Μετά τις εθνικές εκλογές στη Βρετανία, το κεντρικό πολιτικό τοπίο έδειχνε ζοφερό. Οι Τόρηδες, έπειτα από 5 χρόνια εφαρμογής λιτότητας, είχαν κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία, το UKIP βρισκόταν σε άνοδο, ενώ στο Εργατικό Κόμμα, άνοιγε μια συζήτηση που έλεγε πως ηττήθηκε στην κάλπη επειδή ο Εντ Μίλιμπαντ πήγε πολύ… αριστερά!
Σε αυτό το φόντο, ο Τζέρεμι Κόρμπιν, ένας βετεράνος αριστερός αγωνιστής ανακοίνωνε την υποψηφιότητά του για την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος. Στην αρχή αντιμετωπίστηκε «ρουτινιάρικα», τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά. Λίγους μήνες μετά, όλοι συζητούν για το «φαινόμενο Κόρμπιν», καθώς προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, οι προεκλογικές του ομιλίες προσελκύουν χιλιάδες ανθρώπους (σε πολλές πόλεις είναι οι μεγαλύτερες πολιτικές συγκεντρώσεις εδώ και πάνω από 30 χρόνια).
Αυτό που συνέβη είναι πως η λαϊκή οργή ενάντια στη λιτότητα αναζητά και την πιο μικρή «χαραμάδα» για να βγει στον αφρό. Το λαϊκό ρεύμα που σπρώχνει τον Κόρμπιν δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τον εκλογικό θρίαμβο του SNP στη Σκοτία, από την άνοδο των Podemos ή από την εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ παλιότερα. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική: το SNP δεν θεωρείται «αριστερό» κόμμα, ενώ πολύ περισσότερο η εκλογή ενός αριστερού ανθρώπου στην ηγεσία των εκφυλισμένων Εργατικών δεν είναι η διέξοδος για την οποία θα πάλευε η Αριστερά. Το κοινό σημείο είναι πως, καθώς η κρίση γίνεται παντού εκτός από οικονομική και πολιτική, υπάρχει διάχυτη η αναζήτηση «αριστερής» διεξόδου. Δυστυχώς η βρετανική Αριστερά δεν μπόρεσε όλα τα προηγούμενα χρόνια να χτίσει μια δύναμη ικανή να αποτελέσει τον πόλο έλξης του ριζοσπαστισμού, κι έτσι ο τελευταίος στρέφεται στη λύση της εναλλαγής ηγεσίας στο Εργατικό Κόμμα.
Αυτό που συμβαίνει στην Αγγλία δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Δεν πρόκειται για μια ακόμα ρουτινιάρικη προσπάθεια τμήματος των συνδικάτων ή του κόμματος να «επαναδιεκδικήσει τους Εργατικούς». Εξελίσσεται μια «εισβολή των μαζών» με δεκάδες χιλιάδες –κυρίως νεολαίους ακτιβιστές– να γράφονται ως «υποστηρικτές» ή μέλη για να εκλέξουν τον Κόρμπιν (προκαλώντας στη δεξιά πτέρυγα υστερίες για «υφαρπαγή του κόμματος από τους μαρξιστές» και εκκλήσεις να «μπει φρένο στην άλωση του κόμματος»).
Όπως λένε εύστοχα οι υποστηρικτές του, «οι συνυποψήφιοι σπαταλούν περισσότερο χρόνο για να επιτίθενται στον Κόρμπιν παρά στους Τόρηδες». Πράγματι όλος ο «μπλερισμός» (και ο ίδιος ο Μπλερ) έχει κηρύξει πόλεμο στον αριστερό μεταρρυθμισμό που εκφράζει ο Κόρμπιν. Σύσσωμος ο αστικός Τύπος του επιτίθεται: πιο «εκλεπτυσμένα» η κεντροαριστερή «Γκάρντιαν», με όρους καρικατούρας Ψυχρού Πολέμου οι άλλες αστικές εφημερίδες (με λύσσα και γελοιότητα που θυμίζει μέρες 2012 στην Ελλάδα).
Η σημασία όσων γίνονται, αφορά την πολιτική συζήτηση στη Βρετανία, που μετατοπίστηκε αποφασιστικά προς τα αριστερά, για πρώτη φορά ίσως μετά την επικράτηση του θατσερισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι γκρεμίστηκε ο διαχρονικός μύθος που λέει ότι «δεν πρέπει να είσαι αριστερός για να κερδίσεις εκλογές»: Η αρχική αντίδραση των Τόρηδων, συμβατή με αυτό το δόγμα –«να βγει ο Κόρμπιν για να έχουμε εύκολο αντίπαλο»– έδωσε γρήγορα τη θέση της στον πανικό για το «τι θα σημαίνει μια νίκη του Κόρμπιν για το πολιτικό τοπίο στη Βρετανία». Ο Μπλερ υποχρεώθηκε να ομολογήσει ότι μπορείς να κερδίσεις τις εκλογές ως αριστερός, αλλά δήλωσε ειλικρινώς ότι «προτιμά να τις χάσει, παρά να υιοθετήσει μια τέτοια ατζέντα».
Αυτή είναι η σημασία του «φαινομένου Κόρμπιν» και η ευκαιρία για την εκτός Εργατικών, Αριστερά. Όπως εξηγούσε ο βετεράνος της επαναστατικής Αριστεράς Πατ Στακ πρόσφατα, δεν συγκρίνεται με την άνοδο του Τόνι Μπεν παλιότερα: Τότε υποχωρούσε το κύμα του ’68 και οι αγωνιστές στρέφονταν στον «μεταρρυθμιστικό δρόμο» και την ασφάλεια των Εργατικών. Σήμερα, η πορεία είναι αντίστροφη: έπειτα από χρόνια υποχώρησης και ήττας, οι αγωνιστές στρέφονται στη μαζική αριστερή πολιτική, και αυτό είναι το καλύτερο έδαφος να ξανανοίξει και η παλιά συζήτηση για το αν είναι αποτελεσματικός ο «μεταρρυθμιστικός δρόμος» και οι Εργατικοί.
Στο ίδιο το Εργατικό Κόμμα, δεν υπάρχει περίπτωση «επιστροφής στις ρίζες». Ο Κόρμπιν, αν νικήσει, θα βρεθεί απέναντι στη συντριπτική πλειοψηφία της Κ.Ο., απέναντι στον κομματικό μηχανισμό, τους «βαρόνους», τη «σκιώδη κυβέρνηση» κ.ο.κ. που ήδη εκτοξεύουν απειλές για «πραξικόπημα» ή «ανταρσία» αν επικρατήσει ο «τρελός αριστερός». Ή θα υποταχθεί σε αυτό το τέρας, ή θα ανατραπεί από αυτό το τέρας, ή θα καταλήξουν όλα σε διάσπαση. Αντιστρέφοντας μια ρήση που χρησιμοποιούσαμε για τον ΣΥΡΙΖΑ, «το Εργατικό Κόμμα δεν γίνεται να μετατραπεί ειρηνικά σε κόμμα αντιλιτότητας»…
Σε αυτό το φόντο, ο Τζέρεμι Κόρμπιν, ένας βετεράνος αριστερός αγωνιστής ανακοίνωνε την υποψηφιότητά του για την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος. Στην αρχή αντιμετωπίστηκε «ρουτινιάρικα», τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά. Λίγους μήνες μετά, όλοι συζητούν για το «φαινόμενο Κόρμπιν», καθώς προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, οι προεκλογικές του ομιλίες προσελκύουν χιλιάδες ανθρώπους (σε πολλές πόλεις είναι οι μεγαλύτερες πολιτικές συγκεντρώσεις εδώ και πάνω από 30 χρόνια).
Αυτό που συνέβη είναι πως η λαϊκή οργή ενάντια στη λιτότητα αναζητά και την πιο μικρή «χαραμάδα» για να βγει στον αφρό. Το λαϊκό ρεύμα που σπρώχνει τον Κόρμπιν δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τον εκλογικό θρίαμβο του SNP στη Σκοτία, από την άνοδο των Podemos ή από την εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ παλιότερα. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική: το SNP δεν θεωρείται «αριστερό» κόμμα, ενώ πολύ περισσότερο η εκλογή ενός αριστερού ανθρώπου στην ηγεσία των εκφυλισμένων Εργατικών δεν είναι η διέξοδος για την οποία θα πάλευε η Αριστερά. Το κοινό σημείο είναι πως, καθώς η κρίση γίνεται παντού εκτός από οικονομική και πολιτική, υπάρχει διάχυτη η αναζήτηση «αριστερής» διεξόδου. Δυστυχώς η βρετανική Αριστερά δεν μπόρεσε όλα τα προηγούμενα χρόνια να χτίσει μια δύναμη ικανή να αποτελέσει τον πόλο έλξης του ριζοσπαστισμού, κι έτσι ο τελευταίος στρέφεται στη λύση της εναλλαγής ηγεσίας στο Εργατικό Κόμμα.
Αυτό που συμβαίνει στην Αγγλία δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Δεν πρόκειται για μια ακόμα ρουτινιάρικη προσπάθεια τμήματος των συνδικάτων ή του κόμματος να «επαναδιεκδικήσει τους Εργατικούς». Εξελίσσεται μια «εισβολή των μαζών» με δεκάδες χιλιάδες –κυρίως νεολαίους ακτιβιστές– να γράφονται ως «υποστηρικτές» ή μέλη για να εκλέξουν τον Κόρμπιν (προκαλώντας στη δεξιά πτέρυγα υστερίες για «υφαρπαγή του κόμματος από τους μαρξιστές» και εκκλήσεις να «μπει φρένο στην άλωση του κόμματος»).
Όπως λένε εύστοχα οι υποστηρικτές του, «οι συνυποψήφιοι σπαταλούν περισσότερο χρόνο για να επιτίθενται στον Κόρμπιν παρά στους Τόρηδες». Πράγματι όλος ο «μπλερισμός» (και ο ίδιος ο Μπλερ) έχει κηρύξει πόλεμο στον αριστερό μεταρρυθμισμό που εκφράζει ο Κόρμπιν. Σύσσωμος ο αστικός Τύπος του επιτίθεται: πιο «εκλεπτυσμένα» η κεντροαριστερή «Γκάρντιαν», με όρους καρικατούρας Ψυχρού Πολέμου οι άλλες αστικές εφημερίδες (με λύσσα και γελοιότητα που θυμίζει μέρες 2012 στην Ελλάδα).
Η σημασία όσων γίνονται, αφορά την πολιτική συζήτηση στη Βρετανία, που μετατοπίστηκε αποφασιστικά προς τα αριστερά, για πρώτη φορά ίσως μετά την επικράτηση του θατσερισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι γκρεμίστηκε ο διαχρονικός μύθος που λέει ότι «δεν πρέπει να είσαι αριστερός για να κερδίσεις εκλογές»: Η αρχική αντίδραση των Τόρηδων, συμβατή με αυτό το δόγμα –«να βγει ο Κόρμπιν για να έχουμε εύκολο αντίπαλο»– έδωσε γρήγορα τη θέση της στον πανικό για το «τι θα σημαίνει μια νίκη του Κόρμπιν για το πολιτικό τοπίο στη Βρετανία». Ο Μπλερ υποχρεώθηκε να ομολογήσει ότι μπορείς να κερδίσεις τις εκλογές ως αριστερός, αλλά δήλωσε ειλικρινώς ότι «προτιμά να τις χάσει, παρά να υιοθετήσει μια τέτοια ατζέντα».
Αυτή είναι η σημασία του «φαινομένου Κόρμπιν» και η ευκαιρία για την εκτός Εργατικών, Αριστερά. Όπως εξηγούσε ο βετεράνος της επαναστατικής Αριστεράς Πατ Στακ πρόσφατα, δεν συγκρίνεται με την άνοδο του Τόνι Μπεν παλιότερα: Τότε υποχωρούσε το κύμα του ’68 και οι αγωνιστές στρέφονταν στον «μεταρρυθμιστικό δρόμο» και την ασφάλεια των Εργατικών. Σήμερα, η πορεία είναι αντίστροφη: έπειτα από χρόνια υποχώρησης και ήττας, οι αγωνιστές στρέφονται στη μαζική αριστερή πολιτική, και αυτό είναι το καλύτερο έδαφος να ξανανοίξει και η παλιά συζήτηση για το αν είναι αποτελεσματικός ο «μεταρρυθμιστικός δρόμος» και οι Εργατικοί.
Στο ίδιο το Εργατικό Κόμμα, δεν υπάρχει περίπτωση «επιστροφής στις ρίζες». Ο Κόρμπιν, αν νικήσει, θα βρεθεί απέναντι στη συντριπτική πλειοψηφία της Κ.Ο., απέναντι στον κομματικό μηχανισμό, τους «βαρόνους», τη «σκιώδη κυβέρνηση» κ.ο.κ. που ήδη εκτοξεύουν απειλές για «πραξικόπημα» ή «ανταρσία» αν επικρατήσει ο «τρελός αριστερός». Ή θα υποταχθεί σε αυτό το τέρας, ή θα ανατραπεί από αυτό το τέρας, ή θα καταλήξουν όλα σε διάσπαση. Αντιστρέφοντας μια ρήση που χρησιμοποιούσαμε για τον ΣΥΡΙΖΑ, «το Εργατικό Κόμμα δεν γίνεται να μετατραπεί ειρηνικά σε κόμμα αντιλιτότητας»…