Ευρώπη και αριστερός ευρωπαϊσμός

Δημήτρης Μπελαντής   Υπάρχει, άραγε, ένας ορίζοντας που ξεπερνά σήμερα το ελληνικό έθνος-κράτος και είναι αντικειμενικά προοδευτικός και ριζοσπαστικός; Ένας ορίζοντας όπου οι αξίες της δημοκρατίας (έστω της αστικής) και του κοινωνικού κράτους βρίσκουν πιο γόνιμο έδαφος από ό,τι στην Ελλάδα και όπου οι ιδέες του Διαφωτισμού έχουν αναλάβει έναν καθοδηγητικό ρόλο; Ναι, βε­βαί­ως, απα­ντά­νε οι ευ­ρω­παϊ­στές αρι­στε­ρής φυ­σιο­γνω­μί­ας και κοπής. Ο ορί­ζο­ντας αυτός δεν είναι γε­νι­κά και αφη­ρη­μέ­να η «κο­σμό­πο­λις». Η Ευ­
ρώ­πη και ει­δι­κό­τε­ρα η Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση είναι το αδιαμ­φι­σβή­τη­το ιστο­ρι­κό κα­τα­φύ­γιο των φι­λε­λεύ­θε­ρων και δη­μο­κρα­τι­κών αντι­λή­ψε­ων, αλλά και ένα διε­θνές κα­θο­δη­γη­τι­κό πα­ρά­δειγ­μα για τη δη­μο­κρα­τία, το κοι­νω­νι­κό κρά­τος και τα κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα. Ο τε­λι­κός στό­χος είναι το ευ­ρω­παϊ­κό ομο­σπον­δια­κό υπερ­κρά­τος. Η τυχόν απο­χώ­ρη­σή μας από αυτήν την ένωση θα σή­μαι­νε μια εθνι­κι­στι­κή και φι­λο­φα­σι­στι­κή τυχόν εκτρο­πή, πα­ράλ­λη­λα προς τις αρ­νη­τι­κές συ­νέ­πειες από την ανα­γκα­στι­κή υπο­τί­μη­ση του νέου εθνι­κού νο­μί­σμα­τος.

Κο­ντο­λο­γίς, μόνο άσχη­μα πράγ­μα­τα θα μας συμ­βούν αν απο­χω­ρή­σου­με από την Ευ­ρω­ζώ­νη και εν­δε­χο­μέ­νως και την Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση. Είναι, όμως, έτσι τα πράγ­μα­τα; Μας λένε οι «ευ­ρω­παϊ­στές» την αλή­θεια; Μετά το Μά­α­στρι­χτ και πιο πρό­σφα­τα μετά την Κύπρο το 2013 και την Ου­κρα­νία το 2014, τι έχει απο­μεί­νει από τη δη­μο­κρα­τι­κό­τη­τα ή το φι­λο­κοι­νω­νι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό της Ε.Ε. και της Ευ­ρω­ζώ­νης;

Μύθος πρώ­τος: Η ιδέα της ενω­μέ­νης οι­κο­νο­μι­κά Ευ­ρώ­πης είναι μια αντι­προ­σω­πευ­τι­κή ιδέα της Αρι­στε­ράς και έχει γνή­σιο διε­θνι­στι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό και κα­τα­γω­γή.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, η ιδέα της οι­κο­νο­μι­κής ευ­ρω­παϊ­κής ένω­σης ανά­γε­ται αρ­χι­κά στη στρα­τη­γι­κή της γερ­μα­νι­κής άρ­χου­σας τάξης και του γερ­μα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού σε δύο φά­σεις, την πρώτη του γερ­μα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού υπό τον Κάι­ζερ με­τα­ξύ 1900 και 1918 και τη δεύ­τε­ρη του γερ­μα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού υπό το να­ζι­σμό. Και στις δύο αυτές πε­ριό­δους, όπως έχω δεί­ξει και αλλού (βλ. το άρθρο μου «Πε­θαί­νο­ντας για την ευ­ρω­ζώ­νη» στο www.​rednotebook.​grτην άνοι­ξη του 2013) η πο­λε­μι­κή πε­ρι­πέ­τεια των πα­γκο­σμί­ων πο­λέ­μων συν­δέ­θη­κε με μια στρα­τη­γι­κή ενο­ποί­η­σης της Ευ­ρώ­πης (όχι μόνο τε­λω­νεια­κής, αλλά και νο­μι­σμα­τι­κής και πα­ρα­γω­γι­κής) υπό τη γερ­μα­νι­κή κα­πι­τα­λι­στι­κή ηγε­μο­νία. Ιδίως ο Γερ­μα­νός κα­γκε­λά­ριος της έκρη­ξης του Α’ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου Μπέ­τμαν-Χόλ­βεκ είχε δια­κη­ρύ­ξει ένα σχέ­διο εν­σω­μά­τω­σης πε­ριο­χών στο Ράιχ, δη­μιουρ­γί­ας μιας ζώνης οι­κο­νο­μι­κά και πο­λι­τι­κά δο­ρυ­φό­ρων κρα­τών που θα κα­λού­νταν «Με­σευ­ρώ­πη»

(Mitteleuropa) με βα­σι­κούς εταί­ρους την Αυ­στρουγ­γα­ρία, το Βέλ­γιο, την Ολ­λαν­δία και ορι­σμέ­νες βαλ­κα­νι­κές χώρες και τέλος νο­μι­σμα­τι­κής ενο­ποί­η­σης όλης της συμ­μα­χι­κής προς τη Γερ­μα­νία Ευ­ρώ­πης με νό­μι­σμα το ευ­ρω­μάρ­κο (βλ. και το πε­ρί­φη­μο βι­βλίο του ιστο­ρι­κού Fritz Fischer «The military aims of Germany at the first world war», 1961). Αντί­στοι­χο σχέ­διο είχαν επε­ξερ­γα­σθεί και οι οι­κο­νο­μο­λό­γοι γύρω από τον Γκέ­ρινγκ και τον Σπέερ κατά τον Β’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο αλλά ακόμη και ομά­δες της άρ­χου­σας τάξης που αντι­τί­θε­ντο στο να­ζι­σμό (όπως η ομάδα γύρω από τον Στά­ου­φεν­μπεργκ και τον φον Κα­νά­ρις που ορ­γά­νω­σε το πρα­ξι­κό­πη­μα κατά του Χί­τλερ τον Ιού­λιο του 1944) και οι οποί­ες ήθε­λαν ένα πιο ευ­έ­λι­κτο και πιο ήπιο κα­θε­στώς ηγε­μο­νί­ας της Γερ­μα­νί­ας σε μια συμ­μα­χι­κή προς αυτήν Ευ­ρώ­πη. Όπως επι­ση­μαί­νει ο Βρε­τα­νός ιστο­ρι­κός Νάιαλ Φέρ­γκιου­σον, η τυχόν μη πα­ρέμ­βα­ση της Βρε­τα­νί­ας στον Α’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο το 1914 θα οδη­γού­σε σε μια οι­κο­νο­μι­κή «Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση» ήδη από τη δεύ­τε­ρη δε­κα­ε­τία του 20ού αιώνα («The Kaiser’s European Union»). Από την αρχή ήταν προ­φα­νές ότι αυτή η οι­κο­νο­μι­κή δομή δεν θα συμ­βά­δι­ζε με την ύπαρ­ξη μιας μα­ζι­κής δη­μο­κρα­τί­ας, παρά το ότι οι πο­λι­τι­κοί σύμ­βου­λοι του Κάι­ζερ ή του Χί­τλερ τό­νι­ζαν με ρα­τσι­στι­κά επι­χει­ρή­μα­τα τη δια­φο­ρά της πο­λι­τι­σμέ­νης Ευ­ρώ­πης από την απο­λί­τι­στη Ρωσία και τη βάρ­βα­ρη ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη. Ο κοι­νο­βου­λευ­τι­κός-απο­λυ­ταρ­χι­κός αυ­ταρ­χι­σμός ή ο να­ζι­σμός θα ήταν οι πο­λι­τι­κές όψεις της οι­κο­νο­μι­κής συσ­σω­μά­τω­σης μέσα από την οποία η Γερ­μα­νία θα κα­τα­πο­λε­μού­σε τη Βρε­τα­νία και τις ΗΠΑ σε διε­θνή κλί­μα­κα.



Προ­φα­νώς, το αρ­χι­κό σχέ­διο για την ΕΟΚ και ει­δι­κά για την Ένωση Άν­θρα­κα και Χά­λυ­βα των Ρο­μπέρ Σου­μάν και Ζαν Μονέ καθώς και του Πολ-Αν­ρί Σπάακ ήταν ένα σχέ­διο -ανα­πό­φευ­κτα μετά τη συ­ντρι­βή του να­ζι­σμού-, το οποίο κι­νού­νταν σε μια αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή και φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κά κα­τεύ­θυν­ση. Όμως, είναι φα­νε­ρό ότι δεν ήταν τα κί­νη­τρά τους βα­σι­κά πο­λι­τι­κά ή έστω αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κά, καθώς κι­νού­νταν γε­ω­πο­λι­τι­κά στο πλαί­σιο του Ψυ­χρού Πο­λέ­μου και οι­κο­νο­μι­κά στην ενί­σχυ­ση των βα­σι­κών ευ­ρω­παϊ­κών κρα­τών (πλην της Βρε­τα­νί­ας) στο πλαί­σιο του διε­θνούς κα­πι­τα­λι­στι­κού αντα­γω­νι­σμού και στη δια­μόρ­φω­ση της Κοι­νής Αγο­ράς. Επί­σης, ήταν ένα σχέ­διο το οποίο επι­χει­ρού­σε τη μο­νι­μό­τε­ρη πο­λι­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κή εν­σω­μά­τω­ση της Δυ­τι­κής Γερ­μα­νί­ας στο δυ­τι­κο­ευ­ρω­παϊ­κό χώρο ώστε και να μην απο­τε­λέ­σει ξανά κίν­δυ­νο για την ευ­ρω­παϊ­κή ασφά­λεια αλλά και να συ­στή­σει ένα ισχυ­ρό ανά­χω­μα απέ­να­ντι στην «κομ­μου­νι­στι­κή επι­θε­τι­κό­τη­τα». Δεν είναι τυ­χαίο το γε­γο­νός ότι το σχέ­διο αυτό κα­θό­λου δεν αμ­φι­σβή­τη­σε την τε­λευ­ταία ενα­γώ­νια προ­σπά­θεια των αποι­κιο­κρα­τών (Γαλ­λία, Ολ­λαν­δία, Βρε­τα­νία, Βέλ­γιο, Πορ­το­γα­λία) να δια­τη­ρή­σουν τις αποι­κί­ες τους και να μα­το­κυ­λή­σουν τους λαούς για τα συμ­φέ­ρο­ντά τους. Επί­σης, το σχέ­διο αυτό ου­δό­λως αμ­φι­σβή­τη­σε την ήδη ύπαρ­ξη ή και εγκα­τά­στα­ση δι­κτα­το­ρι­κών κα­θε­στώ­των σε χώρες της δυ­τι­κής Ευ­ρώ­πης όπως στην Ισπα­νία, την Πορ­το­γα­λία και την Ελ­λά­δα, παρά το ότι στην πε­ρί­πτω­ση της Ελ­λά­δας «πά­γω­σε» η σχέση σύν­δε­σης. Tέλος, είναι φα­νε­ρό ότι αυτός ο «οι­κο­νο­μι­κός κο­σμο­πο­λι­τι­σμός» που αφορά τόσο τα αρ­χι­κά γερ­μα­νι­κά σχέ­δια όσο και το σχέ­διο για την ΕΟΚ, κα­θό­λου δεν αμ­φι­σβη­τού­σε τη στα­δια­κή κυ­ριαρ­χία των βα­σι­κών οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­κών εθνι­κι­σμών στο κοινό στε­ρέ­ω­μα, απο­κλει­στι­κά του γερ­μα­νι­κού εθνι­κι­σμού στα αρ­χι­κά γερ­μα­νι­κά σχέ­δια, του γαλ­λι­κού και στα­δια­κά και του γερ­μα­νι­κού στο «σχέ­διο ΕΟΚ».

Μήπως, όμως, μπο­ρεί η Ενω­μέ­νη Ευ­ρώ­πη να ανα­χθεί στο πε­ρί­φη­μο αρι­στε­ρό σύν­θη­μα για τις «Ενω­μέ­νες (Σο­σια­λι­στι­κές) Πο­λι­τεί­ες της Ευ­ρώ­πης»; Μήπως η συ­γκρό­τη­ση ενός κοι­νού ομο­σπον­δια­κού ευ­ρω­παϊ­κού κρά­τους έχει υπάρ­ξει και ιστο­ρι­κά το κα­τάλ­λη­λο έδα­φος για τη δη­μο­κρα­τι­κή και σο­σια­λι­στι­κή ανα­γέν­νη­ση στον ευ­ρω­παϊ­κό χώρο; Ήδη από την εποχή του πρώ­του ιμπε­ρια­λι­στι­κού πο­λέ­μου (1915) είχε τεθεί μέσα στο κα­μί­νι της εθνι­κι­στι­κής αλ­λη­λο­σφα­γής από πτέ­ρυ­γες της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας των ευ­ρω­παϊ­κών χωρών το σύν­θη­μα των «Ενω­μέ­νων Πο­λι­τειών της Ευ­ρώ­πης» ως άμε­σος στό­χος που θα ήρε τον πό­λε­μο, θα ενί­σχυε τη δη­μο­κρα­τία και θα άνοι­γε το δρόμο προς το σο­σια­λι­σμό. Αυτή η πρό­τα­ση αφο­ρού­σε κυ­ρί­ως όχι ένα σχέ­διο οι­κο­νο­μι­κής ενο­ποί­η­σης, αλλά ένα σχέ­διο πο­λι­τι­κής ενο­ποί­η­σης με δευ­τε­ρεύ­ου­σα την οι­κο­νο­μι­κή συ­νι­στώ­σα. Σε αρ­κε­τά ση­μεία θύ­μι­ζε, από μια πά­ντως πιο προ­ο­δευ­τι­κή σκο­πιά, τη θε­ω­ρία του Κά­ου­τσκι για τον υπε­ρι­μπε­ρια­λι­σμό, δη­λα­δή τη διε­θνή ή έστω πε­ρι­φε­ρεια­κή ιμπε­ρια­λι­στι­κή ενο­ποί­η­ση και ολο­κλή­ρω­ση ως προ­στά­διο και ανα­γκα­στι­κό με­τα­βα­τι­κό βήμα προς το σο­σια­λι­σμό και φαί­νε­ται ότι αντα­να­κλού­σε ένα σχε­τι­κά ισχυ­ρό ρεύμα στη διε­θνή Αρι­στε­ρά. Όμως, ήταν ο Λένιν αυτός που αρ­νή­θη­κε την έν­νοια των «Ε.Π.Ε.». Σε μια ση­μα­ντι­κή το­πο­θέ­τη­σή του στο εσω­τε­ρι­κό της ρώ­σι­κης σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας ( βλ. και σε http://​www.​iskra.​gr/​index.​php?​option=com_​content&​view=article&​id=11916:​l...​) ο Λένιν υπο­στή­ρι­ξε ότι σε συν­θή­κες όξυν­σης των εν­δο­κα­πι­τα­λι­στι­κών και εν­δοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών αντι­θέ­σε­ων η υλο­ποί­η­ση του συν­θή­μα­τος θα οδη­γού­σε είτε σε μια αντι­δρα­στι­κή κα­τεύ­θυν­ση είτε θα ήταν απο­λύ­τως αδύ­να­τη. Η αντι­δρα­στι­κή κα­τεύ­θυν­ση θα σή­μαι­νε την απε­μπό­λη­ση της σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης σε κάθε μία χώρα, το να τεθεί ως προ­τε­ραιό­τη­τα ένας στό­χος είτε αδύ­να­τος είτε υπο­κεί­με­νος στον έλεγ­χο του τα­ξι­κού αντι­πά­λου και να απο­δε­χτεί το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα μια προ­σω­ρι­νή συμ­φω­νία των κα­πι­τα­λι­στών για τον αμοι­βαίο έλεγ­χο των πόρων και των αγο­ρών, δη­λα­δή μια προ­σω­ρι­νή συμ­μα­χία των κα­πι­τα­λι­στών με­τα­ξύ τους με κα­θο­ρι­σμό της σφαί­ρας επιρ­ρο­ής του κα­θε­νός. Ήδη η άρ­νη­ση της θε­ω­ρί­ας του «υπε­ρϊ­μπε­ρια­λι­σμού» από τον Λένιν φα­νέ­ρω­σε ότι μια συμ­φω­νία τέ­τοιου τύπου ανα­γκα­στι­κά θα ήταν προ­σω­ρι­νή και θα ήταν μια πα­ρέν­θε­ση έως τον επό­με­νο οι­κο­νο­μι­κό ή και πο­λι­τι­κο­στρα­τιω­τι­κό ιμπε­ρια­λι­στι­κό πό­λε­μο.

Από τα πα­ρα­πά­νω προ­κύ­πτει σαφώς ότι η Αρι­στε­ρά δεν υπήρ­ξε ποτέ ο κύ­ριος ή ο έστω ηγε­μο­νι­κός πα­ρά­γων του συν­θή­μα­τος ή του πλαι­σί­ου για την Ενω­μέ­νη Ευ­ρώ­πη και ιδίως για την οι­κο­νο­μι­κά ενω­μέ­νη κα­πι­τα­λι­στι­κή Ευ­ρώ­πη. Το πλαί­σιο αυτό προ­τά­θη­κε κατά και­ρούς από τα επι­τε­λεία των ιμπε­ρια­λι­στι­κών αρ­χου­σών τά­ξε­ων των ισχυ­ρό­τε­ρων ευ­ρω­παϊ­κών κρα­τών (ιδίως από την Γερ­μα­νία) ή από δια­νο­ού­με­νους και πο­λι­τι­κούς των αρ­χου­σών τά­ξε­ων μετά το Δεύ­τε­ρο Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο και στο πλαί­σιο του Ψυ­χρού Πο­λέ­μου.

Υπάρ­χει, όμως, ένα ζή­τη­μα όσον αφορά την πο­ρεία με­τα­σχη­μα­τι­σμού της ΕΟΚ σε Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση μέσα από την Ενιαία Ευ­ρω­παϊ­κή Πράξη του 1985: η από­φα­ση του κα­λο­και­ριού 1985 για την πο­ρεία προς μια στε­νό­τε­ρη ευ­ρω­παϊ­κή ενο­ποί­η­ση, την ολο­κλή­ρω­ση της εσω­τε­ρι­κής αγο­ράς και την τε­λι­κή νο­μι­σμα­τι­κή ενο­ποί­η­ση ως το 1992 και η τε­λι­κή υπο­γρα­φή της Ε.Ε.Π. το 1986 έφε­ραν, με­τα­ξύ άλλων, και το στίγ­μα/πα­ρέμ­βα­ση του Ιτα­λού πο­λι­τι­κού Αλ­τιέ­ρο Σπι­νέ­λι, ο οποί­ος υπήρ­ξε από τους πρω­τα­γω­νι­στές του ευ­ρω­παϊ­κού φε­ντε­ρα­λι­σμού, αλλά και ένας πο­λι­τι­κός πολύ κοντά στο Ιτα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα. Εδώ φαί­νε­ται όχι μια πρω­τα­γω­νι­στι­κή αρι­στε­ρή τάση στη συ­γκρό­τη­ση της οι­κο­νο­μι­κής Ενω­μέ­νης Ευ­ρώ­πης αλλά, αντί­θε­τα, μια ισχυ­ρή τάση ηγε­μό­νευ­σης ενός τμή­μα­τος της Αρι­στε­ράς (του προ­σκεί­με­νου στον Ιστο­ρι­κό Συμ­βι­βα­σμό) από το σχέ­διο των αρ­χου­σών τά­ξε­ων στην Ευ­ρώ­πη. Όπως και ο Ιστο­ρι­κός Συμ­βι­βα­σμός γε­νι­κό­τε­ρα, αυτή η τάση ηγε­μό­νευ­σης της Αρι­στε­ράς από τον ευ­ρω­παϊ­σμό κα­τέ­τει­νε στην τα­ξι­κή συ­νερ­γα­σία και στην απο­δο­χή ενός σχε­δί­ου με χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά όχι μόνο κα­πι­τα­λι­στι­κά με ταυ­τό­χρο­νη δια­τή­ρη­ση των όποιων δομών του με­τα­πο­λε­μι­κού κοι­νω­νι­κού κρά­τους αλλά όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο και όλο και πιο έντο­να νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα. Θυ­μί­ζου­με εδώ ότι η πε­ρί­ο­δος σύ­να­ψης της Ενιαί­ας Ευ­ρω­παϊ­κής Πρά­ξης ήταν η πε­ρί­ο­δος των με­γά­λων συ­γκρού­σε­ων της βρε­τα­νι­κής άρ­χου­σας τάξης με τους αν­θρα­κω­ρύ­χους και της γερ­μα­νι­κής άρ­χου­σας τάξης με τους με­ταλ­λω­ρύ­χους (I.G. Metall) ενό­ψει της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης απα­ξί­ω­σης κε­φα­λαί­ου και κα­τα­στρο­φής πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων από τις δυ­νά­μεις το κε­φα­λαί­ου. Προ­φα­νώς, η φυγή προς τα εμπρός των κα­πι­τα­λι­στι­κών ηγε­σιών στην Ευ­ρώ­πη είχε σχέση και με τα προ­βλή­μα­τα της τα­ξι­κής πάλης σε κάθε μια χώρα, όπου οι κοι­νω­νι­κές αντι­στά­σεις βιώ­νο­νταν ως οι­κο­νο­μι­κές και κοι­νω­νι­κές δυ­σκαμ­ψί­ες.





Μύθος Δεύ­τε­ρος: Η ΕΟΚ, και η Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση ως διά­δο­χος της ΕΟΚ, απο­τέ­λε­σαν και απο­τε­λούν έναν τόπο ανά­πτυ­ξης και άν­θη­σης της δη­μο­κρα­τί­ας και ισχυ­ρής προ­στα­σί­ας των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των.



Υπο­στη­ρί­ζε­ται ευ­ρέ­ως ότι ο ευ­ρω­παϊ­κός πο­λι­τι­κός και κοι­νω­νι­κός χώρος είναι ο προ­νο­μια­κός για την ανά­πτυ­ξη των δι­καιω­μά­των και της δη­μο­κρα­τί­ας. Αυτό είναι ένα δια­κρι­τό επι­χεί­ρη­μα από το πα­σί­δη­λο γε­γο­νός ότι οι αξίες και οι ιδέες του ρε­που­μπλι­κα­νι­σμού και των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των γεν­νή­θη­καν και ανα­πτύ­χθη­καν πρώτα απ’ όλα (αλλά όχι απο­κλει­στι­κά) στην Ευ­ρώ­πη και στις χώρες που επη­ρε­ά­σθη­καν άμεσα από τον ευ­ρω­παϊ­κό πο­λι­τι­σμό (όπως οι ΗΠΑ). Όμως, αυτό δεν ση­μαί­νει κα­θό­λου ότι η ΕΟΚ και η Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση από την ίδρυ­σή τους και μέχρι σή­με­ρα υπήρ­ξαν φι­λι­κές προς τη δη­μο­κρα­τία και τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα. Εδώ, πά­ντως, υπάρ­χει και μια αντι­νο­μία, η οποία αξί­ζει να προ­σε­χθεί. Η έν­νοια της δη­μο­κρα­τί­ας δυ­τι­κού τύπου πε­ρι­λαμ­βά­νει δύο δια­φο­ρε­τι­κά πράγ­μα­τα:

α) τις πο­λι­τι­κές κα­τα­κτή­σεις των ερ­γα­ζο­μέ­νων από την αυγή του κα­πι­τα­λι­σμού και μέχρι σή­με­ρα (πο­λι­τι­κά δι­καιώ­μα­τα και ατο­μι­κά δι­καιώ­μα­τα με πο­λι­τι­κή χρήση, κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα) και β) το κα­θε­στώς ή μορφή κυ­ριαρ­χί­ας της αστι­κής δη­μο­κρα­τί­ας ως μορφή κυ­ριαρ­χί­ας του κε­φα­λαί­ου, η οποία εν­σω­μα­τώ­νει αλλά και απο­δυ­να­μώ­νει ταυ­τό­χρο­να τις πο­λι­τι­κές κα­τα­κτή­σεις των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Η δεύ­τε­ρη διά­στα­ση της δη­μο­κρα­τί­ας υπήρ­ξε πραγ­μα­τι­κά για πολλά χρό­νια η αντι­προ­σω­πευ­τι­κή μορφή αστι­κής κυ­ριαρ­χί­ας στην Δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη και από ένα ση­μείο και πέρα και στην Ανα­το­λι­κή. Όμως, το πόσο έγι­ναν σε­βα­στά τα πο­λι­τι­κά και ατο­μι­κά δι­καιώ­μα­τα στην ΕΟΚ και την Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση δεν είναι αυ­τό­μα­τη συ­νέ­πεια του ότι μέχρι πρό­σφα­τα λει­τουρ­γού­σε ως έναν βαθμό η αστι­κή δη­μο­κρα­τία: είναι απο­τέ­λε­σμα της έκ­βα­σης της τα­ξι­κής πάλης στην Ευ­ρώ­πη, καθώς ιδίως μετά το τέλος της δε­κα­ε­τί­ας του 1980 η αστι­κή δη­μο­κρα­τία είναι τόπος συρ­ρί­κνω­σης των δι­καιω­μά­των της πλειο­ψη­φί­ας αλλά και καθώς τα τε­λευ­ταία χρό­νια η αστι­κή δη­μο­κρα­τία διε­θνώς στο πλαί­σιο της δο­μι­κής κρί­σης του κα­πι­τα­λι­σμού με­τα­τρέ­πε­ται σε μια μορφή κοι­νο­βου­λευ­τι­κού ολο­κλη­ρω­τι­σμού (ιδίως στην Ελ­λά­δα αλλά και αλλού στην Ε.Ε.).



Η ΕΟΚ και η Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση έχουν υπάρ­ξει ιστο­ρι­κά δια­κυ­βερ­νη­τι­κές ενώ­σεις χωρίς εσω­τε­ρι­κή δη­μο­κρα­τι­κή ζωή. Όλες οι βα­σι­κές απο­φά­σεις των ορ­γά­νων τους ήταν αυ­θαί­ρε­τες σε σχέση με την πο­λι­τι­κή νο­μι­μο­ποί­η­ση του «λαού των εθνών-κρα­τών» ή του «λαού της Ευ­ρώ­πης» και στη­ρί­ζο­νταν στη δια­κυ­βερ­νη­τι­κή ενο­ποί­η­ση των αστών πο­λι­τι­κών και των ευ­ρω­παϊ­κών αρ­χου­σών τά­ξε­ων. Πρό­κει­ται για το σεμνά λε­γό­με­νο «δη­μο­κρα­τι­κό έλ­λειμ­μα» στην Ε.Ε. Τυ­πι­κά, η Ε.Ε., πέρα από το ζή­τη­μα της απου­σί­ας της δη­μο­κρα­τι­κής νο­μι­μο­ποί­η­σης της ίδιας της δομής της, προ­κρί­νει και θέτει ως όρο για την έντα­ξη σε αυτήν το αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κό και κοι­νο­βου­λευ­τι­κό κα­θε­στώς για κάθε μια χώ­ρα-μέ­λος. Άρα, ένα κρά­τος με αντι­δη­μο­κρα­τι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά θα έπρε­πε είτε να μην μπο­ρεί να εντάσ­σε­ται σε αυτήν ή να εκ­πί­πτει από τη συμ­με­το­χή της σε αυτήν και να διώ­κε­ται από αυτήν. Το γε­γο­νός ότι η ση­με­ρι­νή φι­λο­φα­σι­στι­κή Ου­κρα­νία θε­ω­ρεί­ται πρό­σφο­ρη για να εντα­χθεί στην Ε.Ε. -και μά­λι­στα κατά προ­τε­ραιό­τη­τα- κα­τα­δει­κνύ­ει ότι η Ε.Ε. είναι βα­σι­κά μια ιμπε­ρια­λι­στι­κή δια­κυ­βερ­νη­τι­κή συμ­μα­χία και ένωση, η οποία δεν τρέ­φει καμία αλη­θι­νή πίστη στις αξίες ακόμη και της αστι­κής δη­μο­κρα­τί­ας πα­ρα­δο­σια­κού τύπου. Η γε­ω­πο­λι­τι­κή και οι­κο­νο­μι­κή σκο­πι­μό­τη­τα της Ε.Ε. έχουν πλέον απεκ­δυ­θεί από κάθε δη­μο­κρα­τι­κό και πο­λι­τι­κά φι­λε­λεύ­θε­ρο πέπλο και η αντί­θε­ση με τον «αυ­ταρ­χι­σμό του Πού­τιν» μπο­ρεί να προ­σλά­βει ως σύμ­μα­χο και ακραία ακρο­δε­ξιές και φα­σι­στι­κές ομά­δες.



Επι­πλέ­ον, οι αυ­στη­ρά νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές που επι­βλή­θη­καν στην Ε.Ε. ήδη από τις συν­θή­κες του Μά­α­στρι­χτ (1991) και Άμ­στερ­νταμ (1997) με αφε­τη­ρία τις τέσ­σε­ρις βα­σι­κές ελευ­θε­ρί­ες της Ε.Ε.(ελευ­θε­ρία κί­νη­σης εμπο­ρευ­μά­των και υπη­ρε­σιών, ελευ­θε­ρία κί­νη­σης ερ­γα­ζο­μέ­νων, ελευ­θε­ρία κί­νη­σης κε­φα­λαί­ων) σή­μα­ναν και μέσα από ει­δι­κό­τε­ρα νο­μο­θε­τή­μα­τα και δρά­σεις-πλαί­σια (Λευκή Βί­βλος, Πρά­σι­νη Βί­βλος) τόσο την κα­ταρ­ρά­κω­ση των ερ­γα­σια­κών και κοι­νω­νι­κών δι­καιω­μά­των και τη συρ­ρί­κνω­ση της δη­μό­σιας πε­ριου­σί­ας και της κοι­νω­νι­κής ωφε­λι­μό­τη­τας όσο και τη συ­στο­λή των δι­καιω­μά­των πο­λι­τι­κής συμ­με­το­χής, αφού τα εθνι­κά Κοι­νο­βού­λια και απο­στε­ρή­θη­καν τη λήψη αυτών των βα­σι­κών επι­λο­γών αλλά και υπο­χρε­ώ­θη­καν να αντι­στοι­χη­θούν με αυτές τις επι­λο­γές. Την ίδια στιγ­μή η διε­ξα­γω­γή δη­μο­ψη­φι­σμά­των κατά της έντα­ξης στην Ε.Ε. ή κατά βα­σι­κών επι­λο­γών της Ε.Ε. (όπως το Ευ­ρω­σύ­νταγ­μα) μετά από δια­δο­χι­κές αρ­νή­σεις ορι­σμέ­νων λαών (Γαλ­λία, Ιρ­λαν­δία, Ολ­λαν­δία) κα­τέ­λη­ξε σε φιά­σκο, αφού οι απο­φά­σεις αυτές απα­ξιώ­θη­καν και αγνο­ή­θη­καν από τις αστι­κές τά­ξεις και τη γρα­φειο­κρα­τία των Βρυ­ξελ­λών. Ακόμη πιο πρό­σφα­τα, η ει­σα­γω­γή από τα όρ­γα­να της Ε.Ε. ρυθ­μί­σε­ων που επι­τεί­νουν και εν­δυ­να­μώ­νουν τις ρυθ­μί­σεις του Μά­α­στρι­χτ για το δη­μο­σιο­νο­μι­κό έλ­λειμ­μα και χρέος, τον πλη­θω­ρι­σμό κ.λπ. όπως το Δη­μο­σιο­νο­μι­κό Σύμ­φω­νο ή το Σύμ­φω­νο Στα­θε­ρό­τη­τας ή οι ρυθ­μί­σεις για τον έλεγ­χο των εθνι­κών προ­ϋ­πο­λο­γι­σμών απο­δυ­να­μώ­νει πλή­ρως τον έλεγ­χο των εθνι­κών κρα­τών πάνω στην οι­κο­νο­μι­κή και δη­μο­σιο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή τους και, άρα, αίρει βα­σι­κές όψεις της λαϊ­κής κυ­ριαρ­χί­ας στα κρά­τη-μέ­λη της Ε.Ε. Έτσι, οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες και ιμπε­ρια­λι­στι­κές ρυθ­μί­σεις δεν μπο­ρούν να απο­τε­λέ­σουν αντι­κεί­με­νο αντι­πα­ρά­θε­σης και να κα­ταρ­γη­θούν από την πάλη των λαών και των ερ­γα­ζο­μέ­νων σε κάθε κρά­τος, ενώ, ακόμη και αν γίνει κα­τορ­θω­τός ο συ­ντο­νι­σμός των ερ­γα­ζο­μέ­νων σε ευ­ρω­παϊ­κή κλί­μα­κα, οι άρ­χου­σες τά­ξεις θα απα­ντή­σουν με ένα συ­νε­κτι­κό πλαί­σιο κα­τα­στρο­φι­κών αντι­μέ­τρων για τη μι­σθω­τή ερ­γα­σία αλλά και θα απει­λή­σουν με τη διά­λυ­ση της Ε.Ε. και την ανα­δί­πλω­σή της σε μι­κρό­τε­ρη και στε­νό­τε­ρη βάση. Η Ε.Ε. δεν μπο­ρεί στο θέμα της δη­μο­κρα­τί­ας -όπως και στο θέμα της οι­κο­νο­μί­ας- να πάψει να είναι αντι­δρα­στι­κή. Τρεις πι­θα­νό­τη­τες ανοί­γο­νται ιστο­ρι­κά: ή η ανα­δί­πλω­ση της Ε.Ε. σε έναν στε­νό­τε­ρο πυ­ρή­να κάτω από την πάλη των λαών ή η συ­νέ­χι­ση και εμ­βά­θυν­ση/ενο­ποί­η­σή της προς μια αντι­δρα­στι­κό­τε­ρη ακόμη κα­τεύ­θυν­ση ή η στα­δια­κή ή και ταυ­τό­χρο­νη διά­λυ­σή της κάτω από την πάλη των λαών και των ερ­γα­ζο­μέ­νων και η κα­τα­σκευή ενός πραγ­μα­τι­κά δη­μο­κρα­τι­κού και σο­σια­λι­στι­κού κοι­νού ευ­ρω­παϊ­κού οι­κο­δο­μή­μα­τος που δεν θα αίρει, όμως, την το­πι­κό­τη­τα και τις εθνι­κές και πο­λι­τι­στι­κές ιδιο­μορ­φί­ες. Η τέ­ταρ­τη εκ­δο­χή, αυτή του δη­μο­κρα­τι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού της Ε.Ε., προ­ϋ­πο­θέ­τει μια πο­λι­τι­κή και θε­σμι­κή ευ­ε­λι­ξία και πο­λι­τι­κή «ανοι­χτό­τη­τα» αυτών των δομών, κάτι που δεν έχει επι­βε­βαιω­θεί από κα­νέ­να επει­σό­διο της εξέ­λι­ξής τους και ιδίως έχει δρα­μα­τι­κά δια­ψευ­σθεί μετά την πλήρη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ηγε­μο­νία στην Ε.Ε. (1991).



Μήπως, όμως, η ΕΟΚ και η Ε.Ε. υπήρ­ξαν όντως απο­τε­λε­σμα­τι­κά θε­σμι­κά με­τε­ρί­ζια κατά των αντι­δη­μο­κρα­τι­κών ή και ανοι­χτά αυ­ταρ­χι­κών πο­λι­τι­κών στα κράτη της δυ­τι­κής και αρ­γό­τε­ρα και της ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης και στη­ρίγ­μα­τα της «κοι­νω­νί­ας των πο­λι­τών»; Ας κά­νου­με εδώ ένα μικρό ιστο­ρι­κό απο­λο­γι­σμό:

Η Γαλ­λία, όντας μέλος της ΕΟΚ μετά το 1957, πραγ­μα­το­ποί­η­σε έναν αι­μα­το­βαμ­μέ­νο αποι­κιο­κρα­τι­κό αγώνα στην Αλ­γε­ρία μέχρι το 1961. Στο πλαί­σιο αυτού του αγώνα και πέρα από τα λου­τρά αί­μα­τος και τα βα­σα­νι­στή­ρια στην ίδια τη μαρ­τυ­ρι­κή Αλ­γε­ρία, οι Γάλ­λοι αποι­κιο­κρά­τες δο­λο­φό­νη­σαν το 1961 πε­ρί­που εκατό Αλ­γε­ρι­νούς δια­δη­λω­τές στο Πα­ρί­σι και πέ­τα­ξαν τα πτώ­μα­τά τους στον Ση­κουά­να (βλ. και σε Ντι­ντιέ Ντε­νένξ «Έγκλη­μα και μνήμη»).

Η Γαλ­λία, η Βρε­τα­νία και η Γερ­μα­νία στή­ρι­ξαν ολό­πλευ­ρα τον αγώνα των ΗΠΑ στο Βιετ­νάμ (1963-1973).

Η Βρε­τα­νία, όντας μέλος της ΕΟΚ από την­δε­κα­ε­τία του 1970, άσκη­σε μια πα­γκό­σμια αποι­κιο­κρα­τι­κή πο­λι­τι­κή αλλά και ει­δι­κό­τε­ρα στο βρε­τα­νι­κό και ιρ­λαν­δι­κό έδα­φος κα­τα­πά­τη­σε ανοι­χτά τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα, οδή­γη­σε απερ­γούς πεί­νας στο θά­να­το και επέ­βα­λε μια στρα­το­κρα­τι­κή κα­τα­πιε­στι­κή πο­λι­τι­κή. Επί­σης, η θα­τσε­ρι­κή πο­λι­τι­κή, χωρίς καμία αντί­δρα­ση από την ελίτ της ΕΟΚ, κα­τέ­στει­λε βάρ­βα­ρα τις απερ­γί­ες με την έφιπ­πη αστυ­νο­μία και τα λοκ άουτ κατά των απερ­γών.

Το Βέλ­γιο ως μέλος της ΕΟΚ πα­ρε­νέ­βη στο Κογκό στις αρχές του ’60 υπο­κι­νώ­ντας πρα­ξι­κο­πή­μα­τα, αι­μα­τη­ρές επεμ­βά­σεις και δο­λο­φο­νί­ες των αρι­στε­ρών ηγε­τών της χώρας όπως ο Πα­τρίς Λου­μού­μπα.

Η Γαλ­λία και η Βρε­τα­νία μέχρι και σή­με­ρα επεμ­βαί­νουν ανοι­χτά στην Αφρι­κή και αλλού (Μάλι, Κε­ντρο­α­φρι­κα­νι­κή Δη­μο­κρα­τία, Νέα Κα­λη­δο­νία, Σιέρα Λεόνε κ.ά.) επι­βάλ­λο­ντας με το αίμα την κλοπή των πρώ­των υλών και πνί­γο­ντας την ανα­πτυ­ξια­κή και κοι­νω­νι­κή πο­ρεία αυτών των χωρών. Βε­βαί­ως, κάθε αντί­δρα­ση στις πο­λι­τι­κές αυτές των ευ­ρω­παϊ­κών πο­λυ­ε­θνι­κών δια­βά­ζε­ται ως «εθνι­κι­σμός», «φι­λοϊ­σλα­μι­σμός», φο­ντα­με­ντα­λι­σμός και τα λοιπά γνω­στά.

Η Γερ­μα­νία, όντας μέλος της ΕΟΚ και αρ­γό­τε­ρα της Ε.Ε., κυ­νή­γη­σε αλύ­πη­τα τους κομ­μου­νι­στές και αρι­στε­ρούς στο εσω­τε­ρι­κό της ως πρά­κτο­ρες του «ανα­το­λι­κού μπλοκ» και στη συ­νέ­χεια κα­τέ­στει­λε άγρια το φοι­τη­τι­κό κί­νη­μα του γερ­μα­νι­κού Μάη 1968 και αντι­με­τώ­πι­σε το φαι­νό­με­νο του αρι­στε­ρού αντάρ­τι­κου πάλης με την υστε­ρι­κή τρο­μο­χει­ρα­γώ­γη­ση των πο­λι­τών, τη βαθιά πε­ρι­στο­λή των δι­καιω­μά­των των κα­τη­γο­ρου­μέ­νων και κρα­του­μέ­νων έως και τη δο­λο­φο­νία με­ρι­κών από αυ­τούς στα πε­ρί­φη­μα «λευκά κελιά»( 1976,1977). Δεν γνω­ρί­ζω να υπήρ­ξε κά­ποια αντί­δρα­ση της ελίτ της ΕΟΚ ή της γρα­φειο­κρα­τί­ας της κατά των αντι­δρα­στι­κών και ανε­λεύ­θε­ρων αυτών πο­λι­τι­κών αλλά ούτε, βε­βαί­ως, και κατά της αντερ­γα­τι­κής και αντια­περ­για­κής πο­λι­τι­κής της Βόν­νης. Ακόμη δε και το Ευ­ρω­παϊ­κό Δι­κα­στή­ριο Δι­καιω­μά­των του Αν­θρώ­που, το οποίο δεν υπά­γε­ται στην ΕΟΚ/Ε.Ε. αλλά στο Συμ­βού­λιο της Ευ­ρώ­πης, δεν δέ­χθη­κε -σε αντί­θε­ση με άλλες φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κά πα­ρεμ­βά­σεις του, όπως κατά της ελ­λη­νι­κής δι­κτα­το­ρί­ας- ότι οι γερ­μα­νι­κές αρχές στο θέμα της αντι­τρο­μο­κρα­τί­ας υπε­ρέ­βη­σαν διε­θνή δι­καιώ­μα­τα και αν­θρω­πι­στι­κές αρχές.

Οι βα­σι­κές χώρες της Ε.Ε. όχι μόνο στή­ρι­ξαν τη διά­σπα­ση της Γιου­γκο­σλα­βί­ας και το βομ­βαρ­δι­σμό της από τους Αμε­ρι­κα­νούς (1999) αλλά και με­τεί­χαν σε αυτόν το βομ­βαρ­δι­σμό (βε­βαί­ως, και η Ελ­λά­δα) πραγ­μα­το­ποιώ­ντας εγκλή­μα­τα κατά της αν­θρω­πό­τη­τας. Επί­σης, οι χώρες αυτές (ιδίως η Γερ­μα­νία ως προς την Κρο­α­τία) ενί­σχυ­σαν από τη δε­κα­ε­τία του ’70 ήδη τις απο­σχι­στι­κές τά­σεις στη Γιου­γκο­σλα­βία και την κα­τα­στρο­φή του ομο­σπον­δια­κού κρά­τους για να προ­ω­θή­σουν τα στενά ιμπε­ρια­λι­στι­κά και γε­ω­πο­λι­τι­κά τους συμ­φέ­ρο­ντα, τα οποία συ­νέ­κλι­ναν με εκεί­να των Αμε­ρι­κα­νών.

Στη συ­νέ­χεια, ο γαλ­λο-γερ­μα­νι­κός άξο­νας τά­χθη­κε κατά της επέμ­βα­σης των ΗΠΑ στο Ιράκ (2003). Όμως, αυτό έγινε κα­θα­ρά λόγω αντα­γω­νι­στι­κών συμ­φε­ρό­ντων στην πε­ριο­χή και όχι λόγω κά­ποιων αν­θρω­πι­στι­κών ή ει­ρη­νι­στι­κών αρχών. Οι χώρες της Ε.Ε. συ­νέ­χι­σαν να χα­ρα­κτη­ρί­ζουν «τρο­μο­κρά­τες» τα μέλη της ιρα­κι­νής αντί­στα­σης, να προ­σφέ­ρουν πε­ριο­χές τους ως στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης και να συμ­βάλ­λουν στην εκ­παί­δευ­ση και εξο­πλι­σμό των κα­το­χι­κών δυ­νά­με­ων. Επί­σης, τα βα­σι­κά μέλη της Ε.Ε. μετά τους Δί­δυ­μους Πύρ­γους ει­σή­γα­γαν μια νέα γενιά αντι­τρο­μο­κρα­τι­κών νόμων, οι οποί­οι πε­ριέ­στει­λαν τα δι­καιώ­μα­τα των κρα­του­μέ­νων και ιδίως ενί­σχυ­σαν την ποι­νι­κο­ποί­η­ση των κοι­νω­νι­κών αντι­στά­σε­ων. Επί­σης, οι χώρες της Ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης που απο­τέ­λε­σαν τη Νέα Ευ­ρώ­πη του Μπους (θυ­μί­ζου­με ότι και οι ναζί χα­ρα­κτή­ρι­ζαν το κα­το­χι­κό οι­κο­δό­μη­μά τους «Νέα Ευ­ρώ­πη») και στή­ρι­ξαν τις απα­γω­γές και τα βα­σα­νι­στή­ρια κατά «τρο­μο­κρα­τών», αντα­μεί­φθη­καν πλου­σιο­πά­ρο­χα με την έντα­ξή τους στην Ε.Ε. των «27» το 2004. Δεν θυ­μά­μαι κάτι για κα­τα­δί­κες του πυ­ρή­να της Ε.Ε. κατά των χωρών της Ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης γι’ αυτές τις φι­λο­πό­λε­μες και αντι­δι­καιο­κρα­τι­κές πρα­κτι­κές τους.

Η Ιτα­λία, μέλος της ΕΟΚ από το 1957, είναι από μόνη της μια «αντι­δη­μο­κρα­τι­κή ήπει­ρος». Στα τέλη του ’60 και αρχές του ’70 παί­χτη­κε σο­βα­ρά το εν­δε­χό­με­νο ενός ακρο­δε­ξιού στρα­τιω­τι­κού πρα­ξι­κο­πή­μα­τος ενά­ντια στην ερ­γα­τι­κή τάξη και το ιτα­λι­κό «Θερμό φθι­νό­πω­ρο». Οι ΗΠΑ και το ιτα­λι­κό κε­φά­λαιο καθώς και οι μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες της Ιτα­λί­ας, των ΗΠΑ και της Ελ­λά­δας θα ήταν οι στυ­λο­βά­τες του, αν χρεια­ζό­ταν. Η προ­ε­τοι­μα­σία του εκ­δη­λώ­θη­κε με σειρά δε­ξιών τρο­μο­κρα­τι­κών χτυ­πη­μά­των. Δεν γνω­ρί­ζω καμία πρω­το­βου­λία της τότε ΕΟΚ για να απο­τρέ­ψει ένα τέ­τοιο εν­δε­χό­με­νο καθώς και καμία πρω­το­βου­λία της τότε ΕΟΚ για να απο­τρέ­ψει τα σχέ­δια του Ντε Γκολ για στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα το Μάιο και Ιού­νιο του ’68 στη Γαλ­λία (Π. Σί­ηλ-Μ. Μα­κον­βίλ «Η γαλ­λι­κή επα­νά­στα­ση του Μαΐου 1968», εκ­δό­σεις Θε­ω­ρία). Ούτε και πι­στεύω ότι, αν είχαν συμ­βεί αυτές οι μορ­φές εκτρο­πής, η Γαλ­λία ή η Ιτα­λία θα απο­χω­ρού­σαν ή θα εκ­διώ­κο­νταν από την ΕΟΚ. Επί­σης, το 2001 και πά­ντο­τε στους κόλ­πους της Ε.Ε. οι με­γά­λες κι­νη­το­ποι­ή­σεις στη Γέ­νο­βα απο­τέ­λε­σαν στόχο μιας με­γά­λης κα­τα­σταλ­τι­κής επί­θε­σης του ιτα­λι­κού αστι­κού κρά­τους.

Οι υπη­ρε­σί­ες και τα όρ­γα­να κρα­τι­κής ασφά­λειας των χωρών της Ε.Ε. σή­με­ρα θε­ω­ρούν ως «τρο­μο­κρα­τι­κές» πο­λι­τι­κο­στρα­τιω­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις με έντο­νη αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή και αντια­με­ρι­κα­νι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα όπως η Χεζ­μπο­λά στο Λί­βα­νο, η Χαμάς στην Πα­λαι­στί­νη, η DHCP στην Τουρ­κία, κουρ­δι­κές μα­χη­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις κ.ά. Είναι προ­φα­νές ότι το κρι­τή­ριο αξιο­λό­γη­σης των ορ­γα­νώ­σε­ων αυτών σαν «τρο­μο­κρα­τι­κών» είναι απο­τέ­λε­σμα αυ­στη­ρά σκό­πι­μης πο­λι­τι­κής αξιο­λό­γη­σης σε σύ­μπνοια με τις πο­λι­τι­κές των ΗΠΑ και του Ισ­ρα­ήλ.

Οι δυ­νά­μεις ασφα­λεί­ας και οι αστυ­νο­μί­ες της Ε.Ε. ή θε­σμοί όπως η Frontex αντι­με­τω­πί­ζουν με τη βία και τον αυ­ταρ­χι­σμό τους αν­θρώ­πους των με­γά­λων με­τα­να­στευ­τι­κών ρευ­μά­των, φθά­νο­ντας συχνά στην κρα­τι­κή δο­λο­φο­νία (όπως στο Φαρ­μα­κο­νή­σι). Η Ευ­ρώ­πη αυτή μοιά­ζει άλ­λο­τε με στρα­τό­πε­δο συ­γκέ­ντρω­σης (όπως αυτά που στή­νο­νται στην Ελ­λά­δα) άλ­λο­τε με φυ­λα­κή και άλ­λο­τε με φρού­ριο.

Πα­ρα­τη­ρού­με, λοι­πόν, ένα γο­νι­δια­κό και δο­μι­κό αντι­δη­μο­κρα­τι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό των ιμπε­ρια­λι­στι­κών και κα­πι­τα­λι­στι­κών χωρών που συ­γκρο­τούν την ΕΟΚ/Ε.Ε. Το στοι­χείο αυτό, το οποίο συν­δέ­ε­ται και με την πο­ρεία προς την αυ­ταρ­χι­κή αστι­κή δη­μο­κρα­τία στη Δύση ήδη από τη δε­κα­ε­τία του 1960, αλλά και με την πο­ρεία προς τον ανοι­χτό κοι­νο­βου­λευ­τι­κό ολο­κλη­ρω­τι­σμό και «εξαί­ρε­ση» τα τε­λευ­ταία χρό­νια, έχει ενι­σχυ­θεί ιστο­ρι­κά και πο­λι­τι­κά μέσα από το με­τα­σχη­μα­τι­σμό της ΕΟΚ σε Ε.Ε. μετά το 1985 και το 1991. Άλ­λω­στε, η ΕΟΚ είχε υπέρ της τις δομές του ευ­ρω­παϊ­κού κοι­νω­νι­κού κρά­τους χάρη στην πάλη των ερ­γα­ζο­μέ­νων στη Δύση αλλά και στην ύπαρ­ξη του αντα­γω­νι­στι­κού πα­ρα­δείγ­μα­τος του «υπαρ­κτού σο­σια­λι­σμού» (Έρικ Χο­μπ­σμπά­ουμ). Αυτό επερ­ρώ­νυε και ενί­σχυε κάπως το φι­λο­ευ­ρω­παϊ­κό επι­χεί­ρη­μα των Ιτα­λών ευ­ρω­κομ­μου­νι­στών υπέρ της ΕΟΚ. Ακόμη όμως και αν αυτό το επι­χεί­ρη­μα είχε κά­ποια βάση ως το 1989, στη συ­νέ­χεια απλώς χρη­σι­μο­ποιού­νταν μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα του πα­ρελ­θό­ντος ώστε να νο­μι­μο­ποι­ή­σει το ζο­φε­ρό παρόν. Συ­νε­πώς, η θέση ότι οι θε­σμοί της Ε.Ε. απο­τε­λούν πεδίο αγώνα με στόχο τον τα­ξι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό τους και με­τα­βαλ­λό­με­νη σχέση δύ­να­μης δεν απο­δει­κνύ­ε­ται ούτε ιστο­ρι­κά αλλά ούτε και με βάση την κρι­τι­κή πο­λι­τι­κή θε­ω­ρία. Αυτό δεν ση­μαί­νει ότι απο­κλεί­ε­ται μια θε­τι­κή έκ­βα­ση της τα­ξι­κής πάλης να απο­τυ­πω­θεί συ­γκυ­ρια­κά σε ένα σχε­τι­κά θε­τι­κό­τε­ρο πλαί­σιο επι­λο­γών όμως αυτή δεν θα είναι η κύρια επι­λο­γή/εκ­δο­χή εντός αυτών των δομών σε στρα­τη­γι­κή κλί­μα­κα. Στην κλί­μα­κα αυτή, η υπάρ­χου­σα εξου­σία θα με­τα­το­πι­σθεί προς μια αυ­ταρ­χι­κό­τε­ρη και αντι­δρα­στι­κό­τε­ρη τα­ξι­κή επι­λο­γή και πι­θα­νόν προς μια άλλη γε­ω­γρα­φι­κή και πο­λι­τι­κο-οι­κο­νο­μι­κή ολό­τη­τα.



Τρί­τος μύθος : H E.E. είναι βα­σι­κός πυ­λώ­νας και επι­τε­λείο αντί­στα­σης των κοι­νω­νιών στο φα­σι­σμό και το να­ζι­σμό.



Παρά τα εγ­χει­ρή­μα­τα ορι­σμέ­νων τε­χνο­κρα­τών της Ε.Ε. να κα­τα­δεί­ξουν τους κιν­δύ­νους από την επέ­κτα­ση του να­ζι­σμού και του φα­σι­σμού σε χώρες όπως η Ελ­λά­δα (βλ. Έκ­θε­ση του Μούζ­νιεκς το 2013, η οποία έθετε εν­δια­φέ­ρο­ντα ζη­τή­μα­τα ως προς την ασυ­λία της Χρυ­σής Αυγής και των ρα­τσι­στι­κών επι­θέ­σε­ων στην Ελ­λά­δα), η βα­σι­κή λο­γι­κή των κρα­τών-με­λών της Ε.Ε. αλλά και των πο­λι­τι­κών που προ­ω­θού­νται στην Ευ­ρώ­πη από την Ε.Ε. και τα ΔΝΤ ενι­σχύ­ει κα­θη­με­ρι­νά την ανά­πτυ­ξη του φα­σι­σμού και της Ακρο­δε­ξιάς στην Ευ­ρώ­πη. Η άνο­δος του συ­ντη­ρη­τι­κού ή και ακρο­δε­ξιού σκέ­λους ή συ­νι­στώ­σας του ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού είναι το άμεσο απο­τέ­λε­σμα της αδυ­να­μί­ας της ευ­ρω­παϊ­κής Αρι­στε­ράς (και ιδίως του ΚΕΑ) να απα­ντή­σει στον κα­θε­στω­τι­κό ευ­ρω­παϊ­σμό και στις ακραία νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες, ιμπε­ρια­λι­στι­κές και κα­πι­τα­λι­στι­κές πο­λι­τι­κές προ­τά­σεις του. Η απο­χώ­ρη­ση της Αρι­στε­ράς από το μα­χη­τι­κό και αγω­νι­στι­κό προ­σκή­νιο και η ωραιο­ποί­η­ση της Ε.Ε. μέσα από πλα­στά κο­σμο­πο­λι­τι­κά και δήθεν «διε­θνι­στι­κά» ιδε­ώ­δη και αξίες, ση­κώ­νει όλο το δυ­να­τό αέρα στα πανιά του δε­ξιού και ακρο­δε­ξιού ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού, την ίδια στιγ­μή που η Αρι­στε­ρά θα έπρε­πε να ηγη­θεί στο ευ­ρω­σκε­πτι­κι­στι­κό ρεύμα και να το με­τα­σχη­μα­τί­σει σε αρι­στε­ρή ρι­ζο­σπα­στι­κή κα­τεύ­θυν­ση.



Επι­πλέ­ον, η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κή της Ε.Ε. στην ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη πάει χέρι - χέρι με τις πιο αντι­δρα­στι­κές και συχνά φα­σι­στι­κές πο­λι­τι­κές στις χώρες αυτές. Ανα­βί­ω­ση των Ές Ές στα βαλ­τι­κά κράτη, ακραί­ος κα­θο­λι­κι­σμός στην Πο­λω­νία, επέ­κτα­ση των δομών του ΝΑΤΟ προς την Ανα­το­λή και συ­μπί­ε­ση του ρώ­σι­κου κα­πι­τα­λι­στι­κού άξονα, ενί­σχυ­ση του φα­σι­σμού στην Ουγ­γα­ρία, τη Ρου­μα­νία, την Ου­κρα­νία (στην τε­λευ­ταία, ανοι­χτά φι­λο­φα­σι­στι­κή «αλ­λα­γή κα­θε­στώ­τος»). Ποια πο­λι­τι­κά φι­λε­λεύ­θε­ρα ή δη­μο­κρα­τι­κά ή πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο κοι­νω­νιο­κε­ντρι­κά στοι­χεία έχει ενι­σχύ­σει η Ε.Ε. στην Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη; Απο­λύ­τως κα­νέ­να, τα ακρι­βώς αντί­θε­τα ιδα­νι­κά και αξίες είναι τα credo των φι­λο-Ε.Ε. και φι­λο­α­με­ρι­κα­νι­κών ηγε­τών στην Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη. Τα ίδια ακρι­βώς συμ­βαί­νουν και στην Ελ­λά­δα, όπου ακόμη και ανοι­χτά πρα­ξι­κο­πή­μα­τα όπως αυτό του Ιου­νί­ου 2013 στην ΕΡΤ έτυ­χαν της επι­δο­κι­μα­σί­ας των ηγε­τών της Ε.Ε. και της ευ­ρω­ζώ­νης ως φι­λι­κά προς τον ανα­γκαίο πε­ριο­ρι­σμό του δη­μό­σιου τομέα και της δη­μο­σιο­ϋ­παλ­λη­λί­ας...