανερ­γία βρί­σκε­ται εδώ και χρό­νια στα­θε­ρά γύρω στο 40%, ενώ στους νέους φτά­νει το 57%. Οι ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις διέ­λυ­σαν τις ισχυ­ρές βιο­μη­χα­νι­κές μο­νά­δες στην Τούζ­λα και τη Ζέ­νι­τσα, καθώς οι νέοι ιδιο­κτή­τες τις έκλει­σαν, ξε­πού­λη­σαν τα κομ­μά­τια τους, άφη­σαν χι­λιά­δες ερ­γά­τες άνερ­γους, δεν τους κα­τέ­βαλ­λαν τα δε­δου­λευ­μέ­να και τους αρ­νού­νται τα συ­ντα­ξιο­δο­τι­κά και ασφα­λι­στι­κά τους δι­καιώ­μα­τα. Οι συ­ντά­ξεις πεί­νας σπρώ­χνουν τους ηλι­κιω­μέ­νους να ψά­χνουν για τροφή στα σκου­πί­δια κα­θη­με­ρι­νά.

Η εξέ­γερ­ση έχει εξα­πλω­θεί σε του­λά­χι­στον 20 πό­λεις σε όλη τη χώρα και το πιο ση­μα­ντι­κό στοι­χείο είναι, σύμ­φω­να με πολ­λές πηγές, ότι Βόσ­νιοι, Κρο­ά­τες και Σέρ­βοι συμ­με­τέ­χουν μαζί στο κί­νη­μα, ενω­μέ­νοι από τα τα­ξι­κά τους συμ­φέ­ρο­ντα. Το γε­γο­νός ότι ο εθνι­κι­σμός χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε συ­στη­μα­τι­κά από τα κα­τε­στη­μέ­να κόμ­μα­τα, που σή­με­ρα στο­χο­ποιού­νται στο σύ­νο­λό τους, έπαι­ξε ρόλο. Η εθνι­κι­στι­κή ρη­το­ρι­κή που χρη­σι­μο­ποιού­σαν οι ελίτ, οι οποί­ες ρή­μα­ξαν τις ζωές του πλη­θυ­σμού, χάνει τη δύ­να­μή της.

Εμ­βλη­μα­τι­κά είναι τα γκρά­φι­τι στους τοί­χους του κα­μέ­νου κυ­βερ­νη­τι­κού κτι­ρί­ου στην Τούζ­λα: «Πρέ­πει να πα­ραι­τη­θεί­τε όλοι! Θά­να­τος στον εθνι­κι­σμό!».

Ως απο­τέ­λε­σμα της ερ­γα­τι­κής-λαϊ­κής εξέ­γερ­σης ήδη έχουν κα­ταρ­ρεύ­σει δύο το­πι­κές κυ­βερ­νή­σεις, στα κα­ντό­νια της Τούζ­λα και της Ζέ­νι­τσα. Στην Τούζ­λα, το παλιό βιο­μη­χα­νι­κό κέ­ντρο και ση­με­ρι­νή «γε­νέ­τει­ρα» της εξέ­γερ­σης, μετά την πτώση της το­πι­κής κυ­βέρ­νη­σης κυ­κλο­φό­ρη­σε η «Δια­κή­ρυ­ξη των Ερ­γα­τών και Πο­λι­τών του Κα­ντο­νί­ου της Τούζ­λα» που καλεί τους πο­λί­τες να ανα­λά­βουν τη δια­τή­ρη­ση της τάξης, να συ­γκρο­τή­σουν προ­σω­ρι­νή-με­τα­βα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση «μη πο­λι­τι­κών προ­σώ­πων» που «θα υπο­βάλ­λει εβδο­μα­διαία σχέ­δια και ανα­φο­ρές για το έργο της», ενώ πα­ρα­θέ­τει και μια λίστα κοι­νω­νι­κών-οι­κο­νο­μι­κών αι­τη­μά­των.
Αντί­στοι­χα κεί­με­να έχουν κυ­κλο­φο­ρή­σει από ομά­δες αγω­νι­στών σε Σα­ρά­γε­βο, Μπί­χατς, Μό­σταρ, τα οποία συν­δυά­ζουν πο­λι­τι­κά αι­τή­μα­τα (με βα­σι­κό τις πα­ραι­τή­σεις των το­πι­κών κυ­βερ­νή­σε­ων, αλλά και της κε­ντρι­κής κυ­βέρ­νη­σης) με κοι­νω­νι­κά-οι­κο­νο­μι­κά, με βα­σι­κό άξονα την κα­ταγ­γε­λία των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, αλλά και συ­νο­λι­κό­τε­ρες προ­τά­σεις ανα­διά­τα­ξης του οι­κο­νο­μι­κού μο­ντέ­λου σε μια αντι­νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη κα­τεύ­θυν­ση κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης.

Οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις συ­νε­χί­ζο­νται, με κύριο στόχο τα αστυ­νο­μι­κά τμή­μα­τα και την απε­λευ­θέ­ρω­ση των κρα­του­μέ­νων της εξέ­γερ­σης.

Το αν θα συ­νε­χι­στεί, με ποιους όρους και πού θα κα­τα­λή­ξει αυτή η εξέ­γερ­ση είναι άγνω­στο. Αλλά πρό­κει­ται για τομή στο βαλ­κα­νι­κό κρά­τος. Η συσ­σω­ρευ­μέ­νη οργή 20 χρό­νων ξέ­σπα­σε και αρ­κε­τοί ανα­λυ­τές μι­λούν για «συλ­λο­γι­κή αφύ­πνι­ση».
Όπως έγρα­ψε ο νε­α­ρός ακτι­βι­στής-ανα­λυ­τής Jasmin Mujanovic: «Τα­ρα­χώ­δεις μέρες είναι αναμ­φί­βο­λα μπρο­στά, αλλά όσο οι πο­λί­τες αυτής της μι­κρής γης δεν ξε­χνούν το φόβο που προ­κά­λε­σαν στους εξου­σια­στές τους απόψε και συ­νε­χί­σουν να πιέ­ζουν όλοι μαζί για τα αι­τή­μα­τά τους, μπο­ρεί να πε­ρά­σουν σε μια πραγ­μα­τι­κή δη­μο­κρα­τι­κή Άνοι­ξη».
Με το βλέμ­μα των πε­ρισ­σό­τε­ρων στραμ­μέ­νο μό­νι­μα προς τη Δύση, έρ­χε­ται από τη βαλ­κα­νι­κή γει­το­νιά μας το μή­νυ­μα πως οι ερ­γα­τι­κές-λαϊ­κές εξε­γέρ­σεις δεν ανή­κουν στο πα­ρελ­θόν…