Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, παρότι έγραψε και βιβλία «ενήλικης λογοτεχνίας», έγινε διάσημος για το στοχαστικά τρυφερό παραμύθι του Ο μικρός πρίγκηπας.Για ένα κείμενο, δηλαδή, που εκτυλίσσεται «μεταξύ ουρανού και Γης»: όπως και τα περισσότερα πεζά κείμενά του, η διάθεση των οποίων πηγάζει από την ατμόσφαιρα των εναέριων πτήσεων του πιλότου-συγγραφέα.
Γιατί ο γάλλος αυτός ευγενής έτρεφε αληθινό πάθος για τα αεροπλάνα από νεαρή ηλικία, με αποτέλεσμα οι αιθέρες να γίνουν το σκηνικό μέσα στο οποίο κατανάλωνε μεγάλο μέρος του χρόνου του και εμπνεόταν.
Οι δύο επιστολές που ακολουθούν, ταχυδρομημένες εν καιρώ πολέμου σε στενό του φίλο, χωρίς να έχουν ιδιαίτερο λογοτεχνικό ενδιαφέρον, προδίδουν ωστόσο μια ιδιοσυγκρασία ευαίσθητη και, κυρίως, μια προσωπικότητα προσδεμένη στη ζωή και στις μικρές απολαύσεις.
Εύλογο είναι, θα πείτε, για κάποιον εμπόλεμο, που αποζητά τις «ειρηνικές στιγμές» ως αντίδοτο στη φρίκη της μάχης. Αν και ο ντε Σεντ Εξιπερί πάντα φλέρταρε, σε βαθμό πρόκλησης με το θάνατο σε διάφορες φάσεις του βίου του (κάποτε, μάλιστα, είχε τραυματισθεί βαρύτατα αλλά μετά την αποθεραπεία του συνέχισε να πετά).
Όπως και να είχαν τα πράγματα, οι επιστολές αυτές προσφέρουν, αν μη τι άλλο, τις μικρές τους ψηφίδες μαρτυρίας για τη ζωή ενός ποιητικού συγγραφέα, που είδε τη Γη εκλεπτυσμένη, ως άστρο.
T. Γ.
Ο φίλος μου, ο μικρός πρίγκιπας
του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ
(Στις 19 Αυγούστου 1944, ο Λεόν Βερθ, ο άνθρωπος στον οποίο είναι αφιερωμένος ο Μικρός πρίγκιπας, σημειώνει στο ημερολόγιο του: «Έντεκα το βράδυ. Ακούω αφηρημένα ραδιόφωνο… Ξαφνικά: «Ο γάλλος πιλότος Σαιντ-Εξυπερύ, μέλος ομάδας αντιστασιακών, θεωρείται αγνοούμενος μετά από μια επιχείρησης πάνω από τη Γαλλία». Τα ιστορικά γεγονότα, μου είναι αδιάφορα. Βλέπω την πτώση ενός αεροπλάνου που…φλέγεται. Βλέπω το πρόσωπο του. Σκέφτομαι όλες τις ώρες της φιλίας μας (…) τη ζωή μας που είχε μια γεύση τελειότητας».
Ακολουθούν δύο ανέκδοτες επιστολές του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ στον Βερθ οι οποίες προδίδουν μία τρυφερότατη και παθιασμένη φιλία).
Αγαπητέ Λεόν Βερθ το άρθρο του Πολλές1με αποσυντονίζει και με λυπεί. Θα ήθελα να του πείτε ότι δεν είμαι αυτός ο μπάσταρδος που προκύπτει από το κομμάτι του! Ακολουθούν δυο λόγια για τον Κορνί,2θα ήθελα να του τα μεταφέρετε, εάν δεν το θεωρείτε τόσο κουτό. Μετακινούμεθαε! Μόνο το χιόνι μας κρατάει ακόμα εδώ, διότι δεν μπορούμε να απογειωθούμε. Έτσι, όταν θα έρθετε να με επισκεφτείτε κάπου αλλού, δεν θα ξαναβρείτε ούτε την ίδια καντίνα, ούτε το υπέροχο αρχιεπισκοπικό μου δωμάτιο.Κάποια άλλη χωριάτισσα θα μου ανάβει τη φωτιά, θα συναντήσω άλλες χήνες, στην αυλή. Και είναι λυπηρό. Είχα μόλις αρχίσει να τις εξημερώνω. Και μου άρεσαν πολύ το τζάκι μου, το πάπλωμα μου, τα κόκκινα πλακάκια μου .Έτσι όλο το σμήνος έχει αρρωστήσει. Το οφείλουμε στην επίθεση (;) του Βελγίου. Πρέπει λοιπόν να πάμε αλλού να αποικίσουμε άλλους ιθαγενείς, να εξημερώσουμε άλλες χήνες, πετώντας πάνω από έναν άλλο τομέα. (Φυσικά η διεύθυνση παραμένει η ίδια). Όλα είναι λίγο παράξενα Λεόν Βερθ, και λίγο μελαγχολικά. Όλα όσα αφορούν αυτόν το πόλεμο είναι λίγο παράξενα και μελαγχολικά. Εις το επανιδείν, Λεόν Βερθ, με πολλή αγάπη, Τόνιο.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Θα ήθελα να ξέρετε κάτι που στην πραγματικότητα ξέρετε πολύ καλά! Σας έχω τεράστια ανάγκη, διότι πρώτα από όλα είσθε, μεταξύ των φίλων μου, εκείνος τον οποίο αγαπώ περισσότερο – και επίσης διότι είστε η ηθική μου.
Νομίζω ότι καταλαβαίνω τα πράγματα λίγο όπως εσείς, και με διδάσκετε καλά. Έχω την ανάμνηση μακρών διαφωνιών μαζί σας. Δεν μεροληπτώ: σας δίνω σχεδόν πάντα δίκιο, Όμως, Λεόν Βερθ, μου αρέσει επίσης όταν πίνουμε μαζί ένα Περνό στις όχθες του Σαόν,3δαγκώνοντας ένα σαλάμι με χωριάτικο ψωμί. Δεν ξέρω γιατί εκείνη η στιγμή μου αφήνει μια γεύση πληρότητας τόσο τέλεια – αλλά δεν χρειάζεται να το υπενθυμίζω διότι εσείς το γνωρίζετε καλύτερα από μένα. Ήμουν πολύ ευχαριστημένος, και θα ήθελα να το επαναλάβω. Η ειρήνη δεν είναι κάτι το αφηρημένο. Δεν είναι το τέλος του κινδύνου ή του κρύου. Για μένα δεν έχουν σημασία και τα δύο, δεν φοβάμαι ούτε τον κίνδυνο, ούτε το κρύο αλλά και είμαι υπερήφανος για τον εαυτό μου που μπόρεσα να φτάσω, στο Ορκόντε4στο τζάκι μου(…). Αλλά η ειρήνη σημαίνει ότι το να δαγκώνεις ένα σαλάμι με χωριάτικο ψωμί στις όχθες του Σαόν με την παρέα του Λεόν Βερθ, έχει ένα νόημα. Με στενοχωρεί το γεγονός ότι το σαλάμι δεν έχει πλέον γεύση. Ελάτε να με επισκεφτείτε – αλλά δεν θα μείνουμε στη μονάδα γιατί εκεί είναι όχι απλώς μελαγχολικά αλλά καταθλιπτικά. Θα πάμε να περάσουμε τη μέρα μας στη Ρέμς. Θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε κάποιο καλό μπιστρό. Και στη συνέχεια θα δώσουμε ραντεβού στον Ντελάνζ5, ο οποίος θα φέρει την Κονσύ6και τη Σουζάν7. Σας προσκαλώ όλους σε ένα μεγάλο φαγοπότι – ελάτε σύντομα για να με κάνετε ευτυχισμένο. Πρέπει να βιαστείτε, διότι εάν μετακινηθώ στην (μονάδα) 1/52 θα είμαι πολύ μακριά από το Παρίσι.
Απόδοση για το «Δ»: Φανή Μουρίκη
* Ο Αντουάν-Ζαν Μπατίστ-Μαρί Ροζέ ντε Σαιντ-Εξυπερύ (1900-1944) ήταν γάλλος αριστοκράτης, πεζογράφος, ποιητής και ένας από τους σκαπανείς της πολεμικής αεροπλοϊας. Σημαντικότερο έργο του το «παραμύθι για μεγάλους»Ο Μικρός Πρίγκηπας (1943) που είχε εικονογραφήσει ο ίδιος και εκδόθηκε μετά το θάνατο του συγγραφέα, όπως και η αλληλογραφία του.
* Ο Λεόν Βερθ (1878-1955) ήταν γάλλος συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας, εβραϊκής καταγωγής. Στενός φίλος του Οκτάβ Μιραμπό και του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ.
1Ο Ανρί Πολλές (1909-1994) ήταν ποιητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος.
2Ο Πολ Κορνί (1881-1944) ήταν αεροπόρος και εφευρέτης.
3Ποτάμι στην Ανατολική Γαλλία.
4Χωριό στην περιοχή των Αρδενών.
5Ο Ρενέ Ντελάνζ ήταν συγγραφέας και έγραψε μια βιογραφία του Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί.
6Η Κονσουέλο Σουνσέν κάμισα ντε Σεντ Εξιπερί (1901-1979), σύζυγος του συγγραφέα, γαλλικής καταγωγής από το Σαλβαδόρ, ήταν συγγραφέας και καλλιτέχνης.
7Η Σουζάν Βερθ ήταν σύζυγος του Λεόν Βερθ και έγινε γνωστή από τη συμμετοχή της στη γαλλική αντίσταση εναντίον των Γερμανών.