Συνέντευξη με τον Ρουμάνο οικοδόμο Μπόγκνταν Ντρόμα*
Ο Μπόγκνταν Ντρόμα δούλεψε στο Βερολίνο για τρεις μήνες , από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο του 2014, στην ανέγερση του πασίγνωστου Μολ του Βερολίνου. Καθώς έμεινε επί εβδομάδες απλήρωτος και υφίστατο ποικίλες μορφές κακομεταχείρισης, διαμαρτυρόταν μαζί με άλλους εργάτες καθημερινά από τον Νοέμβριο του 2014 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2015, μια διαμαρτυρία που έκανε γνωστό το κτίριο ως το Μολ της Ντροπής. Η περίπτωση των εργατών αυτού του έργου δεν είναι μεμονωμένο γεγονός. Η συνέντευξη αφορά την εργασία Ευρωπαίων μεταναστών σε χώρες της ΕΕ που υποτίθεται ότι είναι “υπεράνω υποψίας” και τηρούν τουλάχιστον τα τυπικά όσον αφορά τη μισθωτή εργασία. Δείχνει επίσης πολύ παραστατικά πόσο σαθρό είναι το επιχείρημα ότι όντας στην ΕΕ μπορούν όσοι αναζητούν δουλειά να βρουν μια αξιοπρεπώς αμειβόμενη εργασία σε άλλες χώρες της ένωσης και αποκαλύπτει ότι η “ευρωπαϊκή παγκοσμιότητα” --η οποία έλκει, καθώς λέγεται, τους νέους-- είναι απλώς μύθος όσον αφορά τα εργασιακά, μισθολογικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολλών. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ, στις αρχές του τρέχοντος έτους, που κατέληξαν στο να δοθεί στη Βρετανία, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα να μην πληρώνει προνοιακά επιδόματα σε μετανάστες εργαζόμενους από άλλες χώρες της ΕΕ, υπογραμμίζουν όλα τα παραπάνω. Η συνέντευξη αποτελεί επίσης μια έντονη προειδοποίηση για τη μοίρα εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που αναζητούν καταφύγιο στη Γερμανία και γενικότερα στη Βόρεια Ευρώπη.
Και στα ελληνικά ΜΜΕ, πολύ σποραδικά , έχουν εμφανιστεί ρεπορτάζ για τις άθλιες συνθήκες που αντιμετωπίζουν Έλληνες άνεργοι οι οποίοι μεταναστεύουν στις άλλες χώρες της ΕΕ , αλλά γενικά δεν υπάρχουν εκτενείς αναφορές στον Τύπο, πολλώ δε μάλλον στοιχεία από τις υπηρεσίες του ελληνικού κράτους. Κάτι σαν συνωμοσία σιωπής. Ποια είναι η μοίρα των 224.000 νέων κατά το πλείστον ανθρώπων που έχουν μεταναστεύσει από το 2010;
Ερ:Θα μπορούσες κατ'αρχάς να μας πεις πώς κατέληξες να δουλεύεις στη Γερμανία;
Απ: Έφυγα για τη Γερμανία από την Αγγλία για να δουλέψω στην ανέγερση του Μολ του Βερολίνου. Μας είχαν διαβεβαιώσει ότι θα δουλεύαμε με σύμβαση εργασίας και ότι θα μας παρείχαν κατάλυμα, αλλά δεν υλοποιήθηκαν όλες οι υποσχέσεις: απλώς μας προσέλαβαν στη δουλειά. Δεν υπογράψαμε σύμβαση εργασίας, ούτε μας έδωσαν κατάλυμα. Στην αρχή έπρεπε να κοιμόμαστε ακόμη και στους δρόμους, ενώ το κατάλυμα που μας βρήκαν αργότερα ήταν υπερβολικά ακριβό. Αρχικά, από βδομάδα σε βδομάδα μας υπόσχονταν ότι θα υπογράψουμε σύμβαση εργασίας, αλλά στη συνέχεια έβρισκαν ένα εκατομμύριο δικαιολογίες για να μην υπογραφεί: ο λογιστής δεν ήταν εκεί, η κυρία που είχε την ευθύνη των συμβάσεων δεν είχε χρόνο κ.λπ. Τελικά καταλάβαμε ότι δεν επρόκειτο να υπογράψουμε σύμβαση εργασίας.
Πώς καταλήγουν οι μετανάστες εργάτες σε μια τέτοια επισφαλή κατάσταση; Νομίζεις ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί;
Τα σύνορα που άνοιξαν για εμάς προς τη Δύση της Ευρώπης είναι θολά και αμφίβολα ,και πρέπει να δουλέψεις σαν σκλάβος, μαύρα, χωρίς δικαιώματα, προκειμένου να βγάλεις ελάχιστα χρήματα. Δεν υπάρχει κανείς για να μας προστατέψει όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Οι πύλες της Ρουμανίας είναι ορθάνοιχτες για την Ευρώπη, αλλά η Ευρώπη για τους Ρουμάνους είναι μια ζώνη σύγχρονης σκλαβιάς και πηγαίνουμε εκεί , πρόθυμα, σαν πρόβατα επί σφαγή. Δεν μας βάζει κανείς το πιστόλι στον κρόταφο για να δουλέψουμε στο εξωτερικό , απλά μας λένε ότι ο μισθός εκεί είναι περίπου 1.500 ευρώ και όταν κανείς ακούει για “μισθό 1.500 ευρώ” θα πήγαινε να δουλέψει οπουδήποτε, ακόμη και στην Κίνα, ακόμη και στην άκρη του κόσμου. Οι ρουμάνικες αρχές δεν μας πληροφορούν για το τι πρέπει να κάνουμε πριν ή όταν φτάνουμε εκεί. Υπάρχουν ελάχιστες περιπτώσεις Ρουμάνων που ζουν καλά δουλεύοντας στο εξωτερικό.
Πιστεύεις ότι οι ρουμάνικες ή οι γερμανικές αρχές γνωρίζουν τι συμβαίνει; Θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση, αν πληροφορούσαν τους πολίτες τους;
Κατά τη γνώμη μου, στο επίπεδο της ευρωπαϊκής διοίκησης, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πλήρη επίγνωση ποια θα είναι η κατάσταση των εργαζόμενων από άλλες χώρες πριν καν “ανοίξουν οι πύλες”. Γνωρίζουν με ποιους ανθρώπους έχουν να κάνουν οι εργαζόμενοι, όπως γνωρίζει ο καθένας τι γίνεται στην αυλή του. Για παράδειγμα, όταν έχεις σκύλο που του αρέσει να φεύγει, συνήθως τον δένεις, γιατί αν τον αφήσεις ελεύθερο μπορεί να τον χτυπήσει αυτοκίνητο ή μπορεί να του συμβεί κάποιο άλλο κακό. Εννοώ ότι μπορείς να προβλέψεις τι θα συμβεί, αλλά όταν έχεις μπουχτίσει από το σκύλο, έχεις μπουχτίσει να τον ταΐζεις, όταν θέλεις να απαλλαγείς απ'αυτόν, τον αμολάς. Δεν ανοίγεις διάπλατα την πόρτα για να φύγει, αλλά ξέρεις ότι υπάρχει ένα μικρό άνοιγμα από το οποίο θα βγει. Έτσι ακριβώς δημιούργησαν αυτό το άνοιγμα, μια μικρή δίοδο προς την Ευρώπη και τις φήμες ότι θα αμείβεσαι με 1.500-2.000 ευρώ συν κατάλυμα και τροφή. Είναι μια μικρή τρύπα στο φράκτη από την οποία ο σκύλος βλέπει ένα μεγάλο κόκαλο, αλλά όταν βγαίνει τον παρασέρνει το αυτοκίνητο που περνά. Αυτό έχουν κάνει οι εγχώριες αρχές, αυτό έχουν κάνει οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γνωρίζουν τι θα γίνει μ'εμάς όταν φύγουμε από τη χώρα μας, αλλά ενοχλούνται γιατί οφείλουν να μας ταΐζουν και να να μας φροντίζουν, έτσι λένε, ασ'τους να φύγουν. Οι Ρουμάνοι εργάτες είναι σαν μεγάλοι σκύλοι που πάνε στην Ευρώπη για ένα κόκαλο και το αυτοκίνητο που τους πατάει είναι η ξένη εταιρεία που τους κοροϊδεύει. Συμπερασματικά, με βάση την εμπειρία μου και αυτή των συναδέλφων μου που δουλεύουν στο εξωτερικό, έχουν τις πόρτες ορθάνοιχτες προς τη σκλαβιά και μόνο λίγοι είναι οι πολύ τυχεροί -- έχουν μια καλοπληρωμένη δουλειά και ζουν αξιοπρεπώς. Αλλά αυτό δεν το γνωρίζει κανείς πριν φύγει, επειδή δεν το αναφέρουν τα ΜΜΕ: μόνο πολύ σπάνια τα ΜΜΕ δείχνουν τους Ρουμάνους που περνούν πολύ δύσκολα στις άλλες χώρες της ΕΕ. Μας λένε ψέματα, μας λένε ότι είναι εύκολο να βγάλουμε χιλιάδες ευρώ και μ'αυτό τον τρόπο το κράτος μεταφέρει τις ευθύνες του στους πολίτες. Είναι προς το συμφέρον του ρουμάνικου κράτους το ότι εργάτες σαν κι εμένα συνεχίζουν να φεύγουν από τη χώρα. Έφυγα για να μαζέψω κάποια χρήματα και να επιστρέψω στη Ρουμανία και να τα καταφέρω μ'αυτά τα χρήματα εδώ.
Υπάρχει η αντίληψη ότι οι δυτικές χώρες, ιδίως η Γερμανία, αντιπροσωπεύουν μοντέλα ορθότητας και σεβασμού. Πιστεύεις ότι αληθεύει αυτό ή είναι απλώς μια βιτρίνα που αποσκοπεί να διατηρήσει τη μετα-αποικιακή ψευδαίσθηση μιας αναπτυγμένης Δύσης;
Υπάρχει η άποψη ότι η Γερμανία είναι πολύ αναπτυγμένη και πολιτισμένη, αλλά όταν φτάνεις εκεί ως ξένος, ως φτωχός εργάτης, ανακαλύπτεις ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι, διότι υπάρχουν πολλά που κρύβονται πίσω από αυτό το παραπέτασμα ανάπτυξης και πολιτισμού. Πώς είναι δυνατόν να ανεβάζουμε βίντεο στο διαδίκτυο, να μιλάμε στην τηλεόραση, να μας βάζουν εφημερίδες, να τους λέμε ότι δουλεύουμε χωρίς καμιά εξασφάλιση, δεν πληρωνόμαστε, μας αρνούνται την υπογραφή συμβάσεων εργασίας και κανείς να μην παίρνει θέση; Εννοώ, πώς είναι δυνατόν να τους λένε κατάμουτρα ότι αυτό το μολ χτίζεται με μαύρη εργασία και καμιά κρατική υπηρεσία να μην κάνει τίποτα; Δεν είναι καθαρό ότι κι αυτοί –οι κρατικές αρχές-- είναι ανακατεμένοι σ'αυτό, ότι υπάρχουν κάποια συμφέροντα που θέλουν να προστατεύσουν; Ήμαστε εκεί επί τρεις μήνες και διαμαρτυρόμαστε, πήγαμε στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τελωνείων και κάναμε αγωγή, πήγαμε στην αστυνομία, κάναμε ότι περνούσε από το χέρι μας, αλλά κανείς δεν σκέφτηκε να ερευνήσει τις πρακτικές των εταιρειών, κανείς δεν έκανε ερωτήσεις. Είναι σαφές ότι η γερμανική κυβέρνηση επωφελείται από τη μαύρη, αδήλωτη εργασία, αλλιώς θα έδινε μεγαλύτερη προσοχή στη μοίρα των μεταναστών εργατών που έρχονται για να αναπτύξουν τη χώρα της. Είναι σαφώς υπέρ του συμφέροντός της να δουλεύουν οι άνθρωποι απλήρωτοι και να φεύγουν. Μ'αυτό τον τρόπο έχει ένα εμπορικό κέντρο, έχει διαμερίσματα, κτίρια, λεωφόρους, δρόμους, μια ανάπτυξη χωρίς εργασιακό κόστος και αυτό την εξυπηρετεί. Αυτό δεν είναι ηθικό, θα έπρεπε να μην επιτρέπεται. Όμως, είναι προς το συμφέρον τους αυτός ο τύπος εκμεταλλευτικής, μαύρης εργασίας και τον διευκολύνουν όσο περισσότερο μπορούν. Επίσης διαδίδουν το μύθο ότι τα πράγματα είναι καλά και οι μισθοί μεγάλοι. Οι ανοιχτές θύρες τους εξυπηρετούν, τους εξυπηρετεί να έρχονται φτωχοί εργάτες από την Ανατολική Ευρώπη , να δουλεύουν και να φεύγουν. Αλλά ταυτόχρονα κάνουν τα πράγματα πολύ δύσκολα για εμάς: εάν είχαμε τη δυνατότητα νόμιμης αξίωσης απέναντι στις εταιρείες, δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν τόσο εύκολα. Όσο, όμως, η θέση μας είναι επισφαλής, αυτό ο κύκλος απλήρωτης ή πολύ χαμηλά αμειβόμενης εργασίας μπορεί να συνεχίζεται.
Πιστεύεις λοιπόν ότι οι δυτικές κυβερνήσεις είναι αναμεμειγμένες σ'αυτές τις καταστάσεις και θέλουν να διευκολύνουν τον κύκλο εκμετάλλευσης;
Μια κυβέρνηση έχει τη δύναμη να βοηθήσει τους μετανάστες να αποκτήσουν καθεστώς νομιμότητας. Δεν το κάνουν αυτό οι κυβερνήσεις επειδή έχουν συμφέρον να δουλεύουν οι άνθρωποι όσο το δυνατόν περισσότερο στη χώρα τους έναντι πολύ μικρής αμοιβής ή χωρίς να πληρώνονται, να αναπτύσσεται η χώρα τους, ενώ οι φτωχές χώρες παραμένουν φτωχές ή, αν είναι δυνατόν, πιο φτωχές από ό,τι ήταν πριν. Με αυτό τον τρόπο, οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών θα έχουν πάντα στη διάθεσή τους όλο και φθηνότερο εργατικό δυναμικό από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και θα δανείζουν χρήματα σ'αυτές τις χώρες -- διότι εφόσον βυθίζονται στη φτώχεια, αυτομάτως θα χρειάζονται περισσότερα χρήματα. Όσο οι φτωχές χώρες θα χρειάζονται περισσότερα δανεικά χρήματα , η Δυτική Ευρώπη θα τις βοηθά “πονόψυχα”, και θα μαζεύει όλο και περισσότερο χρήμα στη συνέχεια ως αποτέλεσμα των πολλαπλών τόκων. Να πώς πάει το πράγμα: “Έχετε δυσκολίες, μπορούμε να σας βοηθήσουμε, όπως θα έκανε ένας συγγενής. Να ένα δάνειο 20ετίας, με επιτόκιο “χ” , που δεν θα μπορείτε να το αποπληρώσετε. Έξοχα, εάν δεν μπορείτε να το αποπληρώσετε, θα χρειαστεί να ιδιωτικοποιήσετε το τάδε ή το δείνα δημόσιο περιουσιακό στοιχείο και θα πρέπει να αγοράζετε από εμάς, δεν θα είναι κάτι σπουδαίο; Και τα προϊόντα μας θα είναι πολύ ακριβά, δεν είναι έξοχο; Θα αναπτυσσόμαστε μαζί, σαν αδέλφια [–η “ευρωπαϊκή οικογένεια” --] εκτός από μια λεπτομέρεια: θα είσαστε σκλάβοι μας. Δεν θα σας το λέμε, όμως, κατάμουτρα, θα σας οδηγούμε εντέχνως σε μια κατάσταση δουλείας”. Παράλληλα, αυτός ο κύκλος εξυπηρετεί και τις ανατολικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις, μεταξύ αυτών και τη ρουμάνικη, που μπορούν να νίπτουν τας χείρας τους απέναντι στους πολίτες τους. Τώρα, έχετε τη δυνατότητα να δουλεύετε στη Δύση, το κράτος απαλλάσσεται από το καθήκον να εξασφαλίζει αξιοπρεπές επίπεδο ζωής για όλους. Η ευθύνη γίνεται ατομική: εάν θέλεις χρήματα, εάν θέλεις να κερδίζεις τα προς το ζην, πήγαινε να δουλέψεις στη Δύση. Εάν δεν θέλεις, σημαίνει ότι είσαι τεμπέλης, και έτσι, γιατί το ρουμάνικο κράτος θα έπρεπε να σε βοηθά;
Τι θα ήθελες να γνωρίζεις πριν κάνεις το βήμα να φύγεις για δουλειά στο εξωτερικό; Πιστεύεις ότι αυτή η εμπειρία θα μπορούσε να αποφευχθεί, εάν ήσουν καλύτερα ενημερωμένος;
Θα επιθυμούσα να γνωρίζω ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μείνω απλήρωτος δουλεύοντας σε μια άλλη χώρα και να ξέρω ότι τα δικαιώματά μου εκεί είναι ανύπαρκτα, ότι ακόμη κι αν υπάρχουν στα χαρτιά, κανείς δεν τα σέβεται, διότι εγώ, ένας Ρουμάνος πολίτης, είμαι κατώτερος από έναν Γερμανό. Η οικονομική ιεραρχία ανάμεσα στις χώρες μας αντανακλάται στο επίπεδο των ατόμων. Επίσης θα ήθελα να γνωρίζω με ποιους έχω να κάνω. Δεν έχω τα μέσα να γνωρίζω γι'αυτά τα θέματα, εκτός από την πείρα άλλων ανθρώπων και από τις αρχές που δέχονται διαμαρτυρίες. Εάν οι αρχές αυτές δέχονται εκατοντάδες διαμαρτυρίες, είναι σαφές ότι υπάρχει μια εξελισσόμενη κατάσταση που επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων και η έλλειψη ενδιαφέροντος από την πλευρά των αρχών είναι τεράστια, σε βαθμό εγκληματικό. Φαντάζομαι ότι τόσο οι ρουμάνικες όσο και οι γερμανικές αρχές αντιμετώπισαν διαμαρτυρίες ανθρώπων που είχαν παρόμοια εμπειρία με τη δική μας. Η δική μας ιστορία έγινε περισσότερο γνωστή μόνο γιατί οι διαμαρτυρίες μας και η άρνησή μας να σωπάσουμε και να καταπιούμε το πρόβλημα το έκανε πιο ορατό από τα ΜΜΕ. Όμως, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι ήμαστε οι μόνοι που βρεθήκαμε σ'αυτή την κατάσταση. Έχω ακούσει πολλές παρόμοιες ιστορίες, αλλά, και πάλι, πιστεύω ότι είναι προς το συμφέρον τους το ότι πολλοί άνθρωποι δεν μαθαίνουν αυτές τις ιστορίες και τις διαμαρτυρίες και εξακολουθούν να πηγαίνουν για δουλειά στο εξωτερικό.
Είναι αλήθεια πως ο λόγος που η ιστορία σας έγινε γνωστή είναι ότι διαμαρτυρόσαστε επί αρκετούς μήνες. Μίλησέ μου περισσότερο γι'αυτή την κινητοποίηση: πώς άρχισε και πώς εξελίχθηκε;
Αρχίσαμε τη διαμαρτυρία μας γιατί δεν μας πλήρωναν. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε στη Γερμανία. Θα υποπτευόμουν άλλες χώρες, αλλά όχι τη Γερμανία. Συνήθως λεγόταν ότι οι Γερμανοί είναι δίκαιοι άνθρωποι. Ο αδελφός μου έμεινε απλήρωτος δύο μήνες και εγώ ενάμιση. Όμως ο λόγος της διαμαρτυρίας δεν ήταν μόνο τα χρήματα. Διαμαρτυρόμαστε για τους μισθούς μας περίπου δέκα ημέρες, ίσως δύο εβδομάδες, αλλά μετά η κινητοποίησή μας μετασχηματίστηκε σε κάτι διαφορετικό, διότι μας μεταχειρίστηκαν πραγματικά σαν σκλάβους. Γνώριζαν πως δεν είχαμε τα μέσα για να αγωνιστούμε, ότι το πιο εύκολο για εμάς θα ήταν να αφήσουμε τα πράγματα όπως είχαν και να φύγουμε. Έτσι θελήσαμε να σημάνουμε ένα καμπανάκι κινδύνου, να δείξουμε τι συνέβαινε. Τους Ρουμάνους τους βλέπουν σαν κλέφτες, έρχονται για να κλέψουν – βεβαίως! Πας να δουλέψεις, δεν σε πληρώνουν και πρέπει να πεινάσεις – πώς είναι δυνατόν να μένει κανείς πεινασμένος; Στη συνέχεια, κάποιος αρπάζει ένα σαλάμι στο σουπερμάρκετ, τον πιάνουν και λένε “αυτοί από τη Ρουμανία είναι εδώ για να κλέβουν”. Πώς μπορεί να αποφύγει να κλέψει κανείς , όταν ερχόμαστε στη Γερμανία για να δουλέψουμε και Γερμανοί εργοδότες δεν μας δίνουν τα χρήματά μας; Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κλέφτης: εγώ που δούλεψα γι'αυτούς και πρέπει να κλέψω για να φάω ή αυτός ο “επιχειρηματίας” που του δουλεύω και μετά αρνείται να με πληρώσει; Πώς θα έπρεπε να αποκαλείται; Κάποιος που αποφεύγει τις εισφορές; Ο, καταλαβαίνω, κάποιος που αποφεύγει τις εισφορές δεν είναι κλέφτης, είναι μια πιο κλασάτη, πιο “καθαρή” εκδοχή του κλέφτη. Ε, λοιπόν, έχω να σας πω το εξής: αυτοί είναι οι μεγάλοι κλέφτες και εγκληματίες και όχι όσοι από εμάς κλέβουν ένα σαλάμι, -- και κάνουν το παν για να μας κρατήσουν σ'αυτή την κατάσταση φτώχειας. Όμως, αυτό τους εξυπηρετεί: μας κρατούν στη φτώχεια, μας υποχρεώνουν να κλέψουμε και μετά λένε ότι δεν μας αξίζουν δικαιώματα, εφόσον είμαστε Ρουμάνοι και κλέβουμε, και γι'αυτό το λόγο δεν μπορούμε να αγωνιστούμε εναντίον τους, δεν μπορούμε να έχουμε δικαιώματα και τους μισθούς μας. Είναι ένας φαύλος κύκλος: οι ξένοι εργάτες αντιμετωπίζουν τη χείριστη μεταχείριση, που τους αναγκάζει να φτάσουν σε ακρότητες, οι οποίες στη συνέχεια γίνονται η αιτία για ακόμη πιο κακή μεταχείριση και άρνηση δικαιωμάτων.
Τι οδήγησε, κατά τη γνώμη σου, σ'αυτή την κατάσταση; Πώς οι Ρουμάνοι και οι πολίτες των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών της ΕΕ αναγκάστηκαν να πάνε για δουλειά στη Δύση; Είναι ευνοϊκή για τον πληθυσμό η ένταξη της Ρουμανίας στην ΕΕ;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί ισότητα και επέκταση των ευρωπαϊκών προτύπων. Ποια είναι όμως αυτά τα ευρωπαϊκά πρότυπα; Τα 800-1.000 ευρώ ως ελάχιστος μισθός; Είναι η Ρουμανία , με 1.000 λέι (περίπου 225 ευρώ), εντός των ευρωπαϊκών προτύπων; Απομάκρυναν τα υπαίθρια κιόσκια των μικροπωλητών στη Ρουμανία λόγω αυτών των ευρωπαϊκών προτύπων; Εννοώ αυτά τα ευρωπαϊκά πρότυπα μήπως επινοούνται πάντα προς αποκλειστικό όφελος κάποιων συγκεκριμένων; Αυτό είναι άδικο. Είναι μόνο γι'αυτούς, εκεί, και εμείς είμαστε σαν σκλάβοι, σύγχρονοι υποτελείς. Πρέπει να εφαρμόζουμε ό,τι λέει ο αυτοκράτορας. Προκειμένου να έχουμε ανοιχτά σύνορα και να πηγαίνουμε στις χώρες της Δύσης, να δουλεύουμε εκεί και να τις αναπτύσσουμε, πρέπει να τηρούμε τα ευρωπαϊκά πρότυπα που επιβαρύνουν τον πληθυσμό ακόμη περισσότερο. Για παράδειγμα, με την κατάργηση των υπαίθριων πωλητών, του εμπορίου στους δρόμους, οι άνθρωποι έμειναν χωρίς μέσα στοιχειώδους διαβίωσης και τώρα είναι υποχρεωμένοι να φύγουν για δουλειά στις χώρες της Δύσης. Εκεί οι μισθοί δεν είναι σπουδαίοι. Εάν μας αφήνουν χωρίς δουλειά στο όνομα των ευρωπαϊκών προτύπων , θα πάμε αναγκαστικά για δουλειά στο εξωτερικό. Και υποκρίνονται ότι δεν ξέρουν τι αντιμετωπίζουμε εκεί; Γνωρίζουν πολύ καλά και αυτό τους εξυπηρετεί. Δεν έχουμε οφέλη από την ενσωμάτωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υποφέρουμε περισσότερο, αναγκαζόμαστε να φύγουμε (κάτι εύκολο εφόσον τα σύνορα είναι ανοιχτά) και καταλήγουμε απλήρωτοι εργάτες των δυτικών εταιρειών.
Η Ευρώπη μας κοροϊδεύει. Αναφέρομαι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ναι, η Ευρώπη μας χλευάζει, επειδή αφήνουμε μια πολύ φτωχή χώρα για να βρούμε δουλειά και είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε περιφρονητική μεταχείριση, σκληρή εργασία, δύσκολες εργασιακές και βιοτικές συνθήκες και είμαστε πρόθυμοι να δουλεύουμε πάρα πολύ με πολύ μικρό μισθό, σε σύγκριση με τους εργαζόμενους από τις πιο πλούσιες χώρες. Δουλεύουμε 10ωρες βάρδιες με το αφεντικό να μας φωνάζει: “Δουλεύετε πιο γρήγορα! Γιατί κάνεις διάλειμμα για τσιγάρο; “ Έχουμε έναν επιστάτη από πίσω μας να μας παρακολουθεί. Σε άλλες εποχές, το αφεντικό μπορούσε να σε μαστιγώνει, τώρα έχουμε αφεντικό που ποτέ δεν είναι ικανοποιημένο από εμάς, ανεξάρτητα από το πόσο καλά και πόσο πολύ δουλεύουμε. Θέλει περισσότερα από εμάς, χωρίς ανάπαυλα, πρέπει να παράγουμε περισσότερο, ακόμη περισσότερο, ανεξάρτητα από τον πενιχρό μισθό μας – εξαιτίας αυτού του ονείρου που έχουμε, του ονείρου να μαζέψουμε χρήματα και να ζήσουμε καλύτερα, θα δουλέψουμε οπουδήποτε, με οποιεσδήποτε συνθήκες. Έχουμε τη μεγάλη επιθυμία να κάνουμε κάτι, να πετύχουμε κάτι, αυτοί βλέπουν ότι πάμε εκεί για να δουλέψουμε και να βάλουμε στην άκρη χρήματα και μας κοροϊδεύουν γιατί έχουν τη δύναμη να το κάνουν. Θα μπορούσαν να μας σέβονται στο χώρο δουλειάς, να υπογράφαμε συμβάσεις εργασίας ή να μας παραχωρούσαν αξιοπρεπές κατάλυμα. Εάν χτυπήσεις την πόρτα των κρατικών υπηρεσιών για κάποια γραφειοκρατική εργασία, είτε σου κλείνουν την πόρτα με βρόντο είτε σου λένε ότι δεν είναι η κατάλληλη ώρα, είτε ζητούν κι άλλα χαρτιά και σε κρατούν σε αναμονή μέχρι να αισθανθείς παραδομένος. Δηλαδή, σε αναγκάζουν ή να ξαναπάς στους δρόμους ή να δουλέψεις μαύρα ή να κλέψεις, αν και θα μπορούσαν να διεκπεραιώσουν την υπόθεσή σου. Κι αυτό τους βολεύει μια χαρά, γι'αυτό και γίνεται.
Αυτός ήταν ο λόγος που διαμαρτυρηθήκαμε: για να ρίξουμε λίγο φως στο τι συμβαίνει στους Ρουμάνους και σε άλλους ξένους εργάτες σ'αυτή τη χώρα (τη Γερμανία).
*Τη συνέντευξη πήρε η Λάουρα Άβραμ και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Gazeta de Arta Politica (GAP), #12 December 2015, στο ειδικό τεύχος με τον τίτλο “Στο όνομα της περιφέρειας. Θεωρία αποαποικιοποίησης και παρέμβαση στο πλαίσιο της Ρουμανίας”. Η έρευνα συντονίστηκε από τους Βέντα Ποποβίτσι και Οβίδιο Ποπ. Η συνέντευξη είναι η τρίτη από μια μικρή σειρά υλικών του τεύχους που παρουσιάστηκαν στην ιστοσελίδα LeftEast, στα αγγλικά, τον Φεβρουάριο του 2016. Μετάφραση από τα ρουμάνικα στα αγγλικά: Ραλούκα Πάρβου.
Πηγή: ιστοσελίδα LeftEast , 7 Μαρτίου 2016
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου
Ο Μπόγκνταν Ντρόμα δούλεψε στο Βερολίνο για τρεις μήνες , από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο του 2014, στην ανέγερση του πασίγνωστου Μολ του Βερολίνου. Καθώς έμεινε επί εβδομάδες απλήρωτος και υφίστατο ποικίλες μορφές κακομεταχείρισης, διαμαρτυρόταν μαζί με άλλους εργάτες καθημερινά από τον Νοέμβριο του 2014 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2015, μια διαμαρτυρία που έκανε γνωστό το κτίριο ως το Μολ της Ντροπής. Η περίπτωση των εργατών αυτού του έργου δεν είναι μεμονωμένο γεγονός. Η συνέντευξη αφορά την εργασία Ευρωπαίων μεταναστών σε χώρες της ΕΕ που υποτίθεται ότι είναι “υπεράνω υποψίας” και τηρούν τουλάχιστον τα τυπικά όσον αφορά τη μισθωτή εργασία. Δείχνει επίσης πολύ παραστατικά πόσο σαθρό είναι το επιχείρημα ότι όντας στην ΕΕ μπορούν όσοι αναζητούν δουλειά να βρουν μια αξιοπρεπώς αμειβόμενη εργασία σε άλλες χώρες της ένωσης και αποκαλύπτει ότι η “ευρωπαϊκή παγκοσμιότητα” --η οποία έλκει, καθώς λέγεται, τους νέους-- είναι απλώς μύθος όσον αφορά τα εργασιακά, μισθολογικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολλών. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ, στις αρχές του τρέχοντος έτους, που κατέληξαν στο να δοθεί στη Βρετανία, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα να μην πληρώνει προνοιακά επιδόματα σε μετανάστες εργαζόμενους από άλλες χώρες της ΕΕ, υπογραμμίζουν όλα τα παραπάνω. Η συνέντευξη αποτελεί επίσης μια έντονη προειδοποίηση για τη μοίρα εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που αναζητούν καταφύγιο στη Γερμανία και γενικότερα στη Βόρεια Ευρώπη.
Και στα ελληνικά ΜΜΕ, πολύ σποραδικά , έχουν εμφανιστεί ρεπορτάζ για τις άθλιες συνθήκες που αντιμετωπίζουν Έλληνες άνεργοι οι οποίοι μεταναστεύουν στις άλλες χώρες της ΕΕ , αλλά γενικά δεν υπάρχουν εκτενείς αναφορές στον Τύπο, πολλώ δε μάλλον στοιχεία από τις υπηρεσίες του ελληνικού κράτους. Κάτι σαν συνωμοσία σιωπής. Ποια είναι η μοίρα των 224.000 νέων κατά το πλείστον ανθρώπων που έχουν μεταναστεύσει από το 2010;
Ερ:Θα μπορούσες κατ'αρχάς να μας πεις πώς κατέληξες να δουλεύεις στη Γερμανία;
Απ: Έφυγα για τη Γερμανία από την Αγγλία για να δουλέψω στην ανέγερση του Μολ του Βερολίνου. Μας είχαν διαβεβαιώσει ότι θα δουλεύαμε με σύμβαση εργασίας και ότι θα μας παρείχαν κατάλυμα, αλλά δεν υλοποιήθηκαν όλες οι υποσχέσεις: απλώς μας προσέλαβαν στη δουλειά. Δεν υπογράψαμε σύμβαση εργασίας, ούτε μας έδωσαν κατάλυμα. Στην αρχή έπρεπε να κοιμόμαστε ακόμη και στους δρόμους, ενώ το κατάλυμα που μας βρήκαν αργότερα ήταν υπερβολικά ακριβό. Αρχικά, από βδομάδα σε βδομάδα μας υπόσχονταν ότι θα υπογράψουμε σύμβαση εργασίας, αλλά στη συνέχεια έβρισκαν ένα εκατομμύριο δικαιολογίες για να μην υπογραφεί: ο λογιστής δεν ήταν εκεί, η κυρία που είχε την ευθύνη των συμβάσεων δεν είχε χρόνο κ.λπ. Τελικά καταλάβαμε ότι δεν επρόκειτο να υπογράψουμε σύμβαση εργασίας.
Πώς καταλήγουν οι μετανάστες εργάτες σε μια τέτοια επισφαλή κατάσταση; Νομίζεις ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί;
Τα σύνορα που άνοιξαν για εμάς προς τη Δύση της Ευρώπης είναι θολά και αμφίβολα ,και πρέπει να δουλέψεις σαν σκλάβος, μαύρα, χωρίς δικαιώματα, προκειμένου να βγάλεις ελάχιστα χρήματα. Δεν υπάρχει κανείς για να μας προστατέψει όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Οι πύλες της Ρουμανίας είναι ορθάνοιχτες για την Ευρώπη, αλλά η Ευρώπη για τους Ρουμάνους είναι μια ζώνη σύγχρονης σκλαβιάς και πηγαίνουμε εκεί , πρόθυμα, σαν πρόβατα επί σφαγή. Δεν μας βάζει κανείς το πιστόλι στον κρόταφο για να δουλέψουμε στο εξωτερικό , απλά μας λένε ότι ο μισθός εκεί είναι περίπου 1.500 ευρώ και όταν κανείς ακούει για “μισθό 1.500 ευρώ” θα πήγαινε να δουλέψει οπουδήποτε, ακόμη και στην Κίνα, ακόμη και στην άκρη του κόσμου. Οι ρουμάνικες αρχές δεν μας πληροφορούν για το τι πρέπει να κάνουμε πριν ή όταν φτάνουμε εκεί. Υπάρχουν ελάχιστες περιπτώσεις Ρουμάνων που ζουν καλά δουλεύοντας στο εξωτερικό.
Πιστεύεις ότι οι ρουμάνικες ή οι γερμανικές αρχές γνωρίζουν τι συμβαίνει; Θα μπορούσαν να βελτιώσουν την κατάσταση, αν πληροφορούσαν τους πολίτες τους;
Κατά τη γνώμη μου, στο επίπεδο της ευρωπαϊκής διοίκησης, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πλήρη επίγνωση ποια θα είναι η κατάσταση των εργαζόμενων από άλλες χώρες πριν καν “ανοίξουν οι πύλες”. Γνωρίζουν με ποιους ανθρώπους έχουν να κάνουν οι εργαζόμενοι, όπως γνωρίζει ο καθένας τι γίνεται στην αυλή του. Για παράδειγμα, όταν έχεις σκύλο που του αρέσει να φεύγει, συνήθως τον δένεις, γιατί αν τον αφήσεις ελεύθερο μπορεί να τον χτυπήσει αυτοκίνητο ή μπορεί να του συμβεί κάποιο άλλο κακό. Εννοώ ότι μπορείς να προβλέψεις τι θα συμβεί, αλλά όταν έχεις μπουχτίσει από το σκύλο, έχεις μπουχτίσει να τον ταΐζεις, όταν θέλεις να απαλλαγείς απ'αυτόν, τον αμολάς. Δεν ανοίγεις διάπλατα την πόρτα για να φύγει, αλλά ξέρεις ότι υπάρχει ένα μικρό άνοιγμα από το οποίο θα βγει. Έτσι ακριβώς δημιούργησαν αυτό το άνοιγμα, μια μικρή δίοδο προς την Ευρώπη και τις φήμες ότι θα αμείβεσαι με 1.500-2.000 ευρώ συν κατάλυμα και τροφή. Είναι μια μικρή τρύπα στο φράκτη από την οποία ο σκύλος βλέπει ένα μεγάλο κόκαλο, αλλά όταν βγαίνει τον παρασέρνει το αυτοκίνητο που περνά. Αυτό έχουν κάνει οι εγχώριες αρχές, αυτό έχουν κάνει οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γνωρίζουν τι θα γίνει μ'εμάς όταν φύγουμε από τη χώρα μας, αλλά ενοχλούνται γιατί οφείλουν να μας ταΐζουν και να να μας φροντίζουν, έτσι λένε, ασ'τους να φύγουν. Οι Ρουμάνοι εργάτες είναι σαν μεγάλοι σκύλοι που πάνε στην Ευρώπη για ένα κόκαλο και το αυτοκίνητο που τους πατάει είναι η ξένη εταιρεία που τους κοροϊδεύει. Συμπερασματικά, με βάση την εμπειρία μου και αυτή των συναδέλφων μου που δουλεύουν στο εξωτερικό, έχουν τις πόρτες ορθάνοιχτες προς τη σκλαβιά και μόνο λίγοι είναι οι πολύ τυχεροί -- έχουν μια καλοπληρωμένη δουλειά και ζουν αξιοπρεπώς. Αλλά αυτό δεν το γνωρίζει κανείς πριν φύγει, επειδή δεν το αναφέρουν τα ΜΜΕ: μόνο πολύ σπάνια τα ΜΜΕ δείχνουν τους Ρουμάνους που περνούν πολύ δύσκολα στις άλλες χώρες της ΕΕ. Μας λένε ψέματα, μας λένε ότι είναι εύκολο να βγάλουμε χιλιάδες ευρώ και μ'αυτό τον τρόπο το κράτος μεταφέρει τις ευθύνες του στους πολίτες. Είναι προς το συμφέρον του ρουμάνικου κράτους το ότι εργάτες σαν κι εμένα συνεχίζουν να φεύγουν από τη χώρα. Έφυγα για να μαζέψω κάποια χρήματα και να επιστρέψω στη Ρουμανία και να τα καταφέρω μ'αυτά τα χρήματα εδώ.
Υπάρχει η αντίληψη ότι οι δυτικές χώρες, ιδίως η Γερμανία, αντιπροσωπεύουν μοντέλα ορθότητας και σεβασμού. Πιστεύεις ότι αληθεύει αυτό ή είναι απλώς μια βιτρίνα που αποσκοπεί να διατηρήσει τη μετα-αποικιακή ψευδαίσθηση μιας αναπτυγμένης Δύσης;
Υπάρχει η άποψη ότι η Γερμανία είναι πολύ αναπτυγμένη και πολιτισμένη, αλλά όταν φτάνεις εκεί ως ξένος, ως φτωχός εργάτης, ανακαλύπτεις ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι, διότι υπάρχουν πολλά που κρύβονται πίσω από αυτό το παραπέτασμα ανάπτυξης και πολιτισμού. Πώς είναι δυνατόν να ανεβάζουμε βίντεο στο διαδίκτυο, να μιλάμε στην τηλεόραση, να μας βάζουν εφημερίδες, να τους λέμε ότι δουλεύουμε χωρίς καμιά εξασφάλιση, δεν πληρωνόμαστε, μας αρνούνται την υπογραφή συμβάσεων εργασίας και κανείς να μην παίρνει θέση; Εννοώ, πώς είναι δυνατόν να τους λένε κατάμουτρα ότι αυτό το μολ χτίζεται με μαύρη εργασία και καμιά κρατική υπηρεσία να μην κάνει τίποτα; Δεν είναι καθαρό ότι κι αυτοί –οι κρατικές αρχές-- είναι ανακατεμένοι σ'αυτό, ότι υπάρχουν κάποια συμφέροντα που θέλουν να προστατεύσουν; Ήμαστε εκεί επί τρεις μήνες και διαμαρτυρόμαστε, πήγαμε στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τελωνείων και κάναμε αγωγή, πήγαμε στην αστυνομία, κάναμε ότι περνούσε από το χέρι μας, αλλά κανείς δεν σκέφτηκε να ερευνήσει τις πρακτικές των εταιρειών, κανείς δεν έκανε ερωτήσεις. Είναι σαφές ότι η γερμανική κυβέρνηση επωφελείται από τη μαύρη, αδήλωτη εργασία, αλλιώς θα έδινε μεγαλύτερη προσοχή στη μοίρα των μεταναστών εργατών που έρχονται για να αναπτύξουν τη χώρα της. Είναι σαφώς υπέρ του συμφέροντός της να δουλεύουν οι άνθρωποι απλήρωτοι και να φεύγουν. Μ'αυτό τον τρόπο έχει ένα εμπορικό κέντρο, έχει διαμερίσματα, κτίρια, λεωφόρους, δρόμους, μια ανάπτυξη χωρίς εργασιακό κόστος και αυτό την εξυπηρετεί. Αυτό δεν είναι ηθικό, θα έπρεπε να μην επιτρέπεται. Όμως, είναι προς το συμφέρον τους αυτός ο τύπος εκμεταλλευτικής, μαύρης εργασίας και τον διευκολύνουν όσο περισσότερο μπορούν. Επίσης διαδίδουν το μύθο ότι τα πράγματα είναι καλά και οι μισθοί μεγάλοι. Οι ανοιχτές θύρες τους εξυπηρετούν, τους εξυπηρετεί να έρχονται φτωχοί εργάτες από την Ανατολική Ευρώπη , να δουλεύουν και να φεύγουν. Αλλά ταυτόχρονα κάνουν τα πράγματα πολύ δύσκολα για εμάς: εάν είχαμε τη δυνατότητα νόμιμης αξίωσης απέναντι στις εταιρείες, δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν τόσο εύκολα. Όσο, όμως, η θέση μας είναι επισφαλής, αυτό ο κύκλος απλήρωτης ή πολύ χαμηλά αμειβόμενης εργασίας μπορεί να συνεχίζεται.
Πιστεύεις λοιπόν ότι οι δυτικές κυβερνήσεις είναι αναμεμειγμένες σ'αυτές τις καταστάσεις και θέλουν να διευκολύνουν τον κύκλο εκμετάλλευσης;
Μια κυβέρνηση έχει τη δύναμη να βοηθήσει τους μετανάστες να αποκτήσουν καθεστώς νομιμότητας. Δεν το κάνουν αυτό οι κυβερνήσεις επειδή έχουν συμφέρον να δουλεύουν οι άνθρωποι όσο το δυνατόν περισσότερο στη χώρα τους έναντι πολύ μικρής αμοιβής ή χωρίς να πληρώνονται, να αναπτύσσεται η χώρα τους, ενώ οι φτωχές χώρες παραμένουν φτωχές ή, αν είναι δυνατόν, πιο φτωχές από ό,τι ήταν πριν. Με αυτό τον τρόπο, οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών θα έχουν πάντα στη διάθεσή τους όλο και φθηνότερο εργατικό δυναμικό από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και θα δανείζουν χρήματα σ'αυτές τις χώρες -- διότι εφόσον βυθίζονται στη φτώχεια, αυτομάτως θα χρειάζονται περισσότερα χρήματα. Όσο οι φτωχές χώρες θα χρειάζονται περισσότερα δανεικά χρήματα , η Δυτική Ευρώπη θα τις βοηθά “πονόψυχα”, και θα μαζεύει όλο και περισσότερο χρήμα στη συνέχεια ως αποτέλεσμα των πολλαπλών τόκων. Να πώς πάει το πράγμα: “Έχετε δυσκολίες, μπορούμε να σας βοηθήσουμε, όπως θα έκανε ένας συγγενής. Να ένα δάνειο 20ετίας, με επιτόκιο “χ” , που δεν θα μπορείτε να το αποπληρώσετε. Έξοχα, εάν δεν μπορείτε να το αποπληρώσετε, θα χρειαστεί να ιδιωτικοποιήσετε το τάδε ή το δείνα δημόσιο περιουσιακό στοιχείο και θα πρέπει να αγοράζετε από εμάς, δεν θα είναι κάτι σπουδαίο; Και τα προϊόντα μας θα είναι πολύ ακριβά, δεν είναι έξοχο; Θα αναπτυσσόμαστε μαζί, σαν αδέλφια [–η “ευρωπαϊκή οικογένεια” --] εκτός από μια λεπτομέρεια: θα είσαστε σκλάβοι μας. Δεν θα σας το λέμε, όμως, κατάμουτρα, θα σας οδηγούμε εντέχνως σε μια κατάσταση δουλείας”. Παράλληλα, αυτός ο κύκλος εξυπηρετεί και τις ανατολικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις, μεταξύ αυτών και τη ρουμάνικη, που μπορούν να νίπτουν τας χείρας τους απέναντι στους πολίτες τους. Τώρα, έχετε τη δυνατότητα να δουλεύετε στη Δύση, το κράτος απαλλάσσεται από το καθήκον να εξασφαλίζει αξιοπρεπές επίπεδο ζωής για όλους. Η ευθύνη γίνεται ατομική: εάν θέλεις χρήματα, εάν θέλεις να κερδίζεις τα προς το ζην, πήγαινε να δουλέψεις στη Δύση. Εάν δεν θέλεις, σημαίνει ότι είσαι τεμπέλης, και έτσι, γιατί το ρουμάνικο κράτος θα έπρεπε να σε βοηθά;
Τι θα ήθελες να γνωρίζεις πριν κάνεις το βήμα να φύγεις για δουλειά στο εξωτερικό; Πιστεύεις ότι αυτή η εμπειρία θα μπορούσε να αποφευχθεί, εάν ήσουν καλύτερα ενημερωμένος;
Θα επιθυμούσα να γνωρίζω ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μείνω απλήρωτος δουλεύοντας σε μια άλλη χώρα και να ξέρω ότι τα δικαιώματά μου εκεί είναι ανύπαρκτα, ότι ακόμη κι αν υπάρχουν στα χαρτιά, κανείς δεν τα σέβεται, διότι εγώ, ένας Ρουμάνος πολίτης, είμαι κατώτερος από έναν Γερμανό. Η οικονομική ιεραρχία ανάμεσα στις χώρες μας αντανακλάται στο επίπεδο των ατόμων. Επίσης θα ήθελα να γνωρίζω με ποιους έχω να κάνω. Δεν έχω τα μέσα να γνωρίζω γι'αυτά τα θέματα, εκτός από την πείρα άλλων ανθρώπων και από τις αρχές που δέχονται διαμαρτυρίες. Εάν οι αρχές αυτές δέχονται εκατοντάδες διαμαρτυρίες, είναι σαφές ότι υπάρχει μια εξελισσόμενη κατάσταση που επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων και η έλλειψη ενδιαφέροντος από την πλευρά των αρχών είναι τεράστια, σε βαθμό εγκληματικό. Φαντάζομαι ότι τόσο οι ρουμάνικες όσο και οι γερμανικές αρχές αντιμετώπισαν διαμαρτυρίες ανθρώπων που είχαν παρόμοια εμπειρία με τη δική μας. Η δική μας ιστορία έγινε περισσότερο γνωστή μόνο γιατί οι διαμαρτυρίες μας και η άρνησή μας να σωπάσουμε και να καταπιούμε το πρόβλημα το έκανε πιο ορατό από τα ΜΜΕ. Όμως, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι ήμαστε οι μόνοι που βρεθήκαμε σ'αυτή την κατάσταση. Έχω ακούσει πολλές παρόμοιες ιστορίες, αλλά, και πάλι, πιστεύω ότι είναι προς το συμφέρον τους το ότι πολλοί άνθρωποι δεν μαθαίνουν αυτές τις ιστορίες και τις διαμαρτυρίες και εξακολουθούν να πηγαίνουν για δουλειά στο εξωτερικό.
Είναι αλήθεια πως ο λόγος που η ιστορία σας έγινε γνωστή είναι ότι διαμαρτυρόσαστε επί αρκετούς μήνες. Μίλησέ μου περισσότερο γι'αυτή την κινητοποίηση: πώς άρχισε και πώς εξελίχθηκε;
Αρχίσαμε τη διαμαρτυρία μας γιατί δεν μας πλήρωναν. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε στη Γερμανία. Θα υποπτευόμουν άλλες χώρες, αλλά όχι τη Γερμανία. Συνήθως λεγόταν ότι οι Γερμανοί είναι δίκαιοι άνθρωποι. Ο αδελφός μου έμεινε απλήρωτος δύο μήνες και εγώ ενάμιση. Όμως ο λόγος της διαμαρτυρίας δεν ήταν μόνο τα χρήματα. Διαμαρτυρόμαστε για τους μισθούς μας περίπου δέκα ημέρες, ίσως δύο εβδομάδες, αλλά μετά η κινητοποίησή μας μετασχηματίστηκε σε κάτι διαφορετικό, διότι μας μεταχειρίστηκαν πραγματικά σαν σκλάβους. Γνώριζαν πως δεν είχαμε τα μέσα για να αγωνιστούμε, ότι το πιο εύκολο για εμάς θα ήταν να αφήσουμε τα πράγματα όπως είχαν και να φύγουμε. Έτσι θελήσαμε να σημάνουμε ένα καμπανάκι κινδύνου, να δείξουμε τι συνέβαινε. Τους Ρουμάνους τους βλέπουν σαν κλέφτες, έρχονται για να κλέψουν – βεβαίως! Πας να δουλέψεις, δεν σε πληρώνουν και πρέπει να πεινάσεις – πώς είναι δυνατόν να μένει κανείς πεινασμένος; Στη συνέχεια, κάποιος αρπάζει ένα σαλάμι στο σουπερμάρκετ, τον πιάνουν και λένε “αυτοί από τη Ρουμανία είναι εδώ για να κλέβουν”. Πώς μπορεί να αποφύγει να κλέψει κανείς , όταν ερχόμαστε στη Γερμανία για να δουλέψουμε και Γερμανοί εργοδότες δεν μας δίνουν τα χρήματά μας; Ποιος είναι ο μεγαλύτερος κλέφτης: εγώ που δούλεψα γι'αυτούς και πρέπει να κλέψω για να φάω ή αυτός ο “επιχειρηματίας” που του δουλεύω και μετά αρνείται να με πληρώσει; Πώς θα έπρεπε να αποκαλείται; Κάποιος που αποφεύγει τις εισφορές; Ο, καταλαβαίνω, κάποιος που αποφεύγει τις εισφορές δεν είναι κλέφτης, είναι μια πιο κλασάτη, πιο “καθαρή” εκδοχή του κλέφτη. Ε, λοιπόν, έχω να σας πω το εξής: αυτοί είναι οι μεγάλοι κλέφτες και εγκληματίες και όχι όσοι από εμάς κλέβουν ένα σαλάμι, -- και κάνουν το παν για να μας κρατήσουν σ'αυτή την κατάσταση φτώχειας. Όμως, αυτό τους εξυπηρετεί: μας κρατούν στη φτώχεια, μας υποχρεώνουν να κλέψουμε και μετά λένε ότι δεν μας αξίζουν δικαιώματα, εφόσον είμαστε Ρουμάνοι και κλέβουμε, και γι'αυτό το λόγο δεν μπορούμε να αγωνιστούμε εναντίον τους, δεν μπορούμε να έχουμε δικαιώματα και τους μισθούς μας. Είναι ένας φαύλος κύκλος: οι ξένοι εργάτες αντιμετωπίζουν τη χείριστη μεταχείριση, που τους αναγκάζει να φτάσουν σε ακρότητες, οι οποίες στη συνέχεια γίνονται η αιτία για ακόμη πιο κακή μεταχείριση και άρνηση δικαιωμάτων.
Τι οδήγησε, κατά τη γνώμη σου, σ'αυτή την κατάσταση; Πώς οι Ρουμάνοι και οι πολίτες των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών της ΕΕ αναγκάστηκαν να πάνε για δουλειά στη Δύση; Είναι ευνοϊκή για τον πληθυσμό η ένταξη της Ρουμανίας στην ΕΕ;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί ισότητα και επέκταση των ευρωπαϊκών προτύπων. Ποια είναι όμως αυτά τα ευρωπαϊκά πρότυπα; Τα 800-1.000 ευρώ ως ελάχιστος μισθός; Είναι η Ρουμανία , με 1.000 λέι (περίπου 225 ευρώ), εντός των ευρωπαϊκών προτύπων; Απομάκρυναν τα υπαίθρια κιόσκια των μικροπωλητών στη Ρουμανία λόγω αυτών των ευρωπαϊκών προτύπων; Εννοώ αυτά τα ευρωπαϊκά πρότυπα μήπως επινοούνται πάντα προς αποκλειστικό όφελος κάποιων συγκεκριμένων; Αυτό είναι άδικο. Είναι μόνο γι'αυτούς, εκεί, και εμείς είμαστε σαν σκλάβοι, σύγχρονοι υποτελείς. Πρέπει να εφαρμόζουμε ό,τι λέει ο αυτοκράτορας. Προκειμένου να έχουμε ανοιχτά σύνορα και να πηγαίνουμε στις χώρες της Δύσης, να δουλεύουμε εκεί και να τις αναπτύσσουμε, πρέπει να τηρούμε τα ευρωπαϊκά πρότυπα που επιβαρύνουν τον πληθυσμό ακόμη περισσότερο. Για παράδειγμα, με την κατάργηση των υπαίθριων πωλητών, του εμπορίου στους δρόμους, οι άνθρωποι έμειναν χωρίς μέσα στοιχειώδους διαβίωσης και τώρα είναι υποχρεωμένοι να φύγουν για δουλειά στις χώρες της Δύσης. Εκεί οι μισθοί δεν είναι σπουδαίοι. Εάν μας αφήνουν χωρίς δουλειά στο όνομα των ευρωπαϊκών προτύπων , θα πάμε αναγκαστικά για δουλειά στο εξωτερικό. Και υποκρίνονται ότι δεν ξέρουν τι αντιμετωπίζουμε εκεί; Γνωρίζουν πολύ καλά και αυτό τους εξυπηρετεί. Δεν έχουμε οφέλη από την ενσωμάτωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υποφέρουμε περισσότερο, αναγκαζόμαστε να φύγουμε (κάτι εύκολο εφόσον τα σύνορα είναι ανοιχτά) και καταλήγουμε απλήρωτοι εργάτες των δυτικών εταιρειών.
Η Ευρώπη μας κοροϊδεύει. Αναφέρομαι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ναι, η Ευρώπη μας χλευάζει, επειδή αφήνουμε μια πολύ φτωχή χώρα για να βρούμε δουλειά και είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε περιφρονητική μεταχείριση, σκληρή εργασία, δύσκολες εργασιακές και βιοτικές συνθήκες και είμαστε πρόθυμοι να δουλεύουμε πάρα πολύ με πολύ μικρό μισθό, σε σύγκριση με τους εργαζόμενους από τις πιο πλούσιες χώρες. Δουλεύουμε 10ωρες βάρδιες με το αφεντικό να μας φωνάζει: “Δουλεύετε πιο γρήγορα! Γιατί κάνεις διάλειμμα για τσιγάρο; “ Έχουμε έναν επιστάτη από πίσω μας να μας παρακολουθεί. Σε άλλες εποχές, το αφεντικό μπορούσε να σε μαστιγώνει, τώρα έχουμε αφεντικό που ποτέ δεν είναι ικανοποιημένο από εμάς, ανεξάρτητα από το πόσο καλά και πόσο πολύ δουλεύουμε. Θέλει περισσότερα από εμάς, χωρίς ανάπαυλα, πρέπει να παράγουμε περισσότερο, ακόμη περισσότερο, ανεξάρτητα από τον πενιχρό μισθό μας – εξαιτίας αυτού του ονείρου που έχουμε, του ονείρου να μαζέψουμε χρήματα και να ζήσουμε καλύτερα, θα δουλέψουμε οπουδήποτε, με οποιεσδήποτε συνθήκες. Έχουμε τη μεγάλη επιθυμία να κάνουμε κάτι, να πετύχουμε κάτι, αυτοί βλέπουν ότι πάμε εκεί για να δουλέψουμε και να βάλουμε στην άκρη χρήματα και μας κοροϊδεύουν γιατί έχουν τη δύναμη να το κάνουν. Θα μπορούσαν να μας σέβονται στο χώρο δουλειάς, να υπογράφαμε συμβάσεις εργασίας ή να μας παραχωρούσαν αξιοπρεπές κατάλυμα. Εάν χτυπήσεις την πόρτα των κρατικών υπηρεσιών για κάποια γραφειοκρατική εργασία, είτε σου κλείνουν την πόρτα με βρόντο είτε σου λένε ότι δεν είναι η κατάλληλη ώρα, είτε ζητούν κι άλλα χαρτιά και σε κρατούν σε αναμονή μέχρι να αισθανθείς παραδομένος. Δηλαδή, σε αναγκάζουν ή να ξαναπάς στους δρόμους ή να δουλέψεις μαύρα ή να κλέψεις, αν και θα μπορούσαν να διεκπεραιώσουν την υπόθεσή σου. Κι αυτό τους βολεύει μια χαρά, γι'αυτό και γίνεται.
Αυτός ήταν ο λόγος που διαμαρτυρηθήκαμε: για να ρίξουμε λίγο φως στο τι συμβαίνει στους Ρουμάνους και σε άλλους ξένους εργάτες σ'αυτή τη χώρα (τη Γερμανία).
*Τη συνέντευξη πήρε η Λάουρα Άβραμ και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Gazeta de Arta Politica (GAP), #12 December 2015, στο ειδικό τεύχος με τον τίτλο “Στο όνομα της περιφέρειας. Θεωρία αποαποικιοποίησης και παρέμβαση στο πλαίσιο της Ρουμανίας”. Η έρευνα συντονίστηκε από τους Βέντα Ποποβίτσι και Οβίδιο Ποπ. Η συνέντευξη είναι η τρίτη από μια μικρή σειρά υλικών του τεύχους που παρουσιάστηκαν στην ιστοσελίδα LeftEast, στα αγγλικά, τον Φεβρουάριο του 2016. Μετάφραση από τα ρουμάνικα στα αγγλικά: Ραλούκα Πάρβου.
Πηγή: ιστοσελίδα LeftEast , 7 Μαρτίου 2016
Μετάφραση: Αριάδνη Αλαβάνου